Heimilistíminn - 15.03.1981, Blaðsíða 8

Að því er bezt verður séð liggur unga-
barnið alheilbrigt I vöggunni, og sefur rd-
legum svefni. Fáeinum augnablikum sið-
ar án nokkurrar baráttu og stundum jafn-
vel hljóðalaust er barnið dáiö. Dauðaor-
sökin er það sem á ensku er kallaö Sudden
Infant Death Syndrome, eða skyndidauði
ungbarna. Fieiri börn innan við eins árs
deyja af þessum sökum, en af nokkurri
annarri kunnri orsök.
Þetta banamein hefur oft veriö kallað
manna á meðal „vöggudauði”, en bana-
meinið er enn jafnmikil ráögáta lækna-
vísindunum og það var endur fyrir löngu,
þegar menn fóru fyrst að veita því at-
hygli.
Carolyn Szybis kynntist þessu fyrst
jiersónulega áriö 1965. HUn hafði komiö 11
vikna gömlum synisinum Lawrence fyrir
i vöggunni hans, boðið manni sinum og
litilli dóttur góða nótt, og farið til sjúkra-
hússins i' nágrenninu þar sem hún var
slysavaröstofuhjúkrunarkona. HUn bjó þá
i Chicago.
Næsta morgun, þegar hún kom inn i
barnaherbergið, lá sonurhennar liöið lik I
8
vöggunni. Szybis kvaldist af sorg, sektar-
tilfinningu og jafnvel löngun til þess aö
svipta sig li'finu, en slikt mun almennt
meðal foreldra barna, sem dáið hafa
„vöggudauða”.
Carolyn sneri sér nú aö þvi að setja á
stofn enn eina deild SIDS-samtakanna,
samtaka.sem tileruum öll Bandarikin og
reyna að komast að ástæðunni fyrir þess-
um skyndilega dauða ungbarna. Nú orðið
er hún framkvæmdastjóri samtakanna,
og I þei m eru 57 deildir i 35 rikjum Banda-
rikjanna. Hún ferðast um landið og heldur
fyrirlestra og ræðir við foreldra barna,
sem dáiö hafa með sama hætti og sonur
hennar.
Carolyn Szybis og eiginmaöur hennar
Tony, sem er lyfjasölumaður búa i Chi-
cago með dóttur sinni Lorraine, 16 ára, og
syninum Gerald Patrick, 10 ára, sem
fæddist fjórum árum eftir að Larry dó.
Carolyn er rúmlega fertug og segir hér
frá þvi sem menn hafa lært nýtt um
„vöggudauðann” undan farin ár auk þess
sem hún segir frá eigin reynslu eftir að
sonur hennar dó.
HVAÐ VELDUR
, VÖGGUDA UÐA ”
UNGBARNA ?
— Vita menn hverjar eru orsakirnar
fyrir þessum skyndidauða ungbarna?
— Nei. Menn kalla það Sudden Infant
Death Syndrome, þegar ungbarn deyr, og
ekki er vitað um neina ástæðu fyrir
dauðanum. Barnið hefur verið fullkom-
lega heilbrigt þar til það deyr skyndilega.
Við höfum ekki getað fundið neina skýr-
ingu á þessum dauða, en aðeins gefið hon-
um þetta nafn.
— Hversu mörg lif tekur SIDS árlega?
— Við vorum vön að segja að þau væru
um 25 þúsund á ári, eöa að eitt barn af
hverjum 350 lifandi fæddum létist af þess-
um ástæðum. Nú er talan sögð vera 6000
til 7000 á ári, eða eitt af hverjum 500 lif-
andi fæddum börnum.
— Þýöir þetta þá, að eitthvað hafi áunn-
izt í baráttunni gegn þessu banameini?
— Astæðan er eiginlega betri foreldra
og fæðingargæzla i landinu. Dánartala
ungbarna hefur iækkað mikið og mæður
ala nú færri börn en áður. Svo er lika hætt
að tala um SIDS sem banamein i skýrsl-
um I tilfellum sem áður voru ranglega
flokkaðar undir þetta.
— Hvaða börn eru lfklegustu fórnar-
lömbin?
— Venjulega eru börnin, sem deyja
„vöggudauða” á aldrinum frá eins til 7
mánaða, en þó getur SIDS einnig lagt að
Carolyn Szybis horfir hér á þriggja mán-
aða gamait barn á Barnaspitaianum i
Chicago. Við barnið er tengdur gangráð-'
ur, sem gerir viðvart, ef barnið hættir
skyndilega að anda.
velli börn sem eru 1 eða tveggja daga og
allt upp I 5 til 6 ára. Þetta er heldur al-
gengara meðal drengja en stúlkna. Oðru
og þriðja barni er hættara við SIDS en
fyrstfædda barni hverra hjóna.
AusturlandabUar virðast ekki verða
eins mikið fyrir þessu og aðrir, en aftur á
móti er hættan meiri meöal svartra og
Indiána i' Bandarikjunum, heldur en
meðaltal dauösfallanna hjá þjóðinni i
heild gefur tilefni til að ætla. Það sem
annars má telja sameiginlegt með þeim
börnum, sem deyja af SIDS er að þau eru
mjöglétt við fæðingu, fæðast fyrirtimann
eru i B-blóöflokki. Annars er alls ekki
hægt að segja fyrir um eöa gefa nokkur
ákveðin dæmi sem nota má sem spá um
það sem framundan kann að vera. Ekkert
eitt af þvi sem hér hefur verið talið upp
má nefna sem ástæðu i svo mikið sem 50%
dauðsfallanna.
— Er SIDS sjúkdómur hinna fátæku?
— Það hefur oft verið sagt, en er algjör-
lega rangt. Sum fórnarlömbin koma frá
Hér situr Szybis fjölskyldan og spilar
Matador. Carolyn segir, aö erfitt hafi ver-
ið að komast yfir fyrstu mánuðina eftir
dauða Larrys.
fjölskyldum, sem hafa ekki eins mikið að
bita og brenna og aðrir. Samkvæmt at-
hugunum virðist barn, sem sextán ára
ógift móðir elur inni i miðborginni, frem-
ur eiga þennan dauðdaga yfir höfði sér en
önnur börn. Liklega væri hægt að lækka
ungbarnadauðatilfelli þessi um þriðjung,
ef hægt væri að tryggja að mæður fengju
rétta meöferð og öll börn fæddust i réttu
umhverfi, ef kalla má það þvi nafni. En
þetta er einungis niðurstaða eins visinda-
manns, sem rannsakað hefur þennan
skyndidauða ungbarna. Ekkert bendir til
þess að barn velstæðra foreldra, sem fæð-
ist á réttum tima og er með eðlilega
fæðingarþyngd geti ekki dáið af þessum
ungbarnadauða eins og hvert annað barn.
— Er það rétt, að fullkomiega heilbrigð
og eðlileg börn geti dáið þessum,,vöggu-
dauða”?
— Flestir visindamenn eru nú komnir á
þá skoðun, að þessi börn séu ekki i raun og
veru eðlileg. Það sem að þeim er er hins
vegar ekki neitt augljóst, og kemur ekki I
ljós við alla venjulega læknisskoðun. Eðli-
leg börn ættu einfaldlega ekki aö deyja.
— Hvað getur verið að?
— Við vitum nú til dæmis, aðhjá um þaö
bil 4% vöggudauöabarnanna má finna
ungbarnaeitrun, sem getur valdið þvi, að
börnin kafna. Þarna er ekki um að ræða
börn, sem illa er hugsað um, né heldur að
þeim sé gefiö að borða með óhreinum
mataráhöldum. Þau virðast einungis
bregðast við á sérstakan hátt i eitrunartil-
fellum, sem alls staðar geta verið fyrir
hendi. Venjulega finna visindamenn
vökva i lungum þeirra, og merki um smit-
Donald og Gina Welch i Omaha misstu
son sinn Hichard úr SIDS. Þau voru grun-
uð um að hafa kvaiið barn sitt tii dauða.
Gina var siöan sýknuð af manndrápi.
un, ofurlitla blæðingu I brjóstholinu eða
bólgu i öndunarfærunum. Einnig hefur
komið fyrir, að fundizt hafi veikir blettir I
heilanum, sérstaklega i þeim stjórnstöð-
um, sem önduninni stjórna. Eins og þetta
bendir allt til, er um einhverja galla að
ræða varðandi öndun barnanna.
— Hvers konar öndunargaliar eru
venjulega samfara SIDS?
— Rannsóknir sýna, að fyrir kemur að
börnin eiginlega „gleyma” að anda. Ekk-
ert óeðlilegt er við það, aö ungabarn andi
Hér liggur Larry Iitli I rúminu sfnu. Hanní*';
do' árið 1965, þegar hann var tveggja '
mánaða. Til fóta I rúminu situr Lori systir
hans.

9