Íslendingaþættir Tímans - 13.07.1971, Blaðsíða 24

BJÖRN MARKÚSSON
F. 7. sept. 1900.
D. 11. des. 1970.
Atvikin höguðu því svo, að við
Björn Markússon urðum samferða
í Skriðdalinn á sinni tíð. Ég var
þá fullþroska maður, en Björn
barn að aldri, og einhvern veginn
fór það svo, að báðir festum við
hér rætur, sem virðast hafa vaxið
djúpt í jörðu, því ávallt síðan mun-
um við hafa talið Skriðdalinn okk-
ar sveit. Þótt ævi okkar hér liafi
orðið nokkuð sitt með hvorum
hætti. /
Eftir að Björn komst til þroska
stundaði hann jafnan vinnu-
mennsku, og lengst af á ýmsum
bæjum hér í dalnum, eða fram til
síðustu ára, að hann fór að stunda
daglaunavinnu í Egilsstaðaþorpi
og víðar. Það má því segja
með réttu, að Björn sé síðasti
vinnumaðurinn í dalnum og hefði
farið vel á því, að minnast þeirr-
ar stéttar með Birni Markússyni,
svo snar þáttur sem starf vinnu-
mannsins var í lífábaráttu sveita-
fólksins um langa tíð. En það verð
ur þó ekki gert hér, heldur aðeins
sagt örlítið frá uppruna Björns og
ævistörfum, og~aðstöðu hans í lífs-
baráttunni.
’Foreldrar Björns voru búsett á
Reyðarfirði, os voru bláfátæk, eins
og algengt var með þurrabúðar-
fólk i sjávarplássum um síðustu
aldamót. En um áramótin 1907—
‘08 dó móðir hans, Sigrún Ólafía
Einarsdóttir af barnsfæðingu, frá
7 ungum börnum. En uppfrá því
hófust fyrstu kynni okkar Bjöms.
Foreldrar hans áttu lítið hús, er
grafið var inn í ósmelinn á Reyðar-
firði, sem þá var svo nefndur, og
var húsið kallað Gröf. Ég var þá
afgreiðslumaður hjá Rolf Johans-
sen kaupmanni, en bjó hjá móður
minni á Ósi, en það hús stendur
þarna örstutt frá. Er Sigrún, móð-
ir Björns, féll frá, kom það í hlut
Guðrúnar systur hans, þá 13 ára
gamalli, að taka við forsjá heirn-
ilisins til vors. En auðvitað var það
ofvaxið 13 ára stúlku, að annast
þetta heiinili að öilu. og revndin
varð sú. að móðir mín rétti Guð-
rúnu oft hiálparhönd með þvotta
og annað er á lá. En þetla varð
til þess, að Björn, sem þá var að-
eins 7 ára.* hændist mjög að okk-
ur, og var daglegur gestur á heim-
ili okkar er veður leyfði, og fékk
þar reyndar margan málsverð. Af
þessu skapaðist nokkur vinátta á
milli okkar Björns. er aldrei þraut
upp frá því.
Um vorið 1908 sundraðist þetta
heimili og voru börnin tekin til
fósturs á ýmsum bæjum á Reyð-
arfirði og víðar. Gistihús var ekk-
ert á Reyðarfirði á þessum árum,
en algengt að ferðamenn gistu á
heimilum, hjá vinum og kunningj-
um.
Benedikt Eyjólfsson bóndi á
Þorvaldsstöðum í Skriðdal, gisti
jafnan hjá þeim Markúsi og
Sigrúnu í Gröf, er hann var á
ferð. Hvernig á þeim kunningskap
stóð, er mér ókunnugt, en Markús
gæti hafa verið hjá Benedikti, því
áður en hann kvæntist, var hann
eitthvað hér í Skriðdal.
En er heimili Markúsar leystist
upp, bauðst Benedikt, eða þau Þor-
valdsstaðahjón, til að taka Björn til
fósturs, og var það þegið með þökk
um, því að Þorvaldsstaðaheimilið
var þá, og jafnan síðan myndar-
og rausnarheimili. Þetta vor var ég
ráðinn vinnumaður í Mýra í Skrið-
dal, og varð það að ráði, að Björn
yrði mér samferða upp yfir Þór-
dalsheiði til nýrra heimkynna, en
það var á krossmessu um vorið,
er sú ferð var farin, og eftir það
er saga okkar að mestu tengd þessu
byggðarlagi.
Björn ólst svo upp á Þorvalds-
stöðum unz hann var fullþroska
maður, en samtímis eru þarna í
uppvexti dætur þeirra Þorvalds-
staðahjóna, og tók Björn við þær
mikla tryggð, sem entist til dauða-
dags. Má raunar segja, að svo hafi
leiki, og ef aö þerrir var, og hey
lá á túni, hjálpuðust allir að, og
var þá stundum skortur á hrífum
ef margir voru saman komnir. Já!
Það var glatt á hjalla í Höfða.
Fyrir um það bil 12 árum
brugðu þau hjón svo búi, bæði orð
in öldruð og með langan vinnudag
að baki. Jón tengdasonur þeirra
og Ásta yngsta dóttir þeirra
keyptu þá jörðina, en Guðrún og
Þórarinn dvöldu hjá þeim. En ekki
var þar meo sagt að starf þeirra
legðist niður, Þórarinn, sem lifir
konu sína, var og er þeim Ástu
og Jóni innan handar með marga
hluti. Og amma, margir voru þeir
vottlingarnir og sokkarnir, sem
hún prjónaði á barnabörnin og
barnabarnabörnin, sem henni voru
svo óendanlega kær. Hún ljómaði
af ást og kærleika, þegar á stóra
hópinn var minnzt. Sennan hóp,
sem hún hafði séð fæðast og vaxa
og þrá hennar var, að sjá verða að
mannvænlegu fólki. Já, það var
stórt hjartað hennar ömmu.
Siður var það orðinn, að þegar
ný mannvera fæddist í fjölskyld-
unni, að fara með hana inn til
ömmu, og leggja hana í rúmið
hennar. Fyrir okkur var það sem
eins konar blessun eða far-
sældarmerki fyrir þá litlu
mannveru, sem í fjölskylduna
stóru bættist. Og við, sem
hún strauk um vangann og þerr-
aði af tárin í erfiðleikum og stór-
viðrum lífsins, við þökkum góðum
guði fyrir að liafa fengið að bergja
af brunni kærleika hennar og
vizku, þess kærleika, sem hún átti
handa okkur öllum nær og fjær.
Nú þegar hún hefur horfið til
betri heims, vitum við, að hún á
góða heimkomu. Því „eins og við
sáum.- munum við og uppskera".
Til afa vil ég segja þetta: „Þið
hittist fyrir hinum megin“, og guð
blessi þig elsku afi.
Fyrir hönd systkinanna í Höfða,
dótturdóttir.
Þórunn Jónsdóttir
Kársnesbraut 97.
24
ÍSLENDINGAÞÆTTIR