Tíminn Sunnudagsblað - 25.08.1968, Blaðsíða 12

Ágúst Guðimindsson, prentsmið just jóri:
Svipazt um á slóðum
*
Vestur-Islendinga
„Og svo ert þú, ísland,
í eðli mitt fest, -
að einungis gröfin oss skilur-14.
('St. G. St.: Ástavísur til íslands).
Saga Vestur-ís endinga er lær-
dúmsrikt viðfang^efni Hún er saga
ótrúlegustu afreka, í senn glæsileg,
örlagaþrungin og ævintýrarík. Ó-
sjaldan rituð letri tára og hjarta-
sorga. „Menn rífa sig ekki upp
með rótum úr aldagömlu umhverfi
sínu“, segir einn merkasti landi
oik'kar vestra, dr. Richard Beck.
Hljótt er nú orðið um þá sögu.
Og mættu blöð og tímarit austan
hafs taka rögg á sig og halda orð-
stír Vestmanna hærra á loft, og
með því skara glóð að eldum ís-
lenzkrar ættrækni, sem óðurn fer
dvínandi með þjóð okkar
Hér verður í rr.iög ófullkominni
mynd raki.nn sá þátturinn, er okkur
prenturum stendur næst. og sem
„hefur ætið varðað veginn fyrst/
í vizkuleit og framsókn mannsins
anda,“ — eins og einn stéttar-
bræðra okkar kemst svo snilldar-
lega að orði ÍÞorsteinn Halldórs-
son). — Prentlistin eða prentarar
hafa dyggilega þjónað þeim mönn-
um, sem íremst hafa staðið í orðs
ins list og mest og bezt hafa unn-
ið íslenzkum málstað í Vestur-
heimi. — Þessi sundurlausu brot
segja alltof lítið. Geta aðeins ör
fárra þeirra manna, sem stað-
ið hafa í íararbroddi, og varpað
ljóma á íslenzka blaðamennsku
vestan hafs. Tilvitnanir í ýmis rit
gefa þo ljósa heildarmynd af við-
.horfi Vesfur-íslendinga til ferða-
'slóða, virðmgu þtirra fyrir móður-
málinu og íslenzKum menningar-
arfi.
Fyrsta áratuginn — og jafnvel
lengur — urðu íslendingar að þola
all-almenna lítilsvirðingu vegna
þjóðernis sins, er stafaði af van-
þekkingu cg vanmati hinna nýju
þjóðbræðra þeirra á kostum og
göllum íslenzka kynstofnsins. Saga
íslands er óþekkt meðal alls al-
múga í hinum nýja heimi. Hið
eina áberandi tákn er vankunnátt-
an í verklegum efnum, óskilj-
legt tungumál, kotungslegur
klæðaburður og fleira af svipuðum
toga. Enginn vissi um fjársjóðina,
sem þessir fátæku landnemar
fluttu með sér vestur um haf,
bækurnar, — bókmenntaarfinn —■
oft aleigu íslenzka einyrkjans ■
En nieð aukinni* borgarmenn-
íngu vex þenn ásmegin Þeir taka
smátt og smátt að leggja frá sér
hakann og skófluna. Verða brátt
hlutgengir f þjóða- ,safninu“ til á-
byrgðameiri starfa, og með tíð og
tíma taka þéir forustuna í ýmsum
veigamiklum ípáttum þjóðlifsins.
Nægir þar að nefna blaða-j bóka
og tímaritaútgáfu þeirra. Bygging-
arframkvæmdir, sem eru einstæð-
ar, sé miðað við höfðatölu og
arfgenga þekkingu í byggingarlist.
Ber Winmpeg enn í dag merki
hinna stórhuga manna Vart verð-
ur .gengin sú gata í hinni snyrti-
legu borg a.ð ekki blasi við manni
eitt'hvert s orhýsið, sem risið hefur
af grunni fyrir atbeina frarn-
gjarnra íslendinga. í félagslífi
verða þeir einnig áberandi og á-
hrifaríkir á ýmsum sviðum. Hér
er ekki rúm til að rekja þá sögu,
en óneitanleiga er hún girnileg til
fróðleiks.
... Móngu hefur verið spáð og
margt hefur verið rætt og ritað
um fífsskilyrði og lífsmöguleika ís-
lenzlks bjóðerniö í Ameríku og
langt er nú síðar að menn þótt-
T Í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
Columbia Press, prentsmiðia
Lögbergs fii 1956. Utan dyra
standa Einar P. Jónsson, rit-
stjóri Lögbergs og kona
hans, ingibiörj;, er tók vlS
rltstjórninnl aS honum látn-
um.
636