Íslendingaþættir Tímans - 10.05.1980, Blaðsíða 16

85 ára
Jón Kerúlf Guðmundsson
Hann er fæddur að Glúmsstaðaseli í
FljótsdalS-Múlasýslu þann 13. aprll 1895.
Foreldrar hans voru hjónin Guðrún Frið-
rikka Þórarinsdóttir ættuð úr Breðdal S-
Múlasýslu og Guðmundur Guðmundsson,
af Fljótsdalshéraði ættaður. bau hjónin
voru um þessar mundir í vinnumensku að
Melum. Kært var meö þeim hjónum og
húsbændunum, iétu þau þvi drenginn
heita nafni húsbóndans sem þakklætis-
vott. Vindtta gamla fólksins varði
stundum ævilangt og var vottuö á þann
hátt að ekki gleymdist.
Þegar Jón var misseris gamall flytja
þau foreldrar hans meö drenginn sinn á
Norðfjörð. Faðirhans byggirsérþar hús,
sem þau nefna Mel. Hann var smiður bæði
á járn og tré, 6 urðu börn þeirra hjóna
Jón ólst upp há foreldrum sinum á Norð-
firði. Hann byrjaði að vinna alla algenga
vinnu 10 ára gamall.
Það var metnaðarmál unglinga þess
tima aö geta orðiö þeim eldri að liði vi.6
hin daglegu störf. Þannig komst hinn ungi
maöurfljótt f snertingu viö lifsbaráttuna,
sem var mörgum erfiö á þeim árum, hjá
fátækri þjóð.sem treysta mátti fyrst og
siðast á eigin mátt og þolgæði. Atvinnu
tækin voru fábrotin, iikamsorkan var það
afl sem afköstin byggðust á. Ekki var
komin vél i fiskibátinn, billinn var
ókominn, bakið og handbörumar voru
flutningstækin. Ekki voru flökunar eða
flatningarvélar, frystihús né annar
nútimatæknibúnaður til i huga nokkurs
manns, hvaö þá meira.Flatningshnífurinn
og hausingarsveðjan voru áhöldin.
Bóndinn baröist fyrir sinu lifibrauði með
handverkfærin ein, orfið, hrifuna, reipin,
reiöinginn á hestinn, rekuna, pálinn,
ristuspaöann og torfljáinn o.fl. lfk tæki.
Allt var þetta margra alda gömui
fátækleg og fábrotin verktækni, og þó var
séð fyrir öllu og margt sást listasmfðið
hugur og hönd voru hugnæm og hög.
Margur listagripur gamla timans, sem
geymdur er, ber þessuöllugott vitni, um
ókomna tið. Afmælisbarnið, sem þetta
spjall er helgað, lærði ungur að hagræða
þessum hlutum i hendi sér og varð vel
hlutgengur.
Oft er búiö að minnast i ræöu og riti á
þau straumhvörf, framþróun og vakningu
sem varö með þjóðinni á nýbyrjaðri öld.
Islendingar komu úr ánauð erlendra
manna. Islenskur ráðherra settist í valda-
stól á Islandi 1904, hugsjónamaður og
skáld, sem opinberaöi sinn stórhug f
ógleymanlegumljóölinum. Tækniöld var I
garö gengin, um það var ekki aö villast.
Vélar komu i fiskibátana 1906, togara
útgeröin hófst um lfkt leyti. Landssiminn
kom i góðar þarfir, bilarnir fóru aö
flytjast til landsins og akvegakerfi veröur
smám saman aö veruleika, þannig mætti
áfram telja. Alla tið.sem af þessari öld er
liðin, hefur framþróunin verið að verki.
Stundum hægfara, i' öldudal fátæktar og
getuleysis, en á öðrum tímum i' stór-
stigum stökkum, svo ævintýri er líkast.
Fátæk, nægjusöm og lifseig þjóð rífur sig
af stórhug og dugnaöi uppúr eymd og
volæði, verður meira en vel bjargálna,
telst til þeirrabetur stæöu og lifir viö ein
þau bestu lifsskilyrði em þekkjast í heim
inum , I dag. Ekki kom þetta allt fyrir
ha&iarlaust upp i hendur okkar, þarna
þurfti meira til, ótakmarkaöa þraut-
seigju,dugnaö, stórhug og hyggindi fólks-
ins, sem bar þann manndóm i' brjósti
aðsækja fram til sigurs og bregðast af
áræði viðhverjum vanda. Liggja aldrei á
liði sinu, heldur efla herhvötina fyrir
stórum sigrum tii loka dags.
Einn þeirra heiðurs manna.sem
Islendingar hafa átt i þessari fram-
sóknarbaráttu og aldrei hefur látiö sinn
hlut eftir liggja, varö 85 ára sunnudaginn
13. april. Ilann byrjaði að vinna 18 ára
með þekktum aflakóngi á Norðfiröi. Jóni
Benjaminssyni.og var meö honum sam-
fellt i 11 vertiðir.lengi landformaöur.
Hann stofnaöi útgerðarmannafélagið
SCN á Norðfirði ásamt tveim öðrum,
ölver Guömundssyni og Siguröi Hindriks-
syni árið 1928 og gerði út bát sinn, Skúla
fógeta, 8 tonna mótorbát til 1938, i 10 ár.
Þetta var upphafiö að útgerðarfélagi sem
nú er rekið með miklum blóma á Norö-
firði. ölver var i forustuhlutverki þeirra
þremenninga.
4. mai 1918 giftist Jón sinni elskuiegu
konu, Hjálmfriöi Andreu Hjálmarsdóttur,
móöir hennar hét Andrea en faðirinn
Hjálmar. Þau voru búsett i Kuöungi í
Vestmannaeyjum. Heimili sitt stofnuðu
þau á Noröfirði. Þeim varð tveggja
dætra auðið, Guðrúnar Friörikku, fædd
1921, gift Ingólfi Þórðarsyni kennara og
skipstjóra, þeirra börn eru 3, og Hrefnu
fædd 1927, dó 7 vikna gömul. Þau hjónin
ólu upp systurdóttur Jóns, Guönýju Aðal-
björgu Guðnadóttur. Hún kom 2 mánaöa f
fóstrið, móðir hennar dó frá nýfæddum
tvíburum. Þessi fósturdóttir giftist
Arinbirni Kúld,þau eiga 3 börn. Þessar
konur báðar, einkadóttir og uppeldis-
góttir, dóu fyrir tæpu ári með fárra vikna
Framhald á bls. 15
16
íslendingaþættir