Íslendingaþættir Tímans - 13.01.1982, Qupperneq 11

Guðlaugur Jónsson
lögr egluþj ónn
Guðlaugur Jónsson, fyrrverandi lög-
regluþjónn andaðist i Landsspitalanum 3.
þ.m. áttatiu og sex ára að aldri. Hann var
fæddur á ölviskrossi i Kolbeinsstaða-
hreppi i Hnappadalssýslu 31. mars 1895.
Foreldrar hans voru, Jón Guðmundsson,
bóndi þar og kona hans, Sólveig Þórhalla-
dóttir.
Guðlaugur ólst upp á heimili foreldra
sinna og stundaði svo hin algengu land-
bdnaðarstörf i sveit sinni fram yfir
tvitugs aldur, eða til ársins 1918, en þá
flutti hann til Reykjavikur.
Eftir að hafa unnið þar um það bil eins
árs skeið við beykisstörf, eða hinn 1. april
1919 gerðist hann svo lögregluþjónn i hinu
þá fámenna lögregluliðiborgarinnar. Var
þar meðhið litrika ævistarf hans ráðið, en
þvi lokið hinn 1. april 1966, og munu fáir,
ef nokkur hafa lokið svo löngum starfs-
aldri i þessu starfi, fram til þess tima hér-
lendis.
Guðlaugur Jónsson var rikulega þeim
kostum búinn, sem best henta hverjum
góðum lögreglumanni. Hann var prúð-
menni hið mesta i allri framkomu.
Greindur vel, gjörhugull og gætinn.
Ekki hafði hann á æskuárum átt þess
kost, að njóta skólalærdóms umfram það
reikninga sem tengdir voru honum, sem
veigamestu reikninga þjóðarinnar og við
það miðaði hann starf sitt.
Haraldur hafði þau drengilegu og
ánægjulegu vinnubrögð i þessu starfi, að
gæta jafns réttlætis er varðaði rikið og
einstaklinga. Rétt beggja aðilja bar að
meta að jöfnu ogá hvorugan aðhalla, svo
var að unnið á þeim árum, sem ég vann
með áðurgreindum mönnum að þessum
störfum.
Það var mér sönn ánægja að kynnast og
starfa meðHaraldi Péturssyni. Auk þess
sem maðurinn var þeim kostum búinn,
sem ég hefihér gertgrein fyrir, var hann
fróður og skemmtilegur, léttur i' lund og
hlýr i allri framkomu. Það gat þvi ekki á
annan veg farið en að milli okkar rikti
hlýja og vinsemd. Ég vil nú er leiðir skilja
votta þessum sæmdarmanni virðingu
mfna og þakklæti fyrir þau kynni er ég
hafði af honum á lifsleiðinni.
Konu hans frú Margréti Þormóðsdóttur
og afkomendum þeirra færi ég innilegar
samúðarkveðjur.
llalldór E. Sigurðsson
sem þá gerðist hvað viðkom barnafræðslu
i sveitum landsins. En eftir að hann hafði
um nokkurra ára skeið unnið hin algengu
lögregluþjónsstörf eins og þau þá gerðust
kom það glögglega i ljós að hann var
áberandi vel ritfær maður. Honum voru
þvi eftir það, i si'vaxandi mæli falin á
hendur hin vandasömustu störf við alls-
konar skýrslugerðir og annaðist hann þau
verk af frábærri kostgæfni. Rithönd hans
var áberandi fögur og bar vott um hans
ófrávikjanlegu vandvirkni i' öllum hans
störfum. Þau vinnubrögð hans munu um
langa framtið geymast i skjalasöfnum
Lögreglustjóraembættisins og Saka-
dómaraembættisins i Reykjavik, honum
og báðum þeim embættum til mikils
sóma.
F^yrsta áratuginn ef tir að Guðlaugur hóf
starfsitt i lögregluliðinu var þar ekki um
neina deildaskiptingu að ræða eins og sið-
ar varð með ört fjölgandi starfsliði, og
hófst með stofnun Rannsóknarlögregl-
unnar, sem þá var stofnuð sem sérdeild
við Lögreglustjóraembættið. En áður en
til þess kom hafði Guðlaugi einum verið
falið að vinna sérstaklega við rannsóknir
afbrotamála, og vann hann við þau störf á
árunum 1929 til 1934. Hann máþvi teljast
hafa verið fyrsti rannsóknarlögreglumað-
ur hér á landi. Enda vann hann alla tið
eftir það, við fyrrgreindar skýrslugerðir
sem rannsóknarlögreglumaður, fyrst hjá
Lögreglustjóraembættinu og siðan hjá
Sakadómaraembættinu.
Meðal merkustu og vandasömustu
verkefna,sem Guðlaugi voruþannig falin
og hann annaðist má vist telja, fyrstu
sakaskrá rlkisins, allt frá árinu 1910 til
1939, og hagfræðilegar skýrslur um starf-
semi Lögreglust jóraembættisins i
Reykjavik á árunum 1930 til 1939, og
Sakadómaraembættisins á árunum 1940
til 1966.
En þótt Guðlaugur væri mestan hlutann
af stárfsævi sinni með pennann i hendi við
sin skyldustörf, lét hann þar ekki staðar
numið. Mestum hluta af si'num fritima
mun hann alltaf hafa verið til að afla sér
fróðleiks, sjálfsmenntunar auk ritstarfa.
Þótt út hafi komið eftir hann aðeins
tværbækur og allmargar fræðandi grein-
ar í timaritum, hygg ég að miklu meira
megi finna i fórum hans af margskonar
fróðleik i handritum, sem ekki hafa komið
fyrir almenningssjónir. Bækur hans tvær
eru: Bóndinn á heiðinni, sem kom út árið
1950 og Bifreiðar á íslandi 1956.
Persónuleg kynni okkar Guðlaugs hóf-
ust ekki fyrr en leiðir okkar lágu saman i
lögregluliðinu er ég gerðist lögregluþjónn
árið 1930. Aður hafði ég þó að sjálfsögðu
veitt honum athygli sem ungum og glæsi-
legum lögreglumanni á vaktgöngu sinni á
götum borgarinnar. Minnistæður hefur
mér alla ti'ð verið atburður, sem varð til
þess að ég fyrst veitti honum athygli. Ég
var þá nýlega fluttur til borgarinnar og
staddur á Lækjartorgi. Þar var þá ölóður
maður á götunni, sjáanlega að þvikominn
að verða alveg ósjálfbjarga, og hafði
nokkur hópur ungmenna safnast i kring-
um hann. Guðlaug bar þá þar að á varð-
göngu sinni og tók hann manninn og lyfti
honum léttilega i handakrika sér og bar
hann siðan undir annarri hendi, og gekk
svo þannig með hann upp allt Banka-
stræti. Maðurinn var að visu ekki stór
vexti, eða þungur, en þó alltað því meðal-
maður á vöxt.Eftir þetta vissi ég og raun-
ar kynntist ég þvi betur slðar, að
Guðlaugur var vel liðtækur að fást við
fleira en pennann.
Hinn 7. desember 1919 kvæntist
Guölaugur eftirlifandi konu sinni, Helgu
Ingibjörgu Kristjánsdóttur frá Kaldár-
bakka i Kolbeinsstaðahreppi f. 25.
september 1892, og lifirhún nú mann sinn
eftir sextiu og tveggja ára farsælt hjóna-
band. Börn þeirra hjóna eru: Kristján,
Islendingaþættir
11