Lesbók Morgunblaðsins - 18.10.2003, Blaðsíða 16

16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 18. OKTÓBER 2003
Á
SMUNDARSALUR er eitt
þekktasta og glæsilegasta
sýningarrými landsins en
býr þó líkt og önnur listhús
við ákveðna einangrun. Á
sýningu Óskar Vilhjálms-
dóttur og Önnu Hallin sem
opnuð verður í dag kl. 17,
fer salurinn í ferðalag og er kynntur fyrir landi
og þjóð. Einnig er gestum boðið að taka þátt í
samfélagslegu gæsaspili, að setja sig í fótspor
gæsarinnar sem kynnist ýmsum hættum en
líka happaköstum á lífsferð sinni.
Gæsaspilið er „alvöru“ og rúmlega það, og
sá sem er til í leikinn á langa ferð fyrir hönd-
um, framhjá Alþingishúsinu, rjúpunni, Keikó,
geimfari og ýmsum öðrum reitum, þar til kom-
ið er í höfn á flugvellinum. „Það eru nokkrir
flokkar í spilinu,“ segir Ósk Vilhjálmsdóttir,
„það er alltaf dálítið hættulegt að lenda á há-
spennu, lífshættu; húsin eru annar flokkur, Al-
þingishúsið og Listasafnið; svo eru það táknin,
riddarakrossinn, kórónan og hjartað – svo eru
dýrin alveg sérflokkur, en þetta eru góðir reit-
ir og vondir reitir.“ Á nokkrum reitum er
myndarleg kona, og af myndinni má ráða að
hún hefur verið upp á sitt besta á fyrri hluta
síðustu aldar. „Þetta er Gunnfríður. Hún var
kona Ásmundar, og þessi salur var hannaður
fyrir hana. Hún var sjálf listamaður og frum-
kvöðull í skúlptúr. Ásmundur var með stóra
salinn uppi, og þá var þar helmingi hærra til
lofts. Gunnfríður fékk þetta rými. Hún vann
fyrir þeim með saumi úti í París og víðar, og
búið að skrifa margar greinar um hvað þjóðin á
henni mikið að þakka fyrir að styðja svo vel við
bakið á Ásmundi. Það hefur aldrei verið fjallað
mikið um hana sjálfa, þannig að við ákváðum
að koma henni inn í spilið. Þegar Gunnfríður
ákvað að helga sig listinni, þá skildu þau Ás-
mundur og ákváðu að skipta húsinu í tvennt.
Þetta er kemur inn á hugmynd okkar um að
vinna með húsið, og litirnir í gæsaspilinu, eru
litirnir sem voru í gangi þegar húsið var
byggt.“ Anna Hallin segir að spilið sé hugsað
sem ferðalag, þar eru ýmis farartæki, geim-
skip og flugvél, en leikurinn sjálfur er eins kon-
ar ferð gegnum lífið. „Þetta gæti vel verið
mannsævin, stundum fær maður að stytta sér
leið, fleytir rjómann ofan af lífinu, en lendir svo
kannski í miklum vandræðum.“
Ósk segir að spilið sé ævagamalt, jafnvel
4000 ára og hafi verið endurvakið reglulega í
ýmsum myndum æ síðan. Unaður, töfrar og
hætta eru lykilorð sem oft skjóta upp kollinum
á reitum þess í þeim ólíku myndum sem spilið
hefur tekið á sig.
„Ég las um það í spilabók, að þetta spil hafi
oft verið tengt við samtímann hverju sinni. Það
var til dæmis tengt við Dreyfus-málið í Frakk-
landi og hefur oft haft meiri samfélagslegri
merkingu en í dag, þegar það er eiginlega bara
krakkaspil. Við vildum hafa þetta samfélags-
legra. Á sýningunni erum við líka með fleiri
tengingar út úr listrýminu sjálfu, – listrýmið
fer í ferðalag. Hugmyndin um að lífið sé leikur
er líka skemmtileg, – og við erum að leika okk-
ur með stærðir, hlutföll og leikreglur. Við vilj-
um líka að listrýmið fái að leika sér, fara út í líf-
ið og kynnast landi og þjóð, og öfugt.“
Listrýmið fær hlutverk á barnum
Í litla salnum á neðri hæðinni eru ljósmyndir
af ferðalagið listrýmisins, en viti menn, list-
rýmið fær líka heimsóknir, og þær sumar ærið
óvenjulegar. „Jú, salurinn fer á bráðamót-
tökuna, í Bónus, í húsdýragarðinn, í bygging-
arvinnu og upp í sveit,“ segir Anna. „Það var
mjög gaman að fara með listrýmið á barinn,“
segir Ósk, „og þar spunnust alls konar
skemmtilegar tillögur um það hvað ætti að
vera í svona sal.“ „Við fengum líka að heyra
hverjir ættu að eiga heima í svona sal og
heyrðum ýmsar ævisögur af því tilefni, – fólk
var mjög tilbúið að finna listrýminu hlutverk
að fyrra bragði,“ bætir Anna við.
Í tilefni sýningarinnar kemur út bók sem
forlagið Salka gefur út bæði á íslensku og
ensku, í þýðingu Bernards Scudders. Þetta er
hliðarverkefni við sýninguna: heimild um
ferðalag listrýmisins. Bókin er unnin í sam-
vinnu við Kristínu Ómarsdóttur rithöfund, og
segja þær Anna og Ósk samvinnuna við Krist-
ínu hafa verið ákaflega ánægjulega. Kristín
skrifar út frá ljósmyndunum, en skrif hennar
urðu jafnvel hvati að því að fleiri myndir voru
teknar. Ragna Sigurðardóttir ritar inngang að
bókinni og einnig kynningartexta um lista-
mennina.
Á efri hæðinni verður enn brugðið á leik og
hægt að fylgjast frekar með ferðalögum list-
rýmisins á fjarlægari slóðir. „Þar byggjum við
annað listrými ekki mjög stórt og sýnum vídeó.
Þar komum við aftur inn í þetta litla rými, sem
er þá orðið mjög stórt. Þar hittir listrýmið
lambið, fer á sjóinn – þar er listrýmið meira á
hreyfingu.“ Á efri hæðinni verður líka róla, þar
sem hægt verður að róla sér og sjá (ef rólað er
nógu hátt) börnin á Grænuborg að róla sér.
Þar bregður gæsaspilinu aftur fyrir á vegg.
Eftir skoðun á sýningu Önnu og Óskar
stendur ein spurnin eftir: Hvað er listrými?
„Það er nákvæmlega það sem við erum að velta
fyrir okkur og „problematisera“,“ segir Ósk.
„Listrýmið býr við ákveðna einangrun, sem
mann langar oft til að brjóta. Með bókinni er-
um við líka að gera það á ákveðinn hátt. Þar er
rithöfundur kominn til sögunnar og bók fer í
almenna dreifingu. Þetta er ekki eins og venju-
leg sýningarskrá sem er bara tengd sýning-
unni og enginn les nema þeir sem sækja hana.
Við viljum fara svolítið út úr skápnum með
myndlistina og vera örlátari á listrýmið. List-
rýmið er frábært í sjálfu sér, Ásmundarsalur
er draumasalur allra myndlistarmanna og
þykir mjög fallegur – en hér er hann tákn
hvaða listrýmis sem er, eða staðgengill.“
Sýninguna kalla þær Anna og Ósk Inn og út
um gluggann, og henni lýkur 2. nóvember.
Safnið er opið alla daga nema mánudaga frá
13–17 og aðgangur er ókeypis.
Anna Hallin og Ósk Vilhjálmsdóttir bjóða upp á óvenjulegan leik á sýningu í Ásmundarsal
Viljum að listrýmið kynnist landi og þjóð
begga@mbl.is
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Anna Hallin og Ósk Vilhjálmsdóttir: „Hugmyndin um að lífið sé leikur er skemmtileg.“