NT - 12.02.1985, Blaðsíða 10

Þriðjudagur 12. febrúar 1985 10
Magnús Hofdal
Hartmannsson
Björg Magnúsdóttir
frá Túngarði, Dalasýslu
Fæddur 9. apríl 1910.
Dáinn 18. janúar 1985.
Magnús H. Hartmannsson
bóndi í Brekkukoti Óslandshlíð
Skagafirði andaðist föstudaginn
18. janúar s.l. á sjúkrahúsi
Sauðárkróks.
Magnús var fæddur að Ytri-
Hofdölum Viðvíkursveit 9. apr-
íl 1910 og var því 74 ára er hann
lést. Foreldrar hans voru
Hartmann Magnússon bóndi og
kona hans Gunnlaug Pálsdóttir.
Magnús flutti ungur að árum
með foreldrum sínum í Ós-
landshlíð, þar sem þau rcistu
nýbýli sem þau nefndu Melstað.
Þar dvaldi Magnús sín
þroskaár og vann með foreldr-
um og systrum að uppbyggingu
og ræktun jarðarinnar, einnig
stundaði hann sjó.
Hartmann faðir hans var ann-
álaður hagleiksmaður sem léku
öll verk í hendi og hafa þeir
hæfileikar fylgt afkomendum
hans. Magnús Idaut í vöggugjöf
hagleik föður síns og til að afla
sér frekari þekkingar fór liann í
verknámsdcild bændaskólans á
Hólum í Hjaltadal.
Æskuheimili Magnúsar Mel-
staður stendur við sjó en nokkru
utar og ofar í hlíðinni stendur
Brekkukot. þar bjuggu á þess-
um tíma sæmdarhjónin Halldór
Halldórsson bóndi og kona hans
Guðbjörgu Guðmundsdóttur.
Hjá þcim var dóttir þcirra Sigur-
björg. glæsilcg stúlka og vcl
gcfin. Augu Magnúsar hafa
greinilega leitað til hlíðarinnar
því þann 9. ágúst 1931 ganga
þau Magnús og Sigurbjörg í
hjónaband og hefja búskap í
Brekkukoti fyrst í félagi með
foreldrum hennar en síðan tóku
þau við jörðinni að fullu og hafa
nú búið þar um hálfrar aldar
skeið.
Þcgar þau Magnús og Sigur-
björg hófu búskap voru húsa-
kynni og ræktun nokkuð á ann-
an veg í sveitum landsins heldur
en nú er, húsakostur var þröng-
ur og ekki margir sléttir blettir í
túni.
En á starfsævi þeirra hjóna
urðu straumhvörf í íslensku
þjóölífi, þeirra kynslóð tók við
fábreyttu atvinnulífi scm sneið
íbúunum þröngan stakk efna-
lega en sama kynslóðin skilar til
afkomenda sinna landi með
gjörbreyttri ásjónu. landi þar
sem húsakostur cr orðinn með
því besta sem þekkist. stór floti
flutninga og fiskiskipa flýtur
fyrir landi. fallvötn virkjuð og
vel uppbyggðar bújarðir með
víðlend rennislétt tún þar scm
unniö cr með hagkvæmum véla-
kosti.
Þau hjón í Brekkukoti tóku
af alhug þátt í þcssari þróun.
þtiu byggöu sér vandað íbúðar-
Afmælis-
og
minningar
greinar
Þeim, sein óska birtingar
á afmælis- og eða
minningargreinum í
blaðinu, er bent á, art
þær þurfa að berast
a.m.k. tveim dögum
fyrir birtingardag. Þær
þurfa að vera vélritaöar.
hús. stór og góð útihús og
næstum hver ræktanlegur blett-
ur er oröinn að sléttu túni.
Magnús var mikill áhugamað-
ur um allar framfarir. Hann var
rneð þeim fyrstu í sinni sveit
sem tók dráttarvélar og tæki í
sína þjónustu við búreksturinn
og kom handlagni hans og
verkhyggni að góðum notum á
fyrstu árum vélanna mcðan við-
gcrðarþjónusta var takmörkuð.
Hann hafði næmt auga og haga
hönd.
Scm aðlíkum læturvarvinnu-
dagurinn oft langur hjá Magnúsi
dugnaöurinn og ósérhlífnin var
slík að hann gat helst ekki
iðjulaus verið, jafnvel eftir aö
heilsan var orðin stórlega biluð
síðustu æviár hans þá var hann
sístarfandi enda þótt dóttir og
tcngdasonur hefi veriö tckin við
búrckstrinum að mestu leyti þá
fann hann cndalaus verkcfni
enda áhugi fyrir velferð heimil-
isins mikill.
Magnús og Sigurbjörg cign-
uöust fjögur börn og eru tvö
þeirra á lífi Halldóra Kristín
Guölaug gift Jóhannesi Sig-
mundssyni og eiga þau fjögur
mannvænleg börn, og Hart-
mann Páll giftur Herdísi Jak-
obsdóttur Fjeldstcð og eiga þau
tvö efnileg börn, þau búa í
Hofsós þar sem hann rekur
velaverkstæði og fiskverkun,
Þau Jóhanncs og Halldóra liafa
tckið við búi í Brekkukoti og
rcka það af miklum myndar-
skap.
Magnús var góður og ástríkur
heimilisfaðir, heimilisbragur
var þannig að öllum leið vcl í
návist þesa góða fólks, það var
oft nokkuð margt í hcimili þar,
einkum að sumarlagi,unglingar
úr þéttbýli voru þar í sumar-
dvöl, komu ár eftir ár og biðu
þess óþreyjufull að skóla lyki á
vorin til að komast í Brekkukot.
Milli sumargestanna og heima-
fólks mynduðust vináttubönd
scm ekki fyrnast.
Sá er þctta ritar varð þeirra
gæfu aönjótandi að dvclja á
hcimilinu samfley.tt um fimrn
ára skcið frá tíu ára aldri. Þau
hjón tóku mér sem einum af
fjölskyldunni og vistin á heimili
þeirra veitti mér ómetanlegt
veganesti þegar út í lífsbarátt-
una kom, það eru hugljúfar
minningar frá þessurn árum og
erfitt að þakka sem verðugt
væri mcð orðum.
Það er bjart yfir minningu
Magnúsar, líf hans var auðugt
af starfi og gleði, hann naut
samvista við ástrika eiginkonu
börnin voru vcl gerð og foreldr-
unum til ánægju og sóma,
barnabörnin voru mikið í kring-
um hann og sýndu Ijóslega
■ Milli jóla og nýjárs kom út
5. hcfti Tímarits Máls og
menningar 1984, að mestu lielg-
,að bókmcnntum frá Portúgal.
Birt cru Ijóð og smásögur eftir
flesta helstu rithöfunda þar í
landi á þessari öld, t.d. Fern-
ando Pessoa. Miguel Torga,
Raul Brandau, Carlos Malheiro
Dias, Fcrreira de Castro, Aug-
ustina Bessa Luis og Fernando
Namora.
Það er Guöbergur Bergsson
sem hefur umsjón nreð heftinu.
þýðir bókmenntirnar og skrifar
formála, stuttar umsagnir um
hvern höfund og tvær ítarlegar
greinar, aðra um portúgalska
nútímaljóðagerð, hina um nú-
tímaskáldskap í lausu máli. 1
hversu vænt þeim þótti urn afa
sinn.
Starfsdagurinn var orðinn
langur cn árangurinn góður,
sveitungar Magnúsar munu
sakna góðs vinar og nágranna,
Óslandshlíðin verður ckki alveg
sú sama og áður þegar Magnús
í Brekkukoti er ekki lengur
með en minningin um góðan
dreng mun lifa í hugurn okkar
sem enn erum hérna megin
tjaldsins. Þcgar Magnús var til
moldar borinn að Viðvíkur-
kirkju laugardaginn 26. janúar,
var verður bjart og stillt. Skaga-
fjarðarhérað var drifhvítt yfir
að líta, hciöur himinn og
sólskin, það varfegurð ogvirðu-
leiki yfir ættarhéraði Magnúsar
þegar hann var kvaddur hinstu
kvcöju.
Ég votta Sigurbjörgu,
börnum, barnabörnum og öðr-
um ættingum og vinum innileg-
ustu samúðarkveðjur. missir
þeirra er mikill, því þeir sem
áttu Magnúsaö, þeiráttu mikið.
Blessuð sé minning Magnúsar
frá Brekkukoti.
Ari Sigurðsson.
Hinn I. þ.m. andaðist á
sjúkradcild Elliheimilisins
Grundar Kristín Helgadóttir til
heinrilis að Hjárðarhaga 42 í
Reykjavík, og verður hún jarð-
sett í dag. Hún var fædd á
Ósabakka á Skeiðum 28. maí
árið 1900 og yngst 5 systkina.
Foreldrar hennar voru hjónin
Helgi Jónsson og Kristjana Ein-
arsdóttir, sem þar bjuggu.
Þegar Kristín var tveggja ára
missti hún föður sinn og heimil-
ið sundraðist. Móðir hennar fór
að Reykjum með tvö börnin og
dvaldi þar til æfiloka, en afi
minn og ammá, þau Jón Einars-
formála segir Guðbergur m.a.:
.Úrval þetta er líklega þaö
víðtækasta sem gcrt hefur
verið, enda fátt þýtt úr port-
úgölsku á aðrar tungur...
Engu að síður er mér Ijóst að
úrvalið hlýtur að falsa raun-
veruleikann, auk þess sem
það takmarkar hann, vegna
þess að í svona úrvöl verður
höfundurinn að velja þaö sem
er aðgengilegt hinum væntan-
legu lesendum og jafnvel
kunnugt, því að hinn almenni
lesandi er ófær um að leggja
í ævintýraleit og kynnast al-
ókunnum slóðum. Slíkt er
einvörðungu á færi sérvitr-
inga eða einstaklinga...
Með úrvalinu vil ég líka
Fædd: 8 júní 1888
Dáin: 2 febrúar 1985
Þann 2. febrúar sl. andaðist
að Hrafnistu í Reykjavík, Björg
Magnúsdóttir, fyrrum húsfreyja
í Túngaröi á Fellsströnd, Dala-
sýslu. á nítugasta og sjöunda
aldursári.
Björg fæddist að Knararhöfn
í Hvammssveit. Foreldrarhcnn-
ar voru merkishjónin Soffía
Gestsdóttir og Magnús Friöriks-
son, bóndi þar og síðar að
Staðarfelli, voru þau jafnan
kennd við þann staö. Björg ólst
upp á heimili foreldra sinna að
Staðarfelli. A æskuárum sínum
stundaði' hún bæði bóklegt og
verklegt nám í Rcykjavík og
útskrifaðist frá Ljósmæðraskóla
íslands árið 1910. Hún tók þá
þegar viö Ijósmóðurstarfi í
heimasvcit sinni og sinnti því í
41 ár.
Björg giftist árið 1917 Magn-
úsi Jónassyni frá Köldukinn.
Hjónaband þeirra stóð í 48 ár
eða þar til hann lést árið 1965.
Sama ár og þau giftust hófu
þau búskap að Túngarði á
Fcllsströnd og bjuggu þar til
ársins 1951 cr þau fluttust til
Rcykjavíkur og var heimili
þcirra þar aö Drápuhlíö 41.
Eftir að Magnús lést liélt
Björg áfram heimili með börn-
um sínum á meðan heilsa henn-
ar lcyfði. Eftir það dvaldi hún á
Hrafnistu og þar lést hún. eins
og áður er getið, eftir sjö ára
dvöl þar.
Túngarður er næsti bær viö
Staðarfell. Þaö var ekki ein-
göngu að viö Margrét ættum
þar góða vini meöan við bjugg-
um að Staðarfelli í nágrenni við
þau. Það var einnig mikils virði
fyrir okkur, þá ung að árum, að
kynnast rcynslu þeirra Tún-
garðshjóna. búhyggindum
þeirra og forsjálni. Það var til
eftirbreytni, sama hvarskyggnst
son og Helga Eiríksdóttir tóku
Kristínu í fóstur.
I Vorsabæ ólst svo Kristín
upp og mun hafa verið hin
glæsilegasta stúlka og vel gefin
til munns og handar. Árið 1923
giftist hún ungum pilti af næsta
bæ, Lofti Gestssyni á Húsatóft-
um, og fluttu þau til Reykjavík-
ur og hófu þar búskap. Bjuggu
lengi á Öldugötu 17 en síðar
keyptu þau ágæta íbúð á Hjarð-
arhaga 42. Loftur stundaði
verkamannavinnu meðan heils-
an leyfði og hafði vinnu öll
kreppuárin, enda góður verk-
maður. Hann andaðist árið
1971.
leggja áherslu á að smáþjóðir
eru til og menning þeirra oft
jafn blómleg og hinna þótt
hægar fari og ekki gleypt viö
henni eins og gleypt er nú við
sérhverju bandarísku gutli
eða skandinavsiku.
Skemmst er að minnast þess
að Guðbergur gaf út merkt
úrval úr suðuramerískum bók-
menntum í Tímariti Máls og
menningar árið 1981.
Tímaritið er 134 bls. Auk
portúgalska úrvalsins er ritdóm-
ur um Vængjaslátt í þakrennum
eftir Einar Má Guðmundsson
og svar Árna Sigurjónssonar
við ritdómi Peters Hallbergs í
síðasta hcfti. Þýðingarsjóður
vcitti styrk til þessa heftis.
var um í Túngarði, utan bæjar
sem innan, snyrtimennska og
smekkvísi mætti auganu hvar-
vetna. Samheldni einkenndi
störf þeirra hjóna og síðar barna
þeirra þegar þau komu til starfa
með þeim.
Eins og áður er að vikið
starfaði Björg Magnúsdóttir að
Ijósmóðurstörfum í 41 ár í
Fellsstrandarhreppi. Allan
þann tíma fylgdi henni sú gifta
að aldrei varð slys á konum er
nutu hennar umsjár. Ekki var
það tilviljun að svo vel tókst til,
heldur hitt, að hæfileikar til
starfsins voru henni meðfæddir
og þroskaðir. Miklar gáfur, sér-
stök snyrtimennska, hreinlæti
og nærgætni. Ekki er að efa það
að oft var búið við hinar erfið-
ustu aðstæður á heimilunum.
sérstaklega áður fyrr, en Björgu
tókst fljótlega að láta heimilin,
sem hún dvaldi á sem Ijósmóðir,
bcra mcrki veru hennar þar ef
breytinga var þörf. Um hús-
móðurstörf hennar er þaö sama
að segja, rausn og háttvísi settu
svip á heimilið enda gestrisnin
rómuð.
Ekki orkar það tvímælis að
Björg Magnúsdóttir var að eðl-
isfari hlédræg.samt sem áður
starfaði hún að félagsmálum í
sveit sinni svo sem í stjórn
kvenfélags sveitarinnar frá
stofnun þess og einnig í skóla-
nefnd Húsmæðraskólans að
Staðarfelli, hvergi sóttist hún
þó eftir vegtyllum.
Þau Björg og Magnús eignuð-
ust tvö börn, Soffíu og Gest,
þau urðu bæði stúdentar frá
Menntaskólanum á Akureyri og
bæði hafa þau lokið prófi frá
Háskóla íslands. Gestur starfar
nú hjá Alþingi viö handritalest-
ur, en Soffía er deildarstjóri í
heilbrigðisráðuneytinu. Það er
sameiginlcgt með þcim systkin-
um, að bæði hafa þau erft mann-
Þau Kristín og Loftur eignuð-
ust tvo syni. Gest, sem dó á
fyrsta ári og Helga. Hann gekk
í Verslunarskólann en í stríðs-
bvrjun fór hann í siglingar fyrst
á íslenskum en síðar amerískum
skipum. Aflaði hann sér skip-
stjórnaréttinda á námskeiöum og
skjóts frama, þar sem hann var
fljótlega scttur skipstjóri á stór-
skipum þeirra Bandaríkja-
manna í úthafssiglingum. Helgi
er búsettur í Bandaríkjunum og
er enn í siglingum. Hann er
kvæntur Fríðu Skarphéðins-
dóttur og eiga þau eina dóttur.
sem heitir í höfuðið á ömmu
sinni.
En þó Kristín flyttist til
Reykjavíkur slitnuðu ekki
böndin við æskuheimilið í Vorsa-
bæ, enda var hún trölltrygg
vinum sínum og hjálpsöm þeim
og öðrum. Dvaldi hún í Vorsa-
bæ á sumruni og hafði Helga
son sinn með sér. Og heimili
hennar og Lofts stóð Vorsabæj-
kosti foreldra sinna í ríkum
mæli. Ekki skorti heldur að þau
hugsuðu vel um móður sína í
löngum vcikindum hennar, dag-
lega munu þau hafa komið til
hennar á Hrafnistu. Sonur
hcnnar Gestur sagði mér oft og
það síðast nú fyrir stuttu, að ef
iiann byrjaði að fara með kvæði
sem hann vissi að hún kunni, þá
tók hún við og lauk því, ef hann
stöðvaði sína frásögn sem hann
gcrði til að fylgjast með andlegri
heilsu hennar og sannar þaö hve
vel gefin Björg var.
Við Margrét heimsóttum
hana um síðustu jól og þótti
okkur mikið til þess koma, að
hún þekkti okkur bæði með
nafni.
Þegar ég lít yfir farinn veg og
virði fyrir mér ýmis atvik er á
dagana hafa drifið, þá finnst
rnér að reynslan sanni að rétt er
metið scm felst í þessum oröuni
„Aö maðurinn cr gullið". Þessi
háaldraða kona Björg Magnús-
dóttir frá Túngarði er sönnun
þess.
Við Margrét og börn okkar
færum börnum hennarinnilegar
samúðarkveðjur.
Blessuö sé minning þessarar
merku konu.
Halldór E. Sigurðsson
arfólkinu alltaf opið, þegar ein-
hver úr fjölskyldunni þurfti að
.fara til Reykjavíkur. Var ekki
lítils virði á þeim tíma að eiga
vísan stað sem heimili þeirra
hjóna. Þeim var gestrisnin eðli-
leg, heimili myndarlegt og hús-
bóndinn léttur og kátur. Þessi
vinátta hélst eftir að við Vorsa-
bæjarsystkinin komumst upp og
færðist yfir á fjölskyldur okkar.
Og fleira vil ég nefna, sent cr
þó meira persónlegs eðlis. Þegar
ég man fyrst eftir mér voru bein
viðskipti bænda og kaupstaðar-
búa almenn. þ.m. rjómasala.
Stína - eins og við kölluðunt
hana alltaf - seldi rjómann frá
Vorsabæ og það var okkur
krökkununt mikið tilhlökkunar-
efni þegar rjómabrúsinn kont til
baka, því að það brást ekki að
Stína hafði stungið niður í hann
vínarbrauðum eða cinhverju
góðgæti. Má þó nærri geta, að
ekki hefur hún liaft alltaf miklu
að miöla.
Þá voru fyrstu Reykjavíkur-
ferðirnar eftirminnilegar. Það
var gott að vera hjá Stínu og
Lofti, og Helgi, hið veraldar-
vana borgarbarn - en við bræð-
urnir voru á líkum aldri og
hann. sýndi okkur furður hinnar
vaxandi höfuðborgar. Við
veiddum á bryggjunni, fórum í
Nora-Magasín til að kaupa fyrir
þá fáu aura sem við áttum og
sáuni indíánamyndir í bíó. I
Ituga mínum er því alltaf ævin-
týraljómi yfir þessunt ferðum
samtvinnaður þeim minningum,
sem égá unt þetta ágæta heimili.
Við Vorsabæjarsystkinin og
fjölskyldur okkar kveðjum því
Kristínu meðsöknuði oggóðunt
minningum - og hvað er meira
virði en skilja eftir sig góðar
minningar þeirra, sem eftir lifa.
Jón Eiríksson
Kynning á portúgölskum bókmenntum
Kristín Helgadóttir