Tíminn Sunnudagsblað - 26.09.1971, Blaðsíða 4

Mér hefur lengi leikið hugur á
því aS vita meira um Tyrkjaránið
í Vestmannaeyjum en hægt er að
lesa í íslenzkum heimildum. Vakti
það forvitni mina, að Tyrkir
skyldu leggja það á sig, að fara
alla þessa óraleið norður á yztu
höf og geta ratað þangað, og að
Vestmannaeyingar voru svo alger-
lega óundirbúnir og varnarlausir.
Þó var ekki langt síðan bæði
Englendingar og Spánverjar höfðu
rænt á íslandi. Og engan áttu Vest-
mannaeyingar sér Ara Magnússon,
til að halda verndarhendi yfir
þeim-
Að vísu mun ekki vera hægt að
segja alla söguna eins og hún
gerðist, fyrr en lesið verði það,
sem Tyrkirnir sögðu sjálfir um
þennan atburð, en ég hef þó í
nokkur ár notað hvert tækifæri
til þess að komast yfir erlendar
heimildir og safnað nokkrum fróð-
leik um Tyrkjaránið. Og þar sem
fjölmiðlarnir hafa nú drégið nafn-
ið Rabat í dagsins ljós og marg-
sagt frá uppreisninni þar, án þess
að minnast þess, hve eftirminni-
lega þessi staður hefur komið við
sögi. íslands, þá ætla ég nú að
rifja upp þá sögu, skýra hana og
bæta við fáeinum upplýsingum
Rabat er nefnilega sá staður, þar
sem „Hundtyrkinn" átti aðsetur,
þegar hann fór til íslands árið
1627. Og þar sem sagt er, að að-
eins tíundi hver hertekinn íslend-
ingur hafi komið heim aftur, þá
er ekki óhugsandi, að einn eða
annar þeirra manna, sem komu
við sögu í uppreisninni, séu af-
komendur þeirra, sem eftir urðu
þarna suður frá árið 1636.
Algeirsborg.
íslendingar hafa reyndar nefnt
staðinn Algeirsborg, sennilega eft-
ir enskri fyrirmynd. En A1 Dsché-
sair var allt önnur borg. Hún lá
við Miðjarðarhafið, reist (á 10. öld)
-á þeim stað, þar sem borgin Nico-
sium hafði staðið á tímum Róm-
verja. Miðjarðarhafið hefur lengi
verið miðpunktur hins þekkta
heims. Allt í kring um það lágu
mörg gömul og rík lönd, sem arð-
vænlegt var að ræna. Og greið
var ferðin yfir hafið. Á Miðjarðar-
hafsströndum lágu sjóræningja-
hreiðrin þétt hvert hjá öðru, en
voldugast þeirra og frægast var
Algeirsborg. Þar iðkuðu menn sjó-
rán þígar á 15. öld. Var Algeirs-
bong þekktasta sjóræningjaborgin
og sennilega sú eina, sem Norður-
landabúar vissu um með nafni. Og
þó *ð hun væri gömul og rótgró-
in sjóræningjaborg, þá komst hún
fyrst til verulegra valda og frægð-
ar, eftir að Tyrkir höfðu setzt þar
að. Og þar sem ekki mun vera
almennt kunnugt, hvernig stendur
á dvöl Tyrkja í Algeríu, ætla ég
að segja hér frá því.
Tyrkir.
Stríðið milli kristinna og Mú-
hameðstrúarmanna var í algleym-
ingi um 1500. Það var háð af mik-
illi grimmd, bæði á Indlandshafi
og Miðjarðarhafi Ferdínand hinn
kaþólski, sá sem hafði tekið Gran-
ada 1492 og rekið Múhameðstrúar-
mennina úr Spáni, barðist á móti
þeim við Afríkustrendur. Árið
1509 tók hann tvær borgir við
norðurströnd Afríku, Oran og
Bugia, og 1510 tók hann sjálfa
Algeirsborg. Lét hann reisa kast-
ala við höfnina þar og þrengdi
mjög að sjóræningjum
í þessu neyðarástandi kallaði
emírinn í Algeirsborg á hjálp, og
fékk hann tyrkneska sjóræningja-
aðmírálinn Horuk Barbarossa sér
til aðstoðar. Horuk þessi lenti 1
Algeirsborg 1515. Hann byrjaði á
því að láta myrða emírinn og gera
sjálfan sig að æðsta manni í land-
inu. Gerðist hann fyrirferðarmik-
ill, háði stríð á báðar hendur, en
féll frá 1518. í hans stað kom
bróðir hans, Chaireddin (Khairud-
din), enn fyrirferðarmeiri og enn
grimmari. Hann varð einn ægileg-
asti sjóræningi allra alda. Lagði
hann undir sig í vestri landið allt
að landamærum Marokkó, og í
austri allt Túnis. Eftir hánn kom
Hassan sonur hans, og í höndum
niðja þessara feðga lágu völdin
yfir Algeirsborg alla 16. og fram
á 17. öld.
Hafa Vesturlandabúar kallað
þessa fjölskyldu stóraðmírála og
sjóræningja einu nafni: Barba-
rossa. Er það reyndar rangnefni
sprottið af röngum framburði á
Bábá Aronj, en hefur haldizt hjá
sagnfræðingum, af því að þægi-
legra er að nota það en að læra og
muna öll þessi tyrknesku nöfn.
En vara vildi ég fólk við að nota
það framan í Tyrki eða Mára, eins
DR. FRIÐA SIGURÐSSON:
Sjóræningjarnir
frá Sla
*76
TtHINN — SUNNUDAGSBLAÐ