Tíminn Sunnudagsblað - 26.09.1971, Side 10

siig mjög kurteislega, segir til upp-
runa síns og frá ástæðum sínum
og biður menn auðmjúklegast að
láta eitthvað af hendi rakna handa
honum. Skipuleggur hann sam-
skotin á hinn snjallasta hátt: átti
fólk að skrifa nafn sitt á lista og
þá upphæð, sem það vildi leggja
til, en hann sjálfur ætlaði að frels
inu fengnu að heimsækja fólkið,
taka við peningunum og þakka
fyrir sig. Hafði hann einhver ráð
á því að láta prenta þetta bréf og
dreifa því, og hef ég haft eitt ein-
takið í höndunum, vitni liðinna og
gleymdra hörmunga. Vona ég, að
bréfið hans Phillipps Hochreuthi-
ners hafi borið betri árangur en
bréfið hennar Guðríðar okkar frá
Stakkagerði.
Guðríður Símonardóttir
Mér hefur alltaf verið hulin ráð-
gáta, af hverju Guðríði Símonar-
dóttur var tekið svo illa, þegar
hún loksins kom heim. Því alla
siðgæðis- og trúarvandlætinguna
álít ég ekkert nema fyrirslátt. Guð-
ríður Símonardóttir var ekki eina
í
Þeir sem senda Sunnu
dagsblaðinu efni ti!
birtingar, eru vinsam-
!ega beðnir að vanda
til handrita eftir föng-
um og helzt að láta vél-
rita þau, ef kostur er.
Ekki má þó vélrita
þéttar en í aðra hverja
línu.

konan, sem var barnshafandi í
meinum, og varla hefur hún verið
veikari í trúnni en prestarnir, sem
ekki einu sinni nenntu að flytja
fiskinn, sem renna átti í þræla-
kassann — hún, sem var gift þess-
um mikla trúarinnar manni.
Kuldalegar voru móttökurnar í
Danmörku, þar sem fólkið var sett
í eins konar sóttkví undir því yfir-
skini, að fyrst þyrfti að ganga úr
skugga um, hvort ekki stafaði
smithætta af þessu fólki, sem þó
hafði lifað 1 Barbaríinu í nærri
því áratug, án þess að skipta um
trú. Og þegar því var sleppt heim,
tók ekkert betra við en svo, að það
fékk viðurnefni, sem tolldu á því
um aldir. Var þá ekki von, að
þeim yrði hugsað til hinna sólböð-
uðu stranda Afríku, til hinna fögru
márísku kvenna og til hinna rík-
búnu híbýla þar?
Ég hef sýnt með sögunum um
endurheimt fanga annarra þjóða,
hve miklu meira hinir hafa lagt í
sölurnar. Ég hef líka spurzt fyrir
hjá írum, sem urðu fyrir sams-
konar árás og íslendingar, og allt
af fengið sama svarið: Þeir læra
um Tyrkjaránið í skólanum, en
minnast miklu frekar víkinganna.
Hvernig stendur á því, að ís-
lendingum er „Tyrkjai'ánið“ svo
sérstaklega hugfólgið og minnis-
stætt? Það er búið að skrifa um
það, að það var hvorki söknuður
né sorg vegna hinna rændu, sem
ríkti á íslandi, heldur ótti fólks um
sjálft sig. Alþingi hafði samþykkt
að bíða skyldi í þrjú ár, áður en
taka mætti eignir hinna rændu, ef
ske kynni, að þeir kæmu til baka.
En hvað eftir annað varð alþingi
að gefa út nýjar samþykktir í því
sambandi, og hljómar það ein-
kennilega í okkar eyrum, þegar
það ákveður að bíða ætti eftir vor-
skipunum.
Hverjar sem ástæðurnar hafa
verið, þá þótti íslendingum hart
að borga skattinn 1632, og yfir-
völdin lofuðu að leggja skatt á
„þetta ár alleina.“ Þegar samt var
lagður á annar skattur 1637, hlýt-
ur hann að hafa verið illa séður
frá byrjun, og það því fremur sem
þegar var búið að leysa fangana út.
En sérstaklega mun hann hafa ver
ið illa séður á Suðurnesjum. „Þeir
fyrir sunnan“ voru einnig í þá
daga „ekki of góðir til að borga“,
eins og sagt hefur verið nú fyrir
nokkrum árum. Því meðan aðrir
íslendingar áttu að borga einn
fisk á mann, urðu „þeir við sjó-
síðuna“ að gefa „einn hlut á þeim
degi, sem bezt fiskast af hverju
skipi“. Og þennan skatt átti að af-
henda 1638, heilu ái eftir að Hall-
grímur og Guðríður komu í land.
Það er því ekki nema mannlegt,
að þau hafi þurft að gjalda þessa
aukatillags Suðurnesjamanna. Eða
hver ætli trúi því, að kerlingin í
Hvalsnesi, sú sem neitaði Hall-
grími um grautinn undir því yfir-
skini, að hún kannaðist ekki við
tilvonandi sóknarprestinn sinn,
hafi ekki vitað, að það var
Hallgrímur, þessi margumtalaði
„þurfamaður þrælanna í Hraun
unum“.
Heimildir
Ég veit ekki, hvort upplýsingar
þessar um hið svokallaða Tyrkja-
rán verða þegnar með þökkum eða
þeim bölvað í botn, af því að þær
gereyðileggja Hundtyrkjann fyrir
okkur. En til huggunar þeim, sem
ekki vilja missa Hundtyrkjann, get
ég sagt, að lýsing mín er mjög
ófullkomin. Ég hef notað aðeins
einhliða heimildir — ítalskar,
franskar, svissneskar, enskar og
danskar, það þýðir: Þær eru allar
á öndverðum meiði við Mára, þá
sem áttu leikinn. Frakkar eru
reyndar farnir að gefa út hingað
til óaðgengileg skjöl og frumrit
Mára, en ég hef ekki haft aðgang
að þeim. f þeim gæti falizt mörg
vitneskja, enda grundvallarskil-
yrði að þekkja heimildir andstæð
inga.
Frásögn mín er einnig ófullkom-
in, af því að ég hef ekki einu sinni
lesið allar þær bækur, þar sem
von væri um frekari upplýsingar.
Á ég þar helzt við hollenzk rit, þvf
Hollendingar hafa verið eins kon-
ar milligöngumenn. Hollendingar
þekktu bæði ísland og Marokkó.
Múrad-Rais var Hollendingur.
Hollenzki sendiherrann, sem kom
til Oualídia, hefur skrifað sendi-
bréf og samið skýrslur. Hollenzkir
klausturbræður hafa reynt að snúa
sálum trúvillinga á rétta leið.Jesú-
ítar hafa verið driffjöðrin í
mörgu, sem gerðist. Umboðsmað-
urinn, sem leysti út íslenzku fang-
ana, var hollenzkur. Ekki verður
því sagt síðasta orðið fyrr en hol-
lenzkar heimildir hafa verið athug-
aðar. En hér skal numið staðar í
bili.
T í 1V1 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ