Lesbók Morgunblaðsins - 04.10.2003, Blaðsíða 10

10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 4. OKTÓBER 2003
drög að skilgeiningu
skyndilega
stoppa ég og skoða
hlykkjótt spor mín í snjónum
mér er spurn
hvort ég hafi lagt
krók á leið mína einsog
evrópukommúnistarnir
nei ég er bara fullur
…
U
M DAGINN fékk ég það
hlutverk að velta fyrir
mér samgöngumálum, en
ég hef ekkert meira vit á
þeim en hver annar jeppi.
Ég reyndi því að komast
inn í einhverjar hliðargöt-
ur, en var þá allt í einu
kominn á bólakaf í umferðina. Skellinöðrur
þutu hjá, ótal bílar flautuðu. Mig dreymdi
að ég lenti í árekstri.
Svona er það. Maður á alltaf að vera að
velta einhverju fyrir sér sem maður hefur
ekki vit á, því maður veit miklu meira en
maður hefur vit á, eða hefur vit á fleiru en
maður veit, bara einsog þegar skýin koma
saman og það fer að rigna.
Menn verða bara að passa sig að það rigni
ekki upp í nefið á þeim.
Ég gat til að mynda hafið mál mitt á því
að þegar ég var unglingur hélt ég mikið upp
á hljómsveit sem hét Traffic með Steve
Winwood og öllum þeim snillingum. Traffic
er fyrir löngu hætt, en tónlist hennar eldist
vel. Því má slá föstu að tónlist eldist betur
en bílar. Ég segi það með fullri virðingu fyr-
ir fornbílum.
Hér var ég strax lentur í vandræðum, svo
ég sagði: Mín samgöngutæki eru orðin. Veg-
ir þeirra liggja inn og út úr höfðinu. Með
þeim má byggja brýr, bora jarðgöng og
hreint ótrúleg samgöngutæki geta fæðst.
Menn þurfa ekki að lesa nema eina vís-
indaskáldsögu til að sannfærast um það.
Munurinn á skáldsögum og raunveruleg-
um framkvæmdum er sá að í skáldsögum
þurfa menn ekki að gera neinar kostnaðar-
áætlanir. Frelsi skáldsögunnar birtist meðal
annars í því að ein setning getur kostað
marga milljarða. Ef Sturla Böðvarsson væri
skáld – og ekki skal ég útiloka að svo sé –
ætti hann ekki í vandræðum með að hafa
alla ánægða, hvort sem þeir eru fyrir aust-
an, vestan, norðan eða sunnan. Þeir sem
skrifa kvikmyndahandrit njóta ekki þessa
frelsis, því þar eru framleiðendur eins konar
fjármálaráðherrar. Þetta sýnir um leið hví-
lík auðlegð býr í ímyndunaraflinu.
En orðin eru líka samgöngutæki á milli
manna og því mikilvæg í öllum samskiptum.
Það má líka gera ráð fyrir að því meiri tök
sem menn hafa á málinu og orðunum því
þroskaðari séu þeir. Það þýðir auðvitað
hærra siðmenningarstig og hærra siðmenn-
ingarstig hlýtur að þýða betri umferðar-
menningu, þannig að röksemdir mínar eru
ekki jafnmikið út í hött og þær kunna að
virðast í fyrstu. Ég er ekki jafnvitlaus og ég
lít út fyrir að vera.
Ég get þó slegið fram sjálfsögðum sann-
indum og fullyrt að hér eru allt of margir
bílar. Halldór Laxness hafði ekki rangt fyrir
sér þegar hann sagði að við værum bílatrú-
ar. Við trúum á bílinn, hann er einsog
skurðgoð. Maður á flottum bíl er flottur
maður. Að minnsta kosti trúir hann því
sjálfur.
Sjálfur var Halldór Laxness hrifinn af bíl-
um. Hann átti lengi eina Jagúarinn á Ís-
landi. Ég man meira að segja eftir honum
og veit ekki hvort mér þótti merkilegra
Jagúarinn eða Halldór.
Fræg er sagan þegar Halldór ók á móti
vörubílnum á Vesturlandsveginum, sem þá
var svo þröngur að þeir gátu ekki mæst, og
Jagúarinn valt út af. Hélt nú vörubílstjórinn
að Halldór Laxness væri allur og sá fyrir
sér að þetta yrði það eina sem halda myndi
minningu hans á lofti, það er vörubílstjór-
ans.
En viti menn, Halldór Laxness skríður út
úr bílnum og segir við vörubílstjórann: „Get
ég gert nokkuð fleira fyrir yður?“
Önnur bílasaga um Halldór er sú að bíll
hans – ég veit ekki hvort það var Jagúarinn
– hafi eitt sinn bilað við umferðarljós. Þegar
hann ekur ekki yfir á grænu ljósi byrjar
óþolinmóð kona að flauta fyrir aftan hann.
Þannig ganga málin um nokkra stund, en
þá stígur Halldór út úr bílnum og segir við
konuna: „Ef þér gerið við bílinn minn skal
ég liggja á flautu yðar.“
Nú er það svo að við getum bölvað bílum í
sand og ösku, en það breytir ekki þeirri
staðreynd að bíllinn er stórkostlegt tæki,
ekki síst fyrir land einsog Ísland. Hann er
einsog hestur á hjólum, gerir lítið úr fjar-
lægðum og á því sinn þátt í því að halda
dreifbýlu landi í byggð.
Sjálfur tók ég bílpróf mjög seint, svo al-
menningssamgöngur voru lengi minn ferða-
máti. Ég þori varla að segja það en ég var
38 ára þegar ég tók bílpróf. Í fyrsta ökutím-
anum ók ég frá heimili mínu í Grafarvog-
inum og yfir í Hafnarfjörð til að sækja ann-
an nemanda.
Það var ungur strákur, krúnurakaður
með eyrnalokka. Hann leit á mig og sagði:
„Hva’ misstir þú prófið?“
Ég á því ákaflega auðvelt með að sætta
mig við bíllausan dag, og raunar alls kyns
daga, það er eiginlega hver dagur orðinn
laus við eitthvað eða helgaður einhverju.
Engu að síður finnst mér mikið frelsi að
geta keyrt og í sjálfu sér gaman að hafa
orðið unglingur tvisvar, því auðvitað breytt-
ist maður aftur í ungling við að fá bílpróf.
Strætisvagnar hafa því alltaf verið mínir
vagnar og ég kann vel að meta þá. Ég vandi
mig til að mynda á að lesa í strætó og mörg
af mínum fyrstu ljóðum orti ég í Breiðholts-
vagninum, leið 11. Einnig var hægt að sitja
bara og hugleiða, láta hugann reika, nú eða
fylgjast með einhverju atviki sem átti sér
stað. Þá má ekki gleyma sessunautunum og
öllum sögunum sem maður heyrði í strætó.
Mín jákvæðu viðhorf til strætisvagna eru
að vísu af gömlum toga. Við strákarnir í
Vogahverfinu stálumst stundum með strætó
niður í bæ og fórum í leiðangra. Stræt-
isvagnarnir stoppuðu við Kalkofnsveg þar
sem hægt var að vigta sig í biðskýlinu á
risastórri vigt. Við hliðina á því var bílastöð-
in Hreyfill og við hliðina á henni söluturninn
sem alltaf minnti mig á arabíska höll.
Okkur þótti líka ótrúlega gaman að fara í
rúllustigann í Kjörgarði, sem þá var eini
rúllustiginn í landinu. Við fórum upp og nið-
ur, aftur og aftur, alveg endalaust, þar til
okkur var hent út. Þá var ekkert íslenskt
GATNAMÁLASTJÓRI
Í FYRRA LÍFI
Hugleiðingar
um börnin, frelsið
og bílana
E F T I R E I N A R M Á
G U Ð M U N D S S O N
„Mín samgöngutæki eru
orðin. Vegir þeirra liggja
inn og út úr höfðinu. Með
þeim má byggja brýr,
bora jarðgöng og hreint
ótrúleg samgöngutæki
geta fæðst.“
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
„Mín jákvæðu viðhorf til strætisvagna eru að vísu af gömlum toga. Við strákarnir í Vogahverfinu stálumst stundum með strætó niður í bæ og fórum
í leiðangra. Strætisvagnarnir stoppuðu við Kalkofnsveg þar sem hægt var að vigta sig í biðskýlinu á risastórri vigt. “ Í Aðalstræti 1972.