NT - 10.12.1984, Blaðsíða 7

Vettvangur
Erfiðir tónleikar
■ í þessum þáttum hefur
stunduni veriö vitnað til oröa
Neuhaus píanókennara sem
sagöi þaö einkenni ..hinna
stóru" að reyna jafnan aö
þenja anda áheyrenda með
a.m.k. einu verki sem er utan
hinnar vanabundnu efnisskrár.
Þá stefnu hefurSinfóníuhljóm-
sveitin tekiö upp. sumum til
mikillar óánægju sem þykir
þar fullmikið af óviðurkenndu
efni. t.d. íslenskt verk á nær
því hvcrjum tónleikum. Og á
tónleikunum 29.nóvember var
í engu slakað á og áheyrendum
gefiö íullt tækifæri til að út-
víkka anda sinn. því óll verkin
þrjú voru ..andlega krefjandi"
eða „þenjandi". Fyrst var Sin-
fónía nr. 1 eftir Leif Þórarins-
son frá 1963. þá tvö sjaldheyrö
verk eftir Liszt. og loks 2.
sinfónía Skrjabíns. guðdóm-
lega löng.
Tónlist sjöunda áratugsins
er meðal hinna erfiðustu fyrir
áheyrendur í „nútímatönlist"
- skáldin voru vafalaust að
leita aö formi en höfðu ekki
fundið það. Þrátt fyrir yfirlýst
tólftónamynstur í Sinfóníu
Leifs var flestum þar ekkert
mynstur að hcyra. aðeins sund-
urslitna punkta hingaö og
þangaö. En samt er sinfónían
undarlega þokkafullt verk. og
vafasamt að Leifi. sem margt
hefur samið síðan, hafi verið
neinn sérstakur ógreiöi gerður
með því að flytja það nú. 20
árum síðar. Þó eru 20 ár langur
tínii þegar þróunin er hröö. og
„ungu skáldin" sem einu sinni
voru mundu tæplega vrkja
svona núna.
Halldór Haraldsson lék ein-
leik í tveimúr verkum eftir
Franz Liszt. Malédictio (for-
mælingu) ogTotentanz (dauða-
dansi). Hið fyrra er sjaldheyrt
æskuverk og fremur léttvægt.
þótt „í því séu bjórar" svo
notað sé hugvísindalegt orða-
lag. Síðara verkið er miklu
viðameira að innihaldi oggefur
auk þess píanistanum mikið
tækifæri til að láta ljós sitt
skína. Liszt var liinn díabólíski
píanósnillingur síns tíma. Pag-
anini píanósins. sem hefði allt
eins hafa selt sál sína þeim
vonda. Ilin merkari tónverk
hans hurfu um hríö í skugga
píanótónlistarinnar. en á síöari
árum hafa menn áttað sig á því
aö Liszt var mciri hátHir
tónskáld. t.d. höfundurágætra
söngljóða.
Halldór Haraldsson er meö-
al okkar alfremstu píanista og
spilaöi af furöulegu öryggi og
snilli. einkum íTotentanz. Hér
á landi aö minnsta kosti kemur
Halldór frarn eins og einn af
oss. - hefði hann virtúósa-
framgöngu mundi hann sann-
arlega vera viðurkenndur sem
'H'ihíxl
slíkur.
Alexander Skrjabin (LS72-
1913) er þekktastur sem höf-
undur píanóverka sem krefjast
sérstaklega mikillar tækni.
Þess vegna kom þessi gríðar-
langa'sinfónía. í 13 þáttum
sem voru hver öörum lengri.
og samin í stíl Brahrns. Cesars
Franek eða Tsjækovskýs. mjög
á óvart. Sinfónían er mikið
verk. sem gefur áheyrendum
tækifæri og tilefni til að vagga
sér í endalausu tónaflóöi. Hins
vegar eru þeir fáir sem leyfa
sér slíkt lengur en örstutta
stund nú til dags — hjartadeildir
spítalanna verða að fá verkefni
líka - og |ress \egna fannst
mörgum sinfónían i lengsta
lagi.
Óumdeilanlega voru þessir
tónleikar mjög áhugaverðir og
menntandi. Páll P. Pálsson
stjórnaöi af miklum krafli og
dughaði, og gerði líklega öllum
tónverkunum hin bestu skil.
Sig.St.
Flugmannasögur
Sæinundur Guövinsson:
Hættuflug...
Vaka 1984
114 bls.
■ Flugið hefur heillað íslend-
inga meira en flestar aðrar
starfsgreinar síðustu fjóra til
fimm áratugina og leiðir af
sjálfu, að flugntenn liafa notið
mikils álits, verið álitnir, rnarg-
ir hverjir, hálfgerðar hetjur og
fyrirmyndir annarra vegna
dirfsku og hugmóðs. Nú. á
dögum fullkominna flugvéla
og öryggistækja er víst að
renna upp fyrir flestum að
þetta eru í sjált'u sér bara
venjulegir menn, sem vinna
störf náskyld starfi strætis-
vagnastjóra, en áfram heldur
fólk að fylgjast með fluginu af
miklum áhuga.
Á þessari bók segir Sæ-
mundur Guðvinsson frá háska-
legum flugferðum íslenskra
flugmanna. hcima ogerlendis.
Þættirnir eru alls sjö og frá-
sagnaraðilar jafnmargir.
Hörður Sigurjónsson segir frá
flugi á bilaðri flugvél yfir Rott-
erdam, Björn Guðmundsson
frá flugi á Grænlandi, þegar
veðurspá reyndist röngog ísing
hlóðst á flugvélina í vitlausu
veðri, þar sem vera átti blíð-
viðri. Jóhannes Markússon
segir einnig frá hættulegu ís-
ingarflugi á leiðinni frá íslandi
til Ameríku í upphafi 6. ára-
tugarins og Árni Yngvason frá
viðburðaríku ferjuflugi um há-
vetur á lítilli flugvél. Anton
Axelsson greinir frá eftir-
minnilegri ferð með franska
.vísindamanninn Paul Emil
Victor til Grænlands, Ingimar
K. Sveinbjörnsson segir frá
ótrúlegum viðburöum. þar
sem annars heims öfl koma
nokkuð viö sögu og loks ber að
■ Sæmundur Guövinsson.
nefna frásagnir Þorsteins Jóns-
sonar úr hjálparfluginu í Bi-
afra.
Allar eru þcssar frásagnir
skcmmtilegar aflestrar og vcl í
lctur færðar. Því verður að
vísu ekki neitaö. aö sumar
sögurnar eru býsna tröllslegar
á köflum, enda er þaö vel
þekkl fyrirhæri. aö olt vilja
atburðir á borö viö þá. sem hér
er frá grcint. vaxa nokkuö í
minningunni. Er |ró fjarri mér
aö væna þá ágætu menn. sem
hér segja frá, um ósannsögli
eða grobb. Erfitt er að gcra
upp á milli þáttanna í bókinni,
en mér fannst skemmtilcgast
aö lesa frásagnir þeirra lngi-
mars og Antons. Þar ber mest
á hinum mannlega þætti,
skemmtileg tilbrigði lífsins
verða sterkari en átök tækn-
innar og kunnáttunnar við
höfuöskepnurnar.
Þetta er ágætis afþreyingár-
lesning, sem menn afgreiöa á
einu kvöldi, en skilur næsta
lítið eftir.
,lón Þ. Þór
Ekki nýr siður
en vandað rím
Sveinbjörn Bcinteinsson
allsherjargoði
Heiðin
Kvteðabók
Hörpuútgálan
■ Á bókarkápu er mynd
af allsherjargoða með hvítt
hár og skcgg á bringu niður,
- „blævi kembt". Framan
við kvæðin er mvnd af höf-
undi 16 ára, snotrum og
greindarlegum pilti. Aftast
í bókinni eru svo þrjár
myndir frá vorblóti Ása-
trúarmanna 1983.
Alþjóð veit að Svein-
björn er hagorður vel og
hefur í heiðri íslenska brag-
fræði og kveðskap. Öll eru
kvæði hans rétt stuðluð en
stundunt leikur hann sér að
því að sleppa endarími.
Morguninn þegir við ljóð
sitt og íag
leikur sér feginn að
geislum
nóttin gaf deginum dögg
á jörð
og draum sinn um veginn til
Ijóssins.
Hér er miðstemma en
ekkert endarím.
Ekki finnst að nýr siður
sé boðaður meö alvöru og
trúarhita í þessum
kvæðum. Að vísu er fyrri
tíð lofuð og samtíðin nídd
- en það er ekki nýtt í
sögunni.
Stýra landi raunill ráð
rýrist andi hverfur dáð
snýr að grandi glópskan
bráð
gírugir fjandar eyða láð.
Lundin hræðist fagurt llest
fundið gæði þykir best;
Stundargæði metin mest, -
mundin skæð - en hyggjan
verst.
Vel kveðið og dýrt - í
fornum stíl. Sveinbjörn
veldur því að yrkja dýrt án
þess að það sé hnoð. Kvæði
hans eru gerð af mikilli
íþrótt. Og þegar hann linar
á og sleppir bragþrautum
eru kvæðin létt og lipur.
Þótt fáir sjái og færri
heyri
við fögnuin deginuin kvíða-
laust
um okkur hæði og enga
fleiri
þær undravísur ég kvaö í
haust.
Þannig yrkir Sveinbjörn
Ijúf og þýð kenndarljóð
jregar hann vill. En sérkenni
hans er dýrt rím þrauta-
laust kveðið. Því til stað-
festu þetta crindi úr Heið-
arrímu:
Okkur hæði Ijóðið lciddi
lokkuðu fræðin dul og há,
rokkiö næði nóttin breiddi
nokkrar kvæðastundir á.
H.Kr.
Sveinbjörn Beinteinsson.
Mánudagur 10. desember 1984 7
Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju'
Útgefandi: Núlíminn h.f.
Framkvæmdastj.: Sigurður Skagfjörð Sigurðsson
Markaðsstj.: Haukur Haraldsson
Auglýsingastj.: Steingrímur Gíslason
Ritstj.: Magnús Ólafsson (ábm).
Fréttastj.: Kristinn Hallgrimsson
Innblaðsstj.: Oddur Ólafsson
Tæknistj.: Gunnar Trausti Guðbjörnsson
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavik.
Sími: 686300. Auglýsingasimi: 18300
Kvöldsimar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn
686392 og 687695, íþróttir 686495, tæknideild
686538.
Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Kvöldsimar: 686387 og 686306
Vandamálasúpa
■ Sjálfstæðisflokkurinn cr orðinn skrýtin
stjórnmálasamtök og crfitt að konia auga á hvað
hcldur honum saman.
Flokkurinn tók virkan joátt í ríkisstjórn en hélt
jafnframt uppi öflugri stjórnarandstöðu. Fyrir síð-
ustu kosningar fclldu flokksmcnn formanninn frá
jiingsctu cn eftir kosningar scttist hann á þing þar
scm cinn af kjörnum þingmönnum ncitaði að taka
sæti sitt vcgna ágrcinings við samflokksmenn sína.
Formaðurinn tók cinnig sæti í ríkisstjórn og haft er
á orði að þar komi hann fram scm yfirráðherra
flokksins.
í nóvember í fyrra var skipt um formann í
Sjálfstæðisflokknum og komu fljótlega upp raddir
um að nýi leiðtoginn yrði að setjast í ráðherrastól því
annars væri forysta hans ekkcrt að marka.
En þá kom upp vandamál. Enginn ráðhcrra vildi
standa upp úr hægindi sínu.
Mánuðum saman hcfur ríkt bráð forystukreppa
innan flokksins og viðbáran ávallt vcrið sú sama, að
formaðurinn hírist utan ríkisstjórnarinnar.
Nokkur dæmi cru um að svo hafi staðið á áður.
Formaður Sjálfstæðisflokksins hcfur áður vcrið utan
stjórnar og tvcir formenn Framsóknar einnig og
blcssaðist bæði lands- og flokksstjórn þá.
Það eru ekki einasta sjálfstæðismenn sem
hafa talið að brýna nauðsyn bcri til að formaðurinn
taki þátt í ríkisstjórninni. Forsætisráðherra hefur
cinnig látið hafa eftir scr opinberlcga að það væri
mjög æskilegt að liinn flokksformaðurinn setjist í
ríkisstjórnina.
Ekki hefur komið skýrt fram hvort þcssi bráðnauð-
synlcga stjórnarseta sé svona brýn vcgna stjórnar á
landsmálum cða til að stjórna Sjálfstæðisflokknum.
Svo mikið hefur þótt við liggja að koma formanni
íhaldsins í ráðherrastól, að rætt hefur vcrið um í fullri
alvöru að endurskipuleggja stjórnina og fjölga ráð-
hcrrum. En úr því hefur ekki orðið.
En nú er allt í cinu komið upp úr kafinu að öll þcssi
vandkvæði hafa aldrei verið neitt vandamál. Á
miðstjórnarfundi Sjálfstæðisflokksins sem haldinn
var fyrir skömmu var samþykkt ályktun um að skotið
yrði ráðhcrrastóli undir formanninn. Ekki var tekið
fram hver ætti að víkja.
Þá skeður þaö undur að hcilbrigðis- og
tryggingaráðherra fær málið og upplýsir að
hann hafi boðist til að víkja úr sínum sessi síðastliðið
vor og staðfesti formaðurinn að þetta væri rétt, og
sagði að það myndi engan vanda leysa þótt hann
settist í stól Matthíasar Bjarnasonar.
í viðtali við Morgunblaðið síðastliðinn laugardag
staðfcstir heilbrigðis- og tryggingaráðherra að hann
hafi verið fús að gefa sæti sitt eftir, en eftir að hann
bauð sitt góða boð Itafi byrjað óskaplegur „drauga-
gangur“ í Sjálfstæðisflokknum og umtal orðið um
það að reka ætti menn úr ríkisstjórninni. Væri
málum nú svo komið að það sé langt frá því að hann
sé tilbúinn til að standa upp úr sínum ráðherrastóli.
í sömu frétt segir Þorsteinn Pálsson að það leysi
engan vanda að hann setjist í ríkisstjórn.
Hver er þessi vandi sem formaðurinn hefur
áhyggjur af og hvers vegna allur þessi „draugagang-
ur“ í allt sumar og fram á jólaföstu.
Er þetta innanhússvandi Sjálfstæðisflokksins eða
þau vandamál sem steðja að þjóðfélaginu?