Tíminn Sunnudagsblað - 21.12.1969, Blaðsíða 13

Hann sftor hér við skrifborS sitf, harla
alvarlegur maður við ábyrgðarmlklar
skrlftir, líklega lögfræðilegs eðlis, og heit.
Ir Árni Halldórsson. Þeir þekkja hann fyrir
austan, á Borgarfirði og Vopnafirði, og þá
rámar kannski I, að hann getur skilið við
sig pennan og alvörusvipinn.
Svo er fyrir að þakka, að hann er ekki
alveg gróinn við lögfræðina. Á þaðtreyst-
um við líka, þegar við snerum okkur til
hans.
presti. Hann var Rangæingur, en
var prestur austan lands á átjándu
öld, og ec frægastur í sögunni fyr-
ir fátækt og basl.
Velflestir forfeður mínir bjuggu
í Borgarfirði, og þótt sú sveit sé
harðbýl, virðast menn hafa kom-
izt þar furðanlega af. Það er til
dæmis eftirtektarvert, að í móðu-
harðindunum deyr þar enginn mað
ur af völdum harðærisins, utan
einn eða tveir aðkomumenn. Borg-
firðingar nutu líka góðs af því að
vera svona afskekktir, því að þeir
verzluðu ótæpt við duggara, eins
og skemmtilega er lýst í ævisögu-
broti Tíkar-Manga.
Þá virðast Borgfirðingar ekki
hafa haft slíka skömm á bók-
aramennt sem tíðkazt hefur víða.
Til daemis voru fleiri stofnendur
að Bókmenntafélaginu úr Borgar-
firði en nokkrum öðrum hreppi,
ef reiknað er eftir hinni sígildu
höfðatölureglu. Og jafnvel þótt
þeirri reglu sé sleppt, sést, að í
sumum sýslum voru færri höfuð
í stofnendahópnum en úr Borgar-
fjarðarhreppi.
— En hvað um Eorgfirðinga,
þegar þú manst fyrst eftir þér?
— Gömlu mennirnir voru marg-
ir mjög eftirminnilegar persónur.
Maður þarf ekki annað en að
skoð? myndirnar, sem Kiarvai hef-
ur gert af þeim, tii þess að sjá,
hversu litrikur söfnuður þetta var.
Annars finnst mér nú, að helzta
einkenni Borgíirðinga hafi verið
félagsiyndið. Þó að þeir hafi rif-
izt ótæpt um pólitík, þá gátu þær
erjur, né þessi venjulegi nágranna-
krytur, aldrei hindrað, að þeir
stæðu saman, þegar með þurfti.' Og
félagsstarfsemi stóð með miklum
blóma.
— Hvað höfðu menn sér helzt
til skemmtunar?
— Það var verið að basla við
leikstarfsemi, og sá, sem átti þar
stærstan hlut að, var Steinn heit-
inn Magnússon frá Kjólsvík.
Steinn þessi var bróðir Guðmund-
ar, föður Sigurðar ritstjóra Þjóð-
viljans, og var þeim bræðrum og
fleiri í þeirri ætt'sú náðargáfa gef-
in að geta hermt eftir, svo lysti-
lega að segja mátti, að þeir hefðu
tönn og tungu úr hverjum manni
Annars fengust fleiri við þá list.
Svo voru auðvitað haldin dansi-
böll.' Allir meiri háttar dansleikir
stóðu fram undir morgun, og það
skal enginn halda, að menn hafi
bara komið til þess að sýna sig og
sjá aðra, því að jafnt ungir sem
aldnir skemmtu sér af lifi og sál.
— Eitthvað hafa þeir nú haft
sér fleira til skemmtunar?
— Já, jú. Þeir uppnefndu hver
annan og sögðu skemmtilegar sög-
ur hver af öðrum, og einhvern
veginn finnst mér nú, að þetta hafi
allt verið svo almennt og jafnframt
svo græskulaust, að enginn hafi
tekið slíkt illa upp.
— Gazt þú ekkert af þessu
lært? Sagðirðu aldrei skrítnar sög-
ur um náungann?
— Ja, ég komst náttúrlega ekki
hjá því að læra það, sem ég heyrði.
— Eins og til dæmis?
— Til dæmis söguna af stjóra-
róðri Njarðvíkinga. Niðjar Sigurð-
ar, sonar Jóns Brynjó sonar, hafa
verið nefndir Njarðvíkurætt yngri.
Meðal tuttugu og sjö til þrjátíu
barna Sigurðar var Steinn, langafi
minn, Jón fróði, þjóðsagnaritari í
Njarðvík, og Hildur á Víðastöðum,
sem var yngst barna hans, fædd
1845, en mun hafa dáið 1939. Ég
sá Hildi einu sinni, þá komna nær
níræðu. 173 ár munu hafa verið
liðin frá fæðingu föður hennar,
þegar hún dó, og tvö barnabörn
Sigurðar lifðu tvö hundruð ára aí-
mæli hans, þau Bergljót heitin
Gestsdóttir á Fossi í Vopnafirði og
Friðfinnur Runólfsson, sonur Hild-
ar.
Ég man vel eftir Þorkeli Jóns-
syni. Eitt sinn hitti ég hann við
slátt á túninu á Bakkastekk, og
ávarpaði hann mig þá þannig:
„Sæll, frændi. Heldurðu, að þá slá
ir áttatíu og tveggja ára?“ Og það
sinnið sagði hann mér stjórasög-
una, sem Njarðvikingum var víst
óspart strítt með á sínurn tíma.
Þeir voru í kaunstað á Seyðis-
firði, og er þeir komu að Brim-
nesi, sem er yzti bær í Seyðisfirði
að norðanverðu, lögðu þeir upp að
klöpp í Brimnesvogi, fóru til bæj-
ar til þess að fá sér kaffi og höfðu
kútholu með sér.
Njarðvíkingar voru frœgir fyrir
rólegheit og á ferðalögum var sagt,
að þeirra kjörorð væri: „Ekkert
I I M l \ \
SllNNHIi/MiSKI.AÐ
1021