Lesbók Morgunblaðsins - 08.11.2003, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 8. NÓVEMBER 2003 13
S
IGRÍÐUR Jóhannsdóttir vef-
listakona og Leifur Breiðfjörð
sem flestir þekkja best sem gler-
listamann, opna sýningu á mynd-
vefnaði í Gerðarsafni í dag. Sýn-
ingin heitir Mannamyndir.
„Við erum búin að vinna mjög
lengi saman,“ segir Sigríður.
„Ég byrjaði sem aðstoðarmanneskja hjá Leifi í
glerinu 1971, en uppúr 1974 fórum við að
vinna saman. Kynni Leifs af vefnaðinum má
rekja til þess er hann var í Myndlista- og hand-
íðaskólanum árið 1966, þegar þáverandi
skólastjóri, Kurt Zier, fékk skoskan myndlist-
armann James Langan til að kenna bæði steint
gler og vefnað. Kennari Leifs í steindu gleri
við Listaháskólann í Edinborg, var svo Sax
Shaw, sem var bæði frábær glerlistamaður og
líka í veflist. Hann var til dæmis listrænn ráð-
gjafi hjá Edinburgh Tapestry Company í
Dovecot í 25 ár. Þaðan kemur bakgrunnur
Leifs í vefnaðinum, og því má segja að það séu
skosk áhrif í samvinnu okkar, en líka norræn
frá mínu vefnaðarnámi á Norðurlöndunum.
Annað sem skiptir líka máli, er að ég hef verið
óskaplega hrifin af portetmyndum frá 15., 16.
og 17. öld, Franz Hals, Rembrandt og fleirum.
Þaðan koma portretáhrifin inn í eldri verk
okkar, eins og Söguhetjurnar. Nýjasta mynd-
röðin okkar, Merkismenn, varð eiginlega til í
gríni og gamni. Ég hafði verið að skoða lista-
verkaeign opinberrar stofnunar og hitti þar
mann sem sýndi mér verkin. Þar kom ég að
gangi með portretum á vegg, af fyrrverandi
framkvæmdastjórum og forstjórum. Þessi
portret eru ómerkt – allir þekkja mennina á
þeim tíma sem verkin eru gerð, en svo koma
nýjar kynslóðir og næstu kynslóðir bera ekki
lengur kennsl á þessa menn. Ég kom aftur á
vinnustofuna og sagði Leif í gríni, að við þyrft-
um að koma okkur upp vegg með portretum
af fyrrverandi forstjórum og stjórnarmönnum
í okkar fyrirtæki – af því við erum nú bara tvö
saman í þessu. Ég var að fíflast með þetta, en
Leifur tók þetta alvarlega, en við ákváðum að
gera þetta. Skömmu seinna kom mikil
aðalfundahrina hjá stórfyrirtækjum, og þá
sáum við að við yrðum bara að gera þetta.“
Forstjórar Sigríðar og Leifs hanga á veggn-
um í Gerðarsafni, prúðbúnir með línurit fyrir
aftan sig, og virðast vita upp á hár hvað þeir
eru að gera. Þeir eru öruggir og vita um hvað
þeir eru að tala – en allir eru þeir þó munn-
lausir. Leifur segir að enskt heiti á myndröð-
ina hafi komið fyrst: Ladies and Gentlemen. Á
íslensku heitir hún Hefðarkonur og merk-
ismenn. Þegar forstjórarnir fimm voru komn-
ir sáu þau Sigríður og Leifur að gæta yrði
fyllsta jafnréttis og því urðu konurnar til.
„Konurnar eru öðruvísi. Konur eru mjög
framsæknar en ná frama á öðrum sviðum en
karlarnir – oft mjög miklum og merkilegum.
Allt eru þetta ímyndir – engar nafngreindar
persónur að baki. Það hefur verið mjög gam-
an að hafa myndirnar hangandi á vinnustof-
unni, því fólk þykist sjá hvaða persónur þetta
eru. En útgáfurnar á því eru þó alltaf mismun-
andi,“ segir Sigríður.
Leifur segir að samvinna þeirra Sigríðar í
vefnum hafi þróast í langan tíma, og að hugs-
un þeirra sé orðin ein. Hugmyndir og teikn-
ingar vinna þau saman, og segir Sigríður þau
nýta það besta úr reynslu hvort annars. Sig-
ríður tekur þó alveg við þegar að vefnaðinum
sjálfum kemur – enda er það hennar fag. Þau
deila þó vinnustofu – eru samtvinnuð í lífi og
starfi og leita mikið skoðana og ráða hvors
annars. Leifur segir líka skipta máli fyrir sam-
vinnuna að þau ferðist mikið saman og skoði
söfn og segir Sigríður mikinn lærdóm hægt að
draga af því. „Sumir ganga á fjöll, – við göng-
um á söfn. Við erum undir áhfrifum frá mynd-
vefnaði allt frá 15. öld, þegar við erum að spá í
útfærslur í okkar verkum. Það sem við skoð-
um, getur nýst okkur, jafnvel nokkrum árum
seinna,“ segir Sigríður.
Fyrir sýninguna gerði Leifur líkan að saln-
um í Gerðarsafni, tók ljósmyndir af öllum
myndunum og raðaði þeim upp í líkaninu.
„Það er mjög þægilegt að vinna svona. Við
gátum ákveðið útlit sýningarinnar með góðum
fyrirvara og höfðum meiri tíma til að vinna að
sýningarskrá og öðrum undirbúningi,“ segir
Leifur.
Miðaldaportret og stjörnustríð
Elstu verkin á sýningunni eru frá miðjum
níunda áratugnum, en það er myndröðin
Söguhetjur.
„Þar eru áhrif frá miðaldaportretunum,“
segir Sigríður, en Leifur bætir því við, að syn-
ir þeirra hafi á þeim tíma verið mjög upp-
teknir af stjörnustríðsleikjum, og að þó að í
þeim séu minni frá gömlu meisturunum gæti
áhrifa stjörnustríðsleikja sonanna líka í Sögu-
hetjunum. „Áhrifin úr umhverfinu eru alltaf
sterk,“ bætir Sigríður við. Söguhetjurnar
fimm eru Víga-Styrr, Eysteinn munkur, Björn
ríki, Galdra-Brandur og Stjörnu-Oddi.
Tvær stakar myndir eru á sýningunni,
Krossfesting, altaristafla úr kapellunni í
Hrafnistu í Hafnarfirði, og myndin Boðberi.
Fjögurra mynda röð er tileinkuð frumöflunum
í náttúrunni. „Þetta eru ljósið, vatnið, eldurinn
og umhverfið, með skírskotun í það að ljós,
vatn og eldur geta verið eyðandi öfl, en líka
lífsnauðsynleg,“ segir Sigríður. „Umhverfi
okkar er þannig að við getum eyðilagt það, en
líka verndað það og gert það betra.“
Sigríður og Leifur hafa líka unnið mikið
saman að textílmunum fyrir kirkjur. Leifur
segir að þrátt fyrir allt séu ullin og glerið sem
hann alla jafna fæst við, ekki eins ólík og ætla
mætti.
„Það er spennandi að vinna í hvort tveggja
og mestu skiptir að þetta er hvort tveggja
myndlist, þótt útfærslan sé önnur.“
Seinleg nákvæmnisvinna
Vinnuteikningar fyrir myndvefnaðinn
þurfa að vera gífurlega nákvæmar að sögn
Sigríðar, því engu er hægt að breyta eftir að
vefarinn er kominn á veg með verkið. „Þetta
er afskaplega seinleg vinna. Ég verð til dæmis
að taka litaprufur af öllu og leggja til hliðar til
að muna hvaða liti ég var með. Það er ekki
hægt að hagga neinu, og eftir því sem verkinu
vindur fram rúllast það upp sem búið er, og
maður sér ekki hvernig verkið byrjaði. Mynd
eins og krossfestingin tók þrjá mánuði í
vinnslu, og því mikilvægt að að vera mjög ná-
kvæmur. Ég myndi þó ekki vilja vinna við
neitt annað. Ég hef líka verið svo heppin að
geta leitað til Ístex, sem sérlitar garn fyrir
mig. Þeir hafa sýnt mér mikla velvild og þjón-
ustulund og kollegar mínir á Norður-
löndunum öfunda mig mikið af þeim lúxus að
geta fengið svona nákvæma liti við bæjar-
dyrnar. Leifur þarf til dæmis að fara til Þýska-
lands að ná í sitt gler.“
Sýningin í Gerðarsafni stendur til 7. desem-
ber.
Sigríður Jóhannsdóttir og Leifur Breiðfjörð sýna Mannamyndir á myndvefnaðarsýningu í Gerðarsafni
Merkismenn og hefðarkonur Sigríðar Jóhannsdóttur og Leifs Breiðfjörð.
URÐU AÐ FÁ
SÉR STJÓRN-
ARFORMENN
begga@mbl.is