Tíminn Sunnudagsblað - 14.09.1969, Blaðsíða 8

Svefn, draumar
og svefnrannsóknir
Skóigarbimiir i'eigigjast i híði og
sotia aí vetuirann. Á saima veg eru
hættir marigra annarra dýrateg-
uinda. Er hugsaniegt, að menn
gæt'U einmiig 'leg'ið í dái og vaknað
á ný, þeigar feenita þætti?
Þet'ta hefði ótvíræða kosti. Þann-
iig sparaðist mabur í löndum, þar
sem þröngt er í búi, því að mað-
U'rinn gæti lenigi lifað á iitlum
holdu'm.. Þaninig væri kleift að
bægja frá hættu af tímabundinni
h'ungu>rsn'eyð, ef eitthvað' væri ti'l
miatair, þegar fólkið vakinaði á ný.
Holdugt fólk hefði líka gott af þvi
að ligigja í híði svo sem eiinn eða
tvo mánuð'i, þv'í að eitthvað gengi
þá á sipikið.
Fijjóitt á li'tið virðist þetta hin
mesta fjarstæða. Biirninum er eiig
inlegt að sofa vetu’rinin af, en mann
inum ekkii. Þó er þetta ekki jaln-
miikil fjarstæða og flestir munu
ætla. Nú nýlega hefur svefnikönn-
uð'um, er igert haía t'ilraunir með
hamistra, tekizt að emangra hor-
móna þann, siem' stýrár vetrar-
S'vef'ninum. Það virðist ek'ki langt
undan, að unnt sé að hafa stjórn
á svefni og svefnilagi manna .Samt
er enn mafgt á hulídu um eðli
svefnsins, en iweð aukinni þekk
ingu er ekki t'alið fjauri lagi, að
menn geti á komandi tímum sofið
einn eð'a tvo mániuði í einni lotu,
ef það þy'kir æsfkiiie'gt. Þeita myndi
ti'l dæmás koma sér vel i langferð-
umi geiiimkönnuða í fjarstýrðum eða
sj'á'lístýröum geimförum — bæði
minnka matarforða þann, sem þeir
þyrf'tu að hatfa með sér, og hlífa
tauig'um þeirra.
Nú er uminið af mikiffli edju að
rannsóknum á eðli svelims og
dirauma, og í aHheiimissamtökum vís-
indamanna, sem helga sig
siífcri könnun, eru nú tv'Ö til þrjú
hundruð menn. Margir þeirra gera
sér fyliliega von um, að unmt verði
irirnan tiltöliufega skamms tíma að
láita fólk hvíla í einhvers konar
svefndái svo vikum og mánuðum
skipti.
Þessum mönnum hefur líka kom
ið annað til hugar, er þó mun senni
l'ega eiiga sér lenigri aðdiraganda:
Að fundin veirði ný úrræði, sem
geti k'omiö í staðinn fyrir svefn, að
minnata kosti að veruiegu leyti.
Það er kenning svefnkönnuða, að
í sveími hrednisist úr heiltanum eða
eýð'ist ei'tureifni, er þar siafnast fyr-
ir í vökuimnd. Hinum sama árangri
kynni að’ mega ná með raftækni
eöa iliyfjagijöf í emhvenri mynd.. Það
myndi stóriega lengja starfsævi
fólíks og aifikastagetu, ef unnt værf
að styttia svefinitímann um tvær eða
þrjár s'tundir á daig. í reynd væri
þeitta sama o-g llengja ævi fólks,
sem’mieðaialdri nær, um aUrnörg
ár.
Eins og stendur er það þó mik-
iivægara verkefni a® auðvelda
fólkd svefn. Ef til viM eru menn
Ika í þánn veginn að stíga merki-
legt spor í þá átt. í byrjun þessa
árs var opnuð í Bayreuth í Suður-
Þýzikal'andi stofn'un, þar sem fóik
er töfirað í svefn með rafsegulsveiil
um. Að sögn hefur þetta gefið góða
raun, og þýzk verksmiðja er farin
að framfeiða rafsegultæki í slíku
skyni. Tæki þetta er aðeins rúm
elfeif'U pund á þyngd, kostaði
finiimtá'n hundruð þýzk mörk og
svæfiir fólk með rafstiraumi, sem
rofnar jafnskjótt og það hverfur
inn í draumaiheimiinin.
Það er taiið mi'kiltvægast, að
með þessari aðferð hefur í fyrsta
sikipti tekizt ’að veita svefnvana
fólki hivild, sem í engu er frá-
brugðin eðlileguim svefni. Svefn,
sem fenginn er með svefn'lyfjum,
er ætíð frábruigðinn því, sem eðli-
feigt er.
Sannað þyikir nú, að draumar
séu möninuim nauðsyn. Þessa upp-
götvun gerði rússneskur svefn-
könnuður, Kleitimann að niafni.
Hann vak'ti yfir sofandi börnum í
sveifnrannsóiknairst'öð og veitti því
atihygM, að augu bairnianina voru
otf't á k'viki bak við augnalokin.
Kiieitmainn fékk þá fuilorðið fó'lk
til þá'ttitöku í rannsókm. Hann vakti
fó'Hkið, þegar kvik fcom á auguu,
og 'k'om þá á daginn, að það halðU
verið að dreyma. Þegar augun
bærðust ekki, svatf það aftur á
méti dirauimtoust.
En nú kornst hainin líka að þvi,
að fólki, sem dirauimifarir haifði,
nýttist betur svefninn. Þeir, sem
sváfu draumlaust, voru ekki jafn-
endurnærðir a@ miorgni, heldur oft
dauifir og þreyttir. Af þessu hefur
veirið ályktað, að draumar séu Mtf-
fræðileg nauðsyn, sem með eán-
hiverjum ókunnum hætti veiti hviid
704
T í M I N N
SUNNUÐAGSBLAÐ