Heimilistíminn - 02.11.1978, Page 7

•V
Friðrika drottning strauk
bliðlega yfir gullna lokka hins
nýfædda sonar sins.
— Vertu ávallt góður og
heiðarlegur, og syrg þú ei hina
glötuðu kórónu.
— En hvað hef ég eiginlega
gert?
Krónprins Svlþjóðar, sem enn var ekki
orðinn tlu ára gamall, leitaði hjá sjálfum
sér orsakanna fyrir þvi, að hann hafði
glatað erfðarétti slnum til krúnunnar.
Þrátt fyrir það, að drengurinn, sem hefði
átt að verða GUstaf V, væri bráðþroska,
varhann enn of ungur til þess að skilja þá
pólitisku refskák, sem leitt hafði til þess
að faðir hans lét af konungdómi.
Sty-jöldingeisaöi og alls konar vandræði
bæði efnahagsleg og hernaðarleg steöjuöu
að rikinu....Sviar höföu tapaö Finnlandi,
þegar Alexander RUssakeisari haföi allt I
einu ráðizt til atlögu. Arangurslaust
reyndi GUstaf IV Adolf að bjarga sænsku
krúnunni, svo sonur hans mætti erfa
hana.
Fram til desembermánaöar sat kon-
ungsfjölskyldan f stofufangelsi á Grips-
holm. GUstaf og þrjár yngri systur hans,
Sofia, Amalia og Cecilia höföu eiginlega
bara gaman af þessu, og fannst ástandið
dálitið spennandi. Þetta var svo allt öðru
visi en llf þeirra hafði verið fram til þessa
tima.... En þegar svo litli prinsinn bað um
að fá að ná sér I eina rós Uti 1 trjágarðin-
um var honum sagt, að nýi konungurinn
og fjölskylda hans ættu allar rósirnar.
Svo rann uppsá dagur, þegar fjölskyld-
an átti að leggja upp I ferðina til annarra
landa, en henni hafði verið visað úr landi
fyrir fullt og allt. Konungsfjölskyldunni
var komið fyrir á þremur sleðum.
Drottningunni tókst að fá að sitja við
hliðina á Gustaf IV Adolf konungi, sem
rekinn hafði verið frá völdum. Hún óttaö-
ist að tilraun yrði gerð til þess að ráða
hann af dögum. Litlu prinsessurnar þrjár
voru settar á annan sleða. GUstaf var á
þeim þriöja. A aðfangadagskvöld yfirgaf
fjölskyldan Sviþjóðá sænsku herskipi. Til
voru þeir meðal byltingarmannanna, sem
voru þeirrar skoðunar, að bezt hefði verið
fyrir alla aðila, ef skipiö og allir sem á þvl
voru hefðu sokkiö I öldur hafsins..
Friörika af Baden hafði komið til Svl-
þjóðar 16 ára gömul, til þess að verða
drottningog eiginkona Gústafs Adolfs, en
hann var þremur árum eldri en hún. Þá
hafði hún verið svo barnslega feimin og
óframfærin, aö hún þorði tæpast að horf-
ast I augu við þá, sem I kringum hana
voru. NU átti hún og fjölskylda hennar aö
fá aðsetur hjá ættingjum hennar I Baden.
Þau áttu aö fá þar höll til umráða.
Börn drottningarinnar tilbáðu móður
slna, og hún var fyrirmynd þeirra I einu
og öllu. Hún horfði á GUstaf og velti þvl
fyrir sér, hversu einstaklega fallegt barn
hann var. Hann var fallega vaxinn og blá-
eygður. Og hann, sem fólk hafði haldið að
yrði hryggskakkur og lamaður I öðrum
fæti eftir „ensku veikina”. öll mein, sem
af henni höfðu stafað, voru horfin. HUn
hafði misst annan son sinn, slðasta
sænska prinsinn, sem boriö hafði nafnbót-
ina stórfurstiaf Finnlandi. Hann hafði dá-
ið aðeins þriggja ára gamall.
Konungsljóminn var horfinn af fjöl-
skyldunni. Rúmu hálfuári siöar tvlstrað-
ist fjölskyldan....! dagrenningu I júli 1810
hvarf konungurinn fyrrverandi á brott,
enda hafði hjónaband hans og Friðriku
ekki þolað freistingarnar, sem fylgdu
landflóttanum.
Friörika samþykkti skilnaðinn með
einu skilyröi:
Að hún ein skyldi annast uppeldi barn-
anna fjögurra. Henni var Ijóstað tauga-
veiklun konungsins hafði gengið I erfðir til
barnanna og þá sér I lagi til GUstafs. Sfð-
asti konungur gUstöfsku konungsættar-
innar samþykkti þetta.
Aðeins tvivegis næstu ár átti GUstaf
eftir að sjá fööur sinn, og svo aldrei oftar.
Faðir og sonur skrifuðust þó á reglulega
allt þar til konungurinn lézt 59 ára að
aldri, 1837, en þá var farið að kalla hann
„GUstafsson ofursta”.
I fimmtán ár bjó GUstaf meö móður
sinni og systrum, og uppeldi hans viö
sænsku Utlagahirðina I Baden einkenndist
af áhrifavaldikvennanna. Eiginlega hafði
hann aldrei fengiö aö vera barn. Feröir
hansfyrstogfremsttil Englands og ítalíu
gáfu þessum fyrrverandi krónprinsi Svla
loft undir vængina. Hann varö eins konar
heimsborgari. Hannhaföi mikla hæfileika
til tungumálanáms og naut þess að sjá
lengra en þaö, sem hægt var að sjá I stór-
hertogadæminu I Þýzkalandi.
Vln, keisaraborgin, kallaöi.
Hann fékk vilja slnum framgengt, og
Hann var síöasti prinsinn af Vasa, og átti aö erfa sænsku krúnuna. Hann varc
þó aö lifa í útlegö alla ævi, og Karl XIV Johan konungur hótaöi meira aö segja
stríði, ef Gustav kvæntist konunni, sem hann elskaöi...........
7