Tíminn Sunnudagsblað - 19.05.1973, Blaðsíða 5

ef yður væri dáinn,
komdu á skjáinn, komið þér á
skjáinn.
Einnig má nefna erindið Valdi, sem
annað hvort er ort við hund Jónasar
eða fylgdarmanna á ferð hér heima,
liklega á ferð yfir vatnsfall:
Valdi, virztu nú halda
velméristél,séra,
ég skal gefa þér afar —
ætilegt sælgæti,
lambasteik, svo þér liki,
ljómandi skyr og rjóma,
Valdi, viljirðu halda
vel mér i stél séra.
Þá má geta um kveðskap Jónasar til
Brynjólfs Péturssonar, en til hans hef-
ur hann ort nokkur persónuleg
vináttukvæði og öll geislandi af hefl-
aðrikátinu. leinu þeirra, Til Brynjólfs
Péturssonar.notar hann lika tækifæriö
til að gera gys að rimnakveðskapnum
með hnyttinni stælingu, fyrst i man-
söng, sem endar svo:
Mansöngs hjali hætti ég nú,
þvi höfuðið titra
á mér fer af orðum vitrum,
sem ólmast fram úr þankakytrum.
Siðan yrkir hann rimustúf, þar sem
ýmsar visnanna eru nánast merk-
ingarlausir leikir með orð, eða a.m.k.
mjög merkingarlitlar, t.d.:
Hreyfði sporðinn, fór á flug,
úr flæðum þorði svamla,
nú er hún orðin ómáttug,
ættarstoðin gamla.
Þó skal greina þessu frá,
þundur fleina mætur,
náttúrusteina að hún á
eru það meina bætur.
Kimur af fleó, karlinn minn,
Krimur af Leó hrósi,
grimur af reó rek ég inn,
rimur af Geógnósi.
Margt fleira mætti nefna af hinum
gamansama kveðskap Jónasar, svo
sem kvæðið Þorkell þunni, sem er
öfgafull lýsing á hávaðasömum söng-
manni, Skrælingjagrát, þar 'sem
vonbrigði Jónasar yfir þvi, að Alþingi
skuli ekki verða sett á Þingvöllum,
brjótast út i beisku háði, og ólund 2 og
ólund 3 og 15 eru nú, sem er skopstæl-
ing á hinu bölsýna kvæði ólund eftir
Grim Thomsen, sem Jónasi hefur mis-
likað. Nefna má og Veðurvísur, þar
sem Jónas yrkir af nokkurri glettni um
margs konar veðurlag, m.a. þannig
um lognmollu og útsynning:
Hrauntindur, sem rls yfir Hrauni i óxnadal, fæðingarstað Jónasar Hallgrims-
sonar.
Veðrið er hvorki vont né gott,
varla kalt og ekki heitt,
það er hvorki þurrt né vott,
þaö er svo sem ekki neitt...
Útsynningur ygglir sig,
eilifa veöriö skekur mig,
ég skjögra eins og skorinn kálfur,
skyldi ég vera þetta sjálfur?
Loks má nefna visurnar Sparnaður,
þar sem fáguð glettni Jónasar birtist
skýrlega, ekki sizt i fyrri visunni, sem
er alkunn:
Ég er kominn upp á það,
allra þakka verðast,
að sitja kyrr i sama stað
og samt að vera að ferðast.
Einar 01. Sveinsson vikur nokkuð að
skáldþróun Jónasar i einni af greinum
sinum um hann og bendir m.a. á, að á
yngri árum sinum, fyrir fyrstu utan-
ferð sina, sé Jónas einkum undir áhrif-
um úr þremur áttum. Það sé frá hinni
klassisku hreintungustefnu Svein-
bjarnar Egilssonar og samstarfs-
manna hans við Bessastaðaskóla, frá
kvæðum Bjarna Thorarensens og frá
hinum rómantisku og tregafullu
Ossianskvæðum.
Þessi áhrif hafa fléttazt saman á
hinn hagfelldasta hátt i kveðskap Jón-
asar. Málvöndun Sveinbjarnar hefur
orðið þessum lærisveini hans drjúgt
vegarnesti, og hin rómantisku skáld-
skaparviðhorf áttu siöan eftir að verða
leiðarljós hans þar til yfir lauk. Hins
vegar eru yrkisefni hans fábreytt á ár-
unum fram til 1832, einkum tækifæris-
kvæöi ýmiss konar, svo sem erfiljóð,
heillaóskakvæði, en einnig ýmis trega-
fullástar- og sorgarkvæði. Form hans
er og heldur fábreytt á þessum árum,
þvi að mest ber á fornháttunum, forn-
yröislagi og ljóðahætti, sem Jónas fer
þó ekki þannig með á þessum tima, að
hafið sé yfir gagnrýni.
Eftir utanför hans 1832 gjörbreytist
þetta, þvi að þá koma til sögunnar ný
yrkisefni, fyrst og fremst ættjarðar-
Sunnudagsblað Timans
413