Tíminn Sunnudagsblað - 06.07.1969, Page 22

smlð og herstj 6rn eTU forsendmr
þjóðfélagssköpunar, og ekkert má
dreiifa aibhygfli ntjórnandans frá þess
um tveim híiuitum. Þetta leiddi til
þess, að Machiaveii ýkti hlutverk
stjónniamdamis, sem átti að geta snú
ið efnahagsleigri og póltískri þró
un sér í hag nueð hjálp laganna.
Þær sögulegu aðstæður, er Mac-
hiaveii bjó við, gerðu það að verk
um, að homum virtist hinn sterki
miað'ur burðarás aHrar framvindu.
Vegna mennitumar sinnar í fom
um fræðum og starfi í Flórens var
Machiaveiii ailtaf dáitið veifcur
fyriir stjóm fólksins, sem svo var
kölluð, Hann taldi eimræðisstjóra
aðeinis ieyfiiega í sérstökum tilvik-
um, við gmndvöiun ríkis og ef tffl
stóð að rífa það upp úr skítnum.
Maöhiaveli taldi mil'da stjóm far
sælasta, og skyidi fólkið eiga þátt
i henni. Skemmsta leið foringja til
fais var að æsa fólkið gegn sér.
Hann trúði á óspilt fólk, en út-
skýriir reyndar hvergi, hvernig
það sikiui fá hOlutdeffld í stjóminni.
Anrnað hljóð kom í strokkinn, er
hann miinntist aðatsins, sem hann
taldi andanúinn öllu manmiegu sam
félagi. Það er skffljamleigt, þvi að
Machiaveni var belzt fulltrúi mið
stéttar * borgaranna, sem þurfti á
öruggri stjórn að halda.
MarhiaveM hefur lagt drjúgan
skerf tffl seinni tima hugsama um
pólitík. Hjá honum kemur ríkið
fram sem hin æðsta stofnun innan
lamdfræðilegra takmarka sinna.
Hlutverk þess er að stjónna og
inafa hönd í bagga með málefnum
fóiks. Þessar skoðanir höfðu kom
ið fram hjá kinverjanum Shang á
3. ÖM f.Kr., en um það vissi hinn
kriistni heimur ekki. Meðferð efn
isims var og ný. Hann gekk út frá
raumveru'Teikamuim og skoðaði hluti
ekis Oig þeir virtust vera, en ekki
eims og þeir áttu að vera. Á þamn
hátt saigði hann skiTið við rarnn
sóknaira ðf e rðir miðaldanma.
í þessari riitgerð er ekfei hægt
að rekja áhrif Machiavellis, bein
eða óbein, á stjómendur frá smá
furstum Ítalíu til de Gauffles. Flest
LEIÐRÉTTING
Vakin hefur verið athygii
blaðsins á því, að vísan „Veikja
momir vígafar“, sem Helgi á
Hraímfeelsstöðum taidi eftiir séra
Tryggva Kvaran, er í rauninni
eftiir Komráð Vfflhjálmsson og
prentuð í fevæðabók hans.
ir foringjar hiafa færi: sér í nyt
þau lögmál, sem Machiaveli taidi
aðal stjórnsýslu Þetta er ekki
svo furðuTegt, 'þegar þess er gætt,
að valdabaráitta er háð efitir sömu
grundvalarreiglum og í öndverðu.
Bókin gefur því að miörgu leytá
góðar hugmyndir um stjómmála
ástandið á dögum hans. Tveir síð
ustu áratugir 15. alMar og himn
fyrsti atf hinmi 16. öld, enu þess
vagma oft kalaðir öM MachiaveM
is. Staifiar þetta öðm fremur af
því, að hann klæddi í búnimg sí
giidra bókmiennta, viðhorf aMar
imimar til stjómmálanna.
Þórbergur
Framhald af 586. síðu.
að símar aiþjóðlliegu hiuigsanir á al-
þjóðleigu tungumiáli. Þess vegna
geifðist hamn eisperantisti.
Þeltta var síðasta stiigið í þrosfea-
sögu Þórbergs. Og síð'an hiafa sfeoð
amir hans á tfflverunmi Btálð hiagg-
aat. Þegar Bamdairíkin leituðu hóf-
amma um herstöðvar á íslandi og
uninið var að því að koma landinu
í Nato, reis hanin öndverður gegn
slik'um barbarisma og hiefur sífeilt
hal'dið þeirri baráttu áfram. Af-
stöðu síma reisir hamm ekki aðeims
á þjóðamisTegri undirstöðu, beM-
ur öfflu t'remur á alþjóðlegum
sjónarmiðum. Þegar Stalín var
steypt af staTM í Sovétríkjunum,
meitaði Þórberigur að endurmeta
afstöðu sín-a tif’þessa mida mianns.
Mór fimnst raumiar mat hans á
Staln raumisætt og sannigjarnt.
Þóribargur hiefur aTdirei váljað
varpa frá sér sósí'alisimanum. og
hann snerist öndverður gegn
„húmianisma11 Haildórs Laxness.
Og nú skfflst mér, að hiamn leggi
traust sitt á Kínverja í von sinmi
um sigur sósíailiisimaims.
í vetur varð Þórbergur áttræð-
ur. í háWa öid befuæ hann nú veitt
þjóðinni af mægtabrumm ritsni'Md-
ar sinmar og Skopgáfu. Hann hef-
ur fært henni hvert meistaraverk-
ið á fætur öðru. Þó hefur hún
aldrei kunnað að meta hann til
hlitar. Það er gaml'a sagan. Það
eru aðeins tvö ár síðain hann var
Lausn
24. krossgátu
fæi’ður upp í efsba filofek lista-
manniaillauna. Og það bó'lar efekert
á heilfdiarútgáfiu verlka hams. Hann
er í umiræðum mamma á meðal á
opimbeirum veittvamgi ætíð settur
skör Tægra en Haldór Laxnass og
Gummar Gunnarsison, og jafnvei
Pál ísólfsson og Guðmundiuir
Haigaiín eru tekmir fram ytfiir hamn,
sénsbaklega af hægri blöðumum.
Það er eff til vll ekki við öðru að
búast, því að Þórbergur hiefur aMia
æ>vi stritað i vímgarði samniieifcaims,
og sMkir meimn verða aldrei höfð-
imgjaf í augum lýðsims. Þórberg-
uir Þórðarson er með þeim end-
errnum fæddur, að hafa aiMnei haiflt
sfcap í sér tffl að feeppa eftir öðim
en þvi að verða vitrari og betri á
miorgun en í dag. Hann hefur
ætíð k'appkostað að hugsa réitt og
bneyta vel. Fáir eða engi-r haía
jafmmikið á sig lagt fyriæ leitina
að samnielbanum, og emgam þe’kki
ég, sam ] af'mafdiráítitarlaii st beygiir
sig fyrir staðreyndum. Er það nú
hugsjóm!
Þónbergur Þórðarson er ekki að-
eins Istamaður. ÖIu öðru fremur
liefur hann verið h'ugsjómamaðuir
og eltlegur umbótamaðuir. Hann
er eini spámaður, sem þjóðin hef-
ur eignazt. Og ihann er ótrauðasti
postuiM sannleikans, sem erfiðað
hefur í þessum Tygimmar heimi.
Og loks ,er hamn einihver sérkenmi-
legasti, f'rumileigasti og skemmti-
le-gasti íslendiimguir, sam nú er
uppi. Það má beija nær fuMvíst,
að þjóðin mun ekki eigmast annan
Þórberg næstu þúsumd árin, eftir
að harnn hefur yfiirgefið þetta svið
tfflverunmar og stigið fótum símuini
á asbraipTanið.
£ F N / L £ C
Nftunnxn
J) U N K ft L
ft S N ft M A
5 K ft N K ft *
i U N Dft 7?
t X 0 N U
? ft f /V 'A n
f'oAxn ft? ftn ft*7
OKt>Aft?ftnfti . Ö ft
? ft K' u F ftV£ KusK
S N OT ? /) ENDfiNA
t fi n T £> £ i ú? ft n
J ft V ftXZ L ft ft J3 c
Ö C N ft H U L ft ft f ft-R
?0 f ¥ L ftNft ER
I L n H'A L 2 U C N£
N £ l s K ft R K'A £1 D
N 'ft n ft ft U S ft N fi N A
l>TEKINn-*FASTUR
198
T í M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ