Heimilistíminn - 17.07.1975, Qupperneq 5

A þessum stað, langt inni i frumskóginum voru fyrir fáum árum þrjár manneksjum i leirkofa. Nú eru þar Brasilia, hin nýja gier-
°g steinsteypuhöfuöborg Brasiliu.
v*nghafi, og þarna fannst nýlega bjalla á
stærð vi6 mús.
Hundruð þúsunda skordýra gera manni
'f'ð leitt og i fljótinu eru um 1.800 tegund-
fiska. Það eru aðeins 150 til i Evrópu.
^eir skelfilegustu eru rafmagnsállinn og
ninn gráðugi prianha-fiskur. Falli maður
ýfir borð af eintrjáningi, sjá piranha-
nskarnir um, að hann veröur aðeins
neinagrind eHir nokkrar minútur.
Fljótiö er 450 km breitt
í stuttu máli sagt er Amazonia, það
svæði, sem afmarkast af Amazon-fljóti og
nliðarám þess, sem eru um 1.100 talsins.
netta er stærsta vatnakerfi heims, og i þvi
er fimmti hluti alls ferskvatns i heimin-
um.
Svo umfangsmikið er þetta svæði, að
Brasiliumenn kalla það O RIO Mar-fljóta-
nafið. Þegar siglt er á miðju fljótinu, sést
ekki til lands. Við ósana Atlantshafsmeg-
*n er fljótið orðið svo breitt, að þar er
eýja, sem er stærri en Sviss. Á einni
klukkustund renna þarna 300 milljarðar
'tra af vatni út i hafið og það af sliku afli,
sjómenn geta drukkið sjóinn 160 km á
naf út. Vatnið er þá enn ferskt.
En hafið tekur á móti. Sjávarfalla gætir
v'ö Obidos, um 1.000 km upp með fljótinu.
Elutningaskip frá Evrópu sigla allt upp til
‘quitos i Perú, sem er álika vegalengd og
trá Esbjerg til New York. Þar er Amazon-
’ljótið enn nægilega djúpt til að flæða yfir
10 hæða hús og þar lifa sjávardýr eins og
hákarlar sækýr og höfrungar. Á regn-
'tnanum hækkar yfirborð fljótsins um 20
ooetra og flæðir yfir landsvæði á stærð við
imlland. A nokkrum stöðum eru þá um 450
km milli bakkanna.
3°0 Þúsund Idníánar létu lifið
Myrkviðir Amazoniu hafa fram til
Pessa verið heimkynni frumstæðra
udiánakynflokka. A stöku stað við stærri
’harárnar hafa myndazt litil þorp, en
inn i myrkviðinn sjálfan hafa ekki aðrir
vogað sér en gúmmitapparar, skinna-
veiðimenn og gullgrafarar.
Bærinn Manaos er undantekning. Þar
varð höfuðborg gúmmiævintýrisins, en
það hófst 1823, þegar Charles Macintosh
fann upp regnfrakkann. Mörgum árum
siðar var þörf á gúmmii i bildekk. Heim-
urinn hrópaði á gúmmi og i þá tið var það
hvergi að finna nema i Amazoniu. Sam-
vizkulausir menn gerðu Indiánana að
þrælum sinum til aö útvega þetta dýr-
mæta efni. Þeir voru svo þjakaðir af
vinnu, að á nokkrum áratugum dóu 300
þúsund þeirra.
Sjálfir nutu gimmigreifarnir lifsins i
Manaos og veltu sér upp úr peningum.
Bærinn varð hinn fyrsti i S-Ameriku, sem
fékk rafljós og sporvagna. Það liggja eng-
ir vegir til Manaos, en skip fluttu mar-
mara frá Evrópu, 1600 km leið upp Ama-
zon-fljót, til að byggja úr óperuhöll, sem
likja má við óperuna i Paris. Þarna dans-
aði hin rússneska Anna Pavova fyrir 250
þúsund krónur á kvöldi og Sarah Bernd-
ardt skemmti iöjuleysingjum með apana
skrækjandi i fárra km fjarlægð.
Arið 1912 sprakk gúmmiblaðran og
Mörg skrýtin og hættuleg dýr búa I frum-
skóginum. Þessi api er meinlausasta
grey.
Amazonia lagðist aftur i dvala, sem hún
er núna fyrst að vakna af. Nú liggja nýir
vegir inn i frumskóginn, risatré falla til
jarðar og leggja til ljósaorku og rúm fyrir
flugbrautir. Hrásteypa verður að verk-
smiðjum og brúm. Bændur brenna ruslið
af jarðveginum og sá júta og hrisgrjón-
um. Visindmenn, verkfræðingar, læknar
og hjúkrunarkonur sækja fram, vopnuð
jarðýtum og sprautum.
Amazonia er ekki aðeins landbúnaðar-
land framtiðarinnar. Jaðfræðingar hafa
fundið þarna svo marga verðmæta
málma, að þeir standa næstum á öndinni.
I fyrra uppgötvaðist þarna járnlag, sem
nægir þörf alls heimsins næstu 300 árin.
Meðfram mörgum hliðaránum eru heilu
dyngjurnar af demöntúm og gulli.
Vandinn er ekki i þvi fólginn að koma og
sækja það, heldur að sleppa lifandi burtu
með það. Fljótaræningjar hafa sérhæft
sig i að ræna þá, sem hafa heppnina meö
sér.
Það er engu likara en náttúran hafi ver-
iðduttlungafull, breitt út risastóran græn-
an kökubotn, smurt hverju málmlaginu á
fætur öðru ofan á, siðan öllum tegundum
ávaxta og látið mannkynið siöan hafa
brúðuskeiðar til að borða þetta með.
Hreppar á stærð viö England
En menn þeir, sem skipuleggja framtið
Amazóniu, hugsa stórt. Forseti Brasiliu,
Juscelino Kubitschek,var sá fyrsti. Hann
sá,að ef landsmenn hans ættu að koma sér
áfram, yrðu þeir að hætta að righalda sér
við strandhéruðin og stara dreymandi út
á hafið. Þeir yrðu að halda vestur á bóg-
inn, inn i landið, þvi þar væri framtiðina
að finna.
A fjórum árum reisti hann þvi nýju
höfuðborgina, Brasiliu, 960 km inni i
frumskóginum, og þar sem árið 1956
bjuggu aðeins 3 manneskjur i leirkofa,
er ný skýjakljúfaborg úr gleri og stein-
steypu með 250 þús. ibúa. Borgin er lik-
5