Tíminn Sunnudagsblað - 25.08.1968, Qupperneq 13

ust sjá dánardægur hennar og
lcvá'ðu upp dauðaoóon yir öllu ís-
lenzku á þessu meginlandi. Dauðir
eru nú þeir mern sumir, en ís-
lenzkan lifir enn, og hinir, sem
enn eru á lífi, úr þeirri hjörð,
líklegir til að safnast til feðra
sinna á undan „ástkæra, ylhýra
máLinu“, því þó dofnunarmerki
kunni að sjást sumstaðar hér í álfu
á meðal íslendinga á virðingu og
viðhaldi á ferðaarfi þeirra, þá eru
merkin lika skýr fyrir nýrri og
haldgóðri vakningu á því sviði, svo
sem vaxandi virðing og viðurkenn-
ing á verðmæti íslenzkrar tungu
og íslenzkra bökmennta. ..
Þrjátíu ár eru liðin síðan kveðja
þessi var send heim til ættjarðar-
innar sem vegarnesti ungrar
stúlku, sem hugði á langdvöl í
landi feðra sinna við nám og störf.
Höfundur kveðjunnar, Jón Jóns-
son Bíldíe 1 (frá Bíldfelli í Grafn-
ingi, var um tíu ára skeið (1917—
1927) ritstjóri Lögbergs Hann var
mætur maður og gegn og einn af
merkisber.im íslenzkrar menning-
ar vestan iiafs.
Nærtækara dæmi og yngra, er
segir svipaða sögu, Jeyfi ég mér að
taka hér upp. Það- birtist í nýút-
kominni bók, Að vjestan og heim-
an, eítir di. Finnboga Gúðmunds-
son landsbókavörð.i^Höfundi farast
svo orð, í „Minni ísfands“, er hann
flutti í Winnipeg :^)g víðar fyrir
fimmtán árum, þá^prófessor við
Manitobaháskóía: »
„Ég veií, að það er uggur í
mönnum um framtíð íslenzkrar
tungu í Vesturheimi, en svo hefur
ætíð verið frá bví að íslendingar
komu hingað. Ec íslenzkan lifir
enn og getur átt hér langa lífdaga,
ef allir þeir, sem kunna hana, gera
skyldu sína og hrinda henni fram
á leið“.
Niðurlagsorð þessa frábæra er-
indis vildi ég mega gera að mín-
um orðum. Þau lýsa svipuðum hug
blæ og ég kenndi ósjaldan í fari
landa minna vestra:
„Ég sé yður fyrir mér, þegar
þér gangið heim þessa nótt, því að
einmitt þá hafið þér loks að fullu
horfið aftur til uppruna yðar, fund
ið til eins og íslendingar finna
til — ^ða eiga að minnsta kosti
að finna til — á slíkum dögum,
ekki í augnablikum, heldur í öld-
um, ekki bundnír við þann stað,
sem þeir' standa á, heldur við það
eitt, að beir eru íslendingar ^og
hljóta að vera það, meðan þeir eru
trúir hinu bezta í sjálfum sér. *-
Innst i þínum eigin barmi, ’•
eins í gleði og einá í hartai
ymur íslands lag.
* * '•
Eg hef verið ?ð, hlusta efjtir
þessu lagi, síðar. ég kom hingað
vestur, og það hefuí• glatt mig" ó-
umræðilega. hyve vTða má enn
heyra það. Mér fin^st,. að við óm-
inn af því hafi ég átt hér mínar
beztu stundir, svo sem síðast nú
á þessum degi.
Og ég vona, að þér munið iengi
enn koma saman þennan dag til
þess að stilia hörpur yðar, svo að
íslands )ag megi aldrei verða
falskt eða gieymast, heldur hljóma
hreint og snjal1.. enn um langan
aldur.“
Saga islenzkrar blaðamennsku:
og blaðaútgáfu í Vesturheimi hefst
að Lundi við íslendingafljót í
Nýja-íslandi árið 1877 með út-
komu Framfara. Aðalhvatamaður
og jafnframt fyrsti ritstjórinn var
orðlagður drengskaparmaður, Sig
tryggur Jó.iasson Oft andaði köldu
í hans garð í íslenzkum blöðum á
þeirri tíð, vegna afskipta hans af
vesturferðunum, sem margir litu
misjöfnu auga. En hiklaust má
telja hann bjargvætt margra för-
sjárlítilla vestuOara Sigtryggur
gerðist frumkvöðull að stofn-
un Lögbergs í Winmpeg, ásamt
fleiri góðum íslendingum, meðal
annarra Emari Hjörleifssyni (Kvar-
an) og'prenturunum Ólafi S. Thor-
geirssyni og Bergvini Jónssyni.
Bergvin þessi er talinn fyrsti ís-
lenzki, prentneminn vestan hafs.,
Hóf nám í prentsmiðju Framfara.
Blaðið, kom út í tvö ár, 36 blöð
í fyrri árgangi og 38 i hinum síð-
ári. Þj'óðræknin og áhuginn á við-
haldi tungunnar var eitt aðalmark-
mið útgeíandanna. Fjárskortur
varð blaðmu að ralli. Þótti mörg-
um sárt og sveið það lengi, að blað-
ið þurfti að hætta að koma út“
Fyrsti f.etjarinn og jafnframt
Heímskringluprentararnlr: J6n Samson, Edwin Guðmundsson og Sveinn Oddssom.
3
\
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
637