Tíminn Sunnudagsblað - 25.08.1968, Page 16

bezt þjónatj islenzíka málstaðnum -í
Vesturlieimi — í hálfa öld saman-
lagt — hann seim meðritstjóri frá
1917—1927 og síðan aðalritstjóri
til dauðadags. M tekui Ingibjörg
ein við ritstjórninni, og stýrir hún
nú báðuim ,.stórveldunum“ — Lög-
bergi-Heimskringlu — af mikilli
röggsemi. Ingibjörg hefur verið
mikil stoð að ýmsum góðum
drengjum, sem lagt hafa henni lið
í baráttunni að viðhaldi íslenzkrar
tungu og þjóðernis i Vesturheimi,
og eru dr. Riohard Beok og Harald-
ur Bessason prófessor fremstir í
þeim hóp' að ógleymdum dr. P.H.
T. Thorlakson, hinun. víðkunna
skurðlækni Vesbmanna sem með
ráðum og iáð hefur stutt íslenzku
blaðaútgáfuna og aðra menningar-
viðleitni ís'endinga í Vesturheimi í
áratugi.
Um ritstjóm Einars P Jóhssonar
farast dr. Riöhard Beck svo orð:
„ . Þagar þéss er gætt hve
mörg járnin, ritstjóri eins og hann,
verður að hafa í eldinum, sætir
það furðu. hver bókmenntabragur
er ár mörgum ritstjórnargreinum
hans, ekki sízt þeim, sem fjalla um
me.nningarmál, svo sem bókmennt-
ir og list;r. íslenzkar menningar-
erfðir. hugsjóni’ og lífsviðhorf.
Bera slíkar greinar vitni víðfeðm-
um áhugamálum hans frelsisást
Jóhann Th. Beck, framkvæmdastjóri
Columbia Press 1942—1956. Hann var
seinasti prentsmiðjustjóri þessa fyrir-
tækis, en starfar tjú sem fulltrúi f
prentsmiSfu þeirri, sem prentar Lög-
berg-Heimskringlu, Wallingford Press
Ltd. Jóhann er einstakur gæSadreng-
ur og mestu lipurmenni, eiida sístarf-
andi i þágu landa sinna, og lætur sér
fátt óviðkomandi er varðar hag og
heiður íslenéinga.
og djúp'stæðri trú á alþjóðasam-
vinnu.“
Einar var mjög listrænn maður.
„Hann er sönghneigður, hefur
eitthvað fengizt við tónsmíðar og
er ágætur organleikari. Heiðurs-
sess skipar hann á skáldabekk Vest
ur-íslendinga, og hafa ekki aðrir
hér kveðið mýkri kliður eða fág-
aðri en hann,“ segir dr Tryggvi
J. Oleson. E.P.J. yrkir á íslendinga
dag 1937:
„Áttavilltur íslendingur
enginn fé í dag..
Æðaslögin enn hin somu
undirspil og lag.
Við oss blasir móðurmyndin
minjadjásnum sett.
Þennan dag er austrið eina
áttin, sem er rétt.“
Tímarit Þjóðræknisfélágsins, sem
gegnt h-efur mikiivægu hlutvérki í
menningarbaráttu íslendinga vést
an hafs, verður fimmtíu ára á
&náesta ári Ritstjórar þess hafa ver
ið séra Rögnvaldur Pétursson,
Gísli Jónsson prentari og Harald-
ur Bessason prófessor. f höndum
hins unga prófessors, sem er sívak-
andi og =ístarfandi að málefnum
fslendinga, ætti Tímaritið að geta
lifað enn um langan aldur við hlið
Lögbergs-Heimsfcrmglu a.m.k.
fagnað aldarafmæli íslenzku byggð
anna í Nýja-fsla/idi árið 1975, án
þess að rifa siglin neitt verulega.
Síðasta vígi kvenþjóðarinnar
vestur-íslenzku, tímaritið Árdís,
féll á næstliðnu ári, þá að megin-
efni á ensku, eftir 34 ára giftu-
drjúgt starf í þágu íslenzkrar
menningarviðleitni. — Geta má
þess, svona í lokin, að vestur-ís-
lenzk kona stofnaði fyrsta íslenzka
kvennablaðið, líklega fyrsta
kvennablaðið í Kanada.
Enn er ógetið margra blaða og
tímarita, — oig koma prentarar
þar eigi óvíða við sögu.
Nú verður rakið eins konar
prentaratal, í mörgu áfátt og ófulil-
komið:
Merkasti bókagerðarmáður og
bókaútgefandi í Winnipeg var Ólaf
ur S. Tho-geirsson prentari. Hann
vann ómetanlegt brautryðjenda-
starf með útgáfu almanaks síns. í
því er að finna ótæmandi fróðleik
um ýmiisleg efni úr sögu frænda
vorra, m.a. hin stórmerfcu drög til
landnámssögunnar vestan hafs, sög
ur og greinar almenns efnis oig
mannalát. — Ársrit þetta fcom út
640
í sextíu ár. Það iióf göngu sína
árið 1894, og var hann rltstjóíi
þesis frá upplhafi til dánardægura,
1937, en þá tók við riitstjórninní
dr. Ridhard Beck, en synir ólafa,
Geir og Ólafur, sem báðir gerð-
ust prentarar, tóku við útgáfunni,
Ólafur S. Thorgeirsson var fædd
ur á Akureyri 16 sept 1894. Hann
hóf prentnám 14 ára gamall hjá
Birni Jónssyni og starfaði í Prent-
smiðju Norðuramtsins þangað til
hann fluttist til Kanada árið 1887.
í þann mund var Lögberg að hef ja
göngu sína og gerðist hann einn
af stofnendum þess og jafnframt
fyrsti setjari blaðsins. Ólafur stofn-
aði eigin prentsmiðju árið 1905 og
lét brátt ,il sín taka sem umsvifa-
mifcill bóka- og tímaritaútgefandi.
Gaf m.á. út B-oiðabhk (1906—•
1914) og Syrpu (1911—1922).
Hánn þótti mikilll athafnamaður og
náut álmennra vinsælda Dr. Röign
valdur Pétursson lýsir Óláfi og
hæfiléikum hans á þessa iéið:
„Ólafi sóttist námið vel. Var
honum vérk þetta mjög að skapi.
Kom strax I ljós hjá honum li.st-
gáfa hans og fegurðarsmekkur sá,
er hann bjó yfir. Stóð hann í því
efni mörgum framar. Unni hann
sérstaklega smekklega útgefnum
bókum eða ritum. Prentiðnin var
ávallt í hans augum ekki eingöngu
handiðn eða atvinnugrein, heldur
sérstæð list, sem leggja bar ala
alúð við. Kippti honum þar í kyn
til hinna fyrri íslendinga, er hófu
handritagjörð sína upp í veldi lista
og fegurðar. Hann var list-prentari
að eðlisfari.“
Ólafi var fleira til lista lagt en
svartlistin. Fyrir forgöngu Einars
Hjörleifssonar var íslenzkt leikfé-
lag stofnað í Winnipeg árið 1886.
í þeiim félagsskap gerðist Ólafur
brátt liðtækur liðsimaður, og fær
hann lofsamilega dóma í Winnipeg-
blöðunum fyrir mifcla leikhæ'fi-
leika.
Gísli Jónssón, prentari, ritstjóri,
skáld og rithöfundur, er fæddur
9. febrúar 1876 að Háreksstöðum
á Jökuldai. Hann hóf prentnám
hjá Birni Jónssyni á Akureyri
1898, en hvarf vestur um haf árið
1903, settlst að í Winnipeg og
starfaði fyrsta árið við Lögberg,
síðan nokkrar vikur við Heims-
kringlu í veikindaforfölluim. Rak
eigin prentsmiðju uan nokkurra
ára skeið. Árið 1909 stofnaði Gísli
prentsmiðju fyrir s'tærsta iíftryigg-
ingarfétagið í Vestur-Kanada og
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ