Íslendingaþættir Tímans - 10.05.1980, Side 9

90 ára
María Guömundsdóttir
Marla fæddist á Saurum I Hraunhreppi,
þ- 25.3.1890, og hefir þvl fyrir nokkru fyllt
nlunda áratuginn.
Foreldrar hennar voru hjónin
Guðmundur Benediktsson frá AnastöBum
og Kristln Petrina Pétursdóttir frá Ein-
holtum I sama hreppi.
Guðmundur var tvlkvæntur og bjó á
nokkrum stöðum I Hraunhreppi viB kröpp
kjör en þrotlaust strit, svo sem algengt
var á þeirri tlö. Og víst má telja aB
GuBmundur og konur hans, söfnuBu ekki
þeim fjársjóBum, sem verBbólga eBa önn-
ur állka fyrirbæri geta tortlmt.
Hinu má svo ekki gleyma að veraldar
auBur er fleira en silfur og seBlar.
Guðmundur var nefnilega rlkur af börn-
um. TIu eignaöist hann meB fyrri konu
sinni, Sigrlöi Andrésdóttur og meB
Kristinu átti hann nlu.
Aö vlsu dóu nokkur I frumbernsku, en
þau sem náöu fulloröinsaldri uröu hraust
og dugandi fólk, sem ekki lá á liöi sínu I
Hfsbaráttunni.
SIBustu árin fyrir aldamót, bjuggu þau
Kristln og GuBmundur á Saurum, en
fluttu þá aB Alftá og voru þar viB bilskap
til 1908, en Þorkell sonur þeirra tók viB, á-
samt konu sinni Ragnheiöi Þorsteins-
dóttur. Dvöldu gömlu hjónin slöan I skjóli
þeirra til æviloka.
Marla, sem var yngst af sytkinahópn-
um, fluttist aö Alftá meB foreldrum sln-
um, og var þar aö mestu til fullorBinsára,
eöa þar til hún gekk I hjónaband meö
Sveinbirni Sveinssyni og hófu þau búskap
vesturá Snæfellsnesi. Eftir stutta sambúö
missti hún mann sinn. En þau höföu þá
eignast eina dóttur, sem hlaut nafniö Sig-
rlBur. Hún er nú starfandi hjúkrunarkona
á Borgarspltalanum og hefir veriö um
langt árabil.
Eftir aö Marla varB ekkja kom hún
afturaöAlftá meö dótturina ungu, og áttu
þær heimili þar nokkur næstu misserin.
En þá hófst nýr kapltuli I sögu Marlu.
VoriB 1921 gerBist hún ráökona hjá ungum
efnisbónda i sömu sveit, Guðjóni Þórar-
inssyni öfjörö i Lækjarbug, og fluttust
þær mæðgur þangaö.
Guöjón haföi misst konu slna, Valgeröi
Stefánsdóttur, I spönsku veikinni 1918, frá
tveim ungum dætrum og syni er hann
eignaöist áður en hann kvæntist.
En kapltulinn hennar Marlu, sem hófst I
Lækjarbug, voriB 1921, er oröinn nokkuö
langur. 1 um þaö bil fimmtlu og nlu ár,
áttu þau Maria og GuBjón þar samleiB I
blIBu og strlBu og stunduöu búskapinn af
samhug og myndarskap, hvort heldur
starfssviöiö var utan veggja eBa innan.
Þar var ekki kastaö höndum til neinna
verka. Og ekki er neinu skrökvaB þótt
sagt verBi aö þau hafi um dagana átt góB-
an þátt I sögu og menningu sveitar sinnar.
Islendingaþættir
A unglingsárum Marlu var ekki um
mikla skólagöngu aö ræöa. Einn og hálfan
mánuB var hún þó I farskóla, I þaö heila
tekiB, og hefir sjálfsagt þótt sæmilegt.
Lestur lærði hún áður i heimahúsum eins
og algengast var.
En meBan Marla var enn heimasæta á
Alftá, bauöst henni tækifæri til aB læra
fatasaum I Reykjavlk. Var hún I þrjá
mánuöi á verkstæöi hjá Helga Þorkels-
syni, klæöskera og lærði karlmannafata-
saum. Þetta nám kom aö góBu haldi
seinna, þvl mörg fötin saumaöi hún á
sveitunga slna og heimamenn, eftir aö
hún kom aö Lækjarbug.
Þótti handbragöiB og allur frágangur til
stórrar fyrirmyndar. Ennfremur geröi
hún nokkuö aB þvl, aö sauma peysuföt og
upphluti, þótt enga tilsögn heföi hún hlotiö
I þeirri grein.
ÖBru sinni, á þessu tlmabili, lagBi
Marla land undir fót og brá sér til Reykja-
vlkur aö læra matreiBslu. StóB þaö nám-
skeiB einnig I þrjá mánuöi.
Þessi tvennskonar verkmenntun féll aö
sjálfstööu I mjög góBan jaröveg hjá Maríu
og bar rikulegan ávöxt I störfum hennar
slöar meir.
Sú spurning vaknar og verBur áleitin,
hvort þriggja ára lærdómur á nútlma
námsbrautum, sé haldbetri og skili meiri
árangri en þrlr mánuöirnir skiluðu heni.-'
Marlu. Sjálfsagt er þetta nokkuB einstakl-
ingsbundiB, eins og svo margt annaB.
Fyrir nokkrum árum varB sú breyting I
Lækjarbug, aö dóttursonur og nafni GuB-
jóns, tók aö mestu viB búskapnum og
reisti þar hús fyrir sig og fjölskyldu sína.
Marla og GuBjón áttu eftir sem áBur
heimili I gamla húsinu og héldu reisn
sinni og höföingsskap unz leiöir skildu er
Guöjón andaöist, hinn 30. jan. sl.
Eftir þaö kom Maria hingaö til Reykja-
vlkur og hefir slöan búiö hjá dóttur sinni,
SigriBi, viö Skeiöavog 159.
Hún er vel hress, hefir skýra hugsun og
ótrúlega gott minni.
Margt frænda og vina heimsóttu Marlu
á afmælinu og vottuöu henni viröingu sfna
og hlýhug á ýmsan hátt. Meöal annars
barst henni skrautritaB skjal frá ung-
mennafélaginu Birni Hltdælakappa, þar
sem hún er kjörin og skráö heiöursfélagi,
enhún var meiöal stofnenda þess á slnum
tlma.
Hér hefir veriö stiklaö á stóru. Margar
góöar minningar á ég, sem á einhvern
hátt tengjast Marlu frænku minni, þó ekki
verBi þær raktar hér. En mig langar aB
láta fylgja þessum linum afmæliskveöju, I
ljóðaformi.
Nú tek ég mér penna og pára
þér pistil I ró og næöi.
En llklega svlk ég mig sjálfa, —
ég senda vildi þér kvæöi.
Og vlst er úr vöndu aö ráöa,
þótt viljinn sé fyrir hendi.
En afmælisóskimar, frænka,
þér ótakmarkaöar sendi.
Ég geymi I bernskunnar banka
birgöir af myndum aB skoöa.
Af fólki, sem eflaust var ættaö
frá Agli og Snorra goöa.
Já, þar hef ég fjölmarga frændur
og föBursysturnar mlnar,
sem ljómandi væri aö llkjast,
mér leizt þær svo undur flnar.
MeB skýrleik og festu I fasi,
mér fannst þær af öörum bera.
Um kvenfrelsi hirtu ei hótiö
en höföu samt nóg aö gera.
Þær saumuöu kostuleg klæöi
og kunnu til allra verka.
En handbragöiö, vizka og vilji
bar vitni um listhneigB sterka.
Er skoöa ég myndsafniB, Marla,
frá manndómsárunum þínum,
þá finnst mér sem voraldarveröld
sé vöknuö I huga mlnum.
Nú langt er I burtu aö baki
I blámanum, æskudagur.
Þó geymist I mannaminnum
Marla, þinn glæsibragur.
Og þrátt fyrir aldur I árum,
er andlega gengistapiö
i hlutföllum helmingi minna
en himnanna stjörnuhrapiö.
AB standa gegn ellinnar ögrun
ég óska þér takist og vona.
Þú varst og þú ert og þú verBur,
viröuleg höföingskona.
Lóa Þorkelsdóttir.
9