NT - 08.06.1984, Blaðsíða 10

Föstudagur 8. júní 1984 10

«»»»•»*»«♦**♦•
12 Garðastræti lla - Hákot
■ Ef gengið er í gegnum
yfirbyggðan gangveg húss
númer 16 við Vesturgötu kem-
ur í Ijós lítið, snoturt timbur-
hús. Þetta hús var byggt árið
1875. Utan á húsinu eru út-
skornar trésúlur í „klassískum
stíl", en fyrirmyndin er evr-
ópsk steinhús, sem ott voru
skreytt með steinsúlum. Hér í
þessu litla húsi bjó Benedikt
Sveinbjarnarson Gröndal
skáld rétt fyrir síðustu alda-
mót.
■ Þessi hús við Öldu-
götuna eru dæmi um byggingu
glæsilegra steinhúsa, ekki
löngu eftir að byrjað var að
byggja úrstejnsteypuáislandi,
á fyrstu áratugum 20. aldar-
innar. Þessar stóru, höfðing-
legu „villur" minna á fínustu
einbýlishús í heldrimanna
hverfum erlendis.
14 Vesturgata 7 - Sjóbúð
■ Hér sést enn grunnur
ibúðarhúss hins mikla at-
hafnamanns Geirs Zoéga. Eft-
ir miðja síðustu öld var gamli
bærinn (Litli-Grjóti, síðar
Sjóbúð) rifinn og byggt timbur-
hús í staðinn. Lét Geir Zoéga
stækka húsið til muna 1879,
og var þá fyrst notað bárujárn
sem þakklæðning; eftir það
varö bárujárnið eftirsótt til
bygginga hérlendis. Geir Zo-
éga var ekki bara umsvifa-
mestur reykvískra útgerðar-
manna, því auk útgerðar rak
hannfiskverslun, lýsisbræðslu
og verslun. Verslunar- og
pakkhús Geirs Zoéga standa
enn við Vesturgötu 6-10, en i
húsunum er nú rekinn vei't-
ingastaðurinn Naust.
15Vesturgata 16a
lil
■ Á þessu bílastæði
stóð eitt sinn stærsta hús
Reykjavíkur, verslunarhúsið
Glasgow. Þaö var reist af
enskum kaupmanni P.L.
Hendersen, árið 1863. Var
þar ekki einungis verslunar-
rekstur, heldur voru þar haldn-
ar leiksýningar og ýmsir fundir.
Fyrsta málverkasýning ís-
lensks listmálara, sýning Þór-
arins B. Þorlákssonar var
haldín I Glasgowhúsinu árið
1900. Sæfinnur með 16 skó,
sá frægi vatnsberi og furðu-
fugl, bjó lengi í smákofa bak
við verslunarhúsið. Glasgow
brann árið 1903; bjuggu þá í
húsinu fjórar fjölskyldur og all-
margt einhleypra manna.
■ Húsin hér á horninu á
Vesturgötu og Ægisgötu eru
dæmigerð timurhús í Reykja-
vík á síðari hluta 19. aldar,
einnar hæðar með háu risi.
Húsið við Vesturgötu 29 hefur
verið endurgert með skrauti
yfir hurðum og gluggum I
„klassískum stíl“. Er hús þetta
lifandi dæmi um, hve gömul,
fallega uppgerð hús geta verið
mikil prýði fyrir borgina. Við
Vesturgötu 33 stendur fallegt
hús, sem er glöggt dæmu um
aldamótahús í Reykjavík.
Fyrstu húsin af þessari gerð
komu tilhöggvin frá Noregi, og
þar með barst þessi
húsgerðarlist til landsins. Hús
þessi eru íburðarmikil, og
með útskurði til skrauts við
glugga og þakskegg mikið.
Voru þessi hús ýmis kölluð
norsk hús eða „schweizer
hús“.
■ Þetta fallega vinalega
hús stendur við Stýrimanna-
stiginn, er það eitt af mörgum
húsum götunnar, sem gleðja
augað. Stýrimannastígur er af
mörgum talin fallegasta gata
borgarinnar, en þar er byggð
heilleg og yfirbragðiö notalegt.
Á þessum slóðum I vestur-
bænum, ristu mörg hús I lok
19. aldar, en þá hófst þil-
skipaútgerð, oft nefnt skútu-
öldin. Byggðu sjómenn, skip-
stjórar og stýrimenn sér hús til
ibúðar I nálægð við höfnina.
Efst við Stýrimannastíginn
stendur gamli Stýrimanna-
skólinn, en hann var stofnaður
árið 1898. Þar er nú Vestur-
bæjarskólinn til húsa.
■ Hér stóð upphaflega Há-
kotsbær, reistur eftir aldamót-
in 1800 og rifinn um skömmu
fyrir 1900. Var þá reist lítið
steinhús úr hlöðnu grjóti, en
nú hefur húsið verið lagfært
og tekið til íbúðar. Hákot er
einn af fáum steinbæjum sem
enn standa I Reykjavík.
■ Ef farið er á milli
húsanna við Vesturgötu 22-24
i húsagarðinn, má sjá lóðina
þar sem Hliðarhús stóðu. Hllð-
arhús voru margir torfbæir,
sem stóðu saman, og á seinni
hluta 19. aldar báru býlin ýmis
nöfn, svo sem Austurbær og
Vesturbær. Vesturgatan var til
skamms tíma kölluð Hlíðar-
húsastígur (talað var lengi um
að fara vestur á Stíg).