NT - 04.10.1985, Blaðsíða 18

taj
Föstudagur 4. október 1985 18
Ár frá verkfalli BSRB:
Annáll BSRB verkfalls
■ Um þessar mundir er liðið eitt ár frá einhverjum hörðustu og
sérstæðustu þjóðfélagsátökum seinni tíma á Islandi, verkfalli
BSRB og Félags bókagerðarmanna. Dagblöð hættu að koma út
10. september og verkfall BSRB skall á 3. október, en í rauninni
hófst verkfall bandalagsins að hluta þegar 1. október, er starfsfólk
ríkisútvarpsins lagði niður störf og ýmsir hópar opinberra
starfsmanna fóru sér hægt til að mótmæla því að laun voru ekki
greidd út þann I. október. Einmitt núna þessa dagana er veriö
að fjalla um þann anga málanna fyrir dómstólum, 10 forustumenn
starfsmannafélaga útvarps og sjónvarps eiga yfir höfði sér
fangelsisdóma vegna meintrar ólögmætrar vinnustöðvunar í 3
daga. Sá málarekstur er aðeins eitt dæmi um það, að enn eru ekki
öll kurl komin til grafar um áhrif þessara átaka á íslenskt
þjóöfélag, stjórnmál og verkalýðsbaráttu. NT rifjar upp þessa
viðburðaríku tíma frá degi til dags.
Þegar núverandi ríkisstjórn
tók við völdum voru höfuð-
stefnumið hennar eins og
reyndar enn; að vinna bug á
óðaverðbólgunni og koma
henni í það horf sem hún er í
helstu viðskiptalöndum, og
stöðva frekari skuldasöfnun
erlendis. I þessum tilgangi af-
nam hún víxlhækkanir kaup-
gjalds og verðlags og fram-
lengdi kjarasamningana með
bráðabirgðalögum, sem tóku
gildi 1. júní 1983. Verðbólgu-
þreyttur almenningur tók þess-
um ráðstöfunum með skilningi
og jafnvel stuðningi. Mótmæli
verkalýðssamtakanna voru
fremur í orði en á borði. Þau
skipulögðu undirskriftasöfnun
þar sem bráðabirgðalögunum
var mótmælt og þess krafist að
þau ákvæði bráðabirgðalag-
anna sem skertu samningsrétt
launafólks yrðu afnumin.
35000 manns skrifuðu undir og
voru undirskriftirnar afhentar
forsætisráðherra í þingbyrjun
haustið 1983. Bráðabirgðalög-
in voru staðfest í þinginu að
öðru leyti en því að falliö var
frá því að banna kjarasamn-
inga. Eftir stóð hins vegar
bann við samningum um verð-
tryggingu á laun. í febrúar
1984 voru svo undirritaðir
samningar sem kváðu á um
5% launahækkun frá 1. mars,
3% 1. september og 3% 1.
janúar 1985. Þessir samningar
giltu hins vegar ekki út samn-
ingstímabilið. Heimild var til
að segja upp launaliðunum 1.
september 1984 og það gerðu
verkalýðssamtökin.
Stjórn og samninganefnd
BSRB samþykkti þegar í júlí
að segja samingum lausum.
Kröfur BSRB fólu í sér stór-
kostleg frávik frá fyrri samn-
ingum og frá því sem ríkis-
stjórnin hafði hugsað sér.
Krafan var 30% launahækkun
frá 1. september 1984 og 5%
launahækkun til viðbótar 1.
janúar 1985.
Aðildarfélög ASÍ settu fram
mun hógværari kröfur. Al-
þýðusamband Vestfjarða setti
fram kröfur sem fólu í sér 7%
kauphækkun 1. september.
VSI hafnaði þessum kröfum.
Eftir á töldu margir það
mistök. Þeir samningar senr
fyrst hefðu verið gerðir hefðu
gefið tóninn fyrir alla frekari
samningagerð. Stjórnvöld
töldu kröfugerð BSRB frá-
leita. „Ég trúi því ekki að menni
vilji verðbólguna upp aftur,“
sagði forsætisráðherra í blaða-
viðtali. Engir samningafundir
voru boðaðir af hálfu ríkis-
stjórnarinnar. Ekkert gagntil-
boð var lagt fram frá fjármála-
ráðherra. 3. september boðaði
samninganefnd BSRB verkfall
frá 19. september. Kröfurþess
og BSRB voru í mjög líkum
dúr. Og þar hefjum við annál
okkar.
7. september.
Fyrir liggur vilyrði frá Félagi
bókagerðarmanna um undan-
þágu frá verkfalli í Blaðaprenti
gegn því að þar yrði greidd
14.5% launahækkun strax og
félagsmenn í FB fái sömu kjör
og samið verði um í samning-
um milli FB og Félags íslenska
prentiðnaðarins.
9. september.
Stjórn Nútímans h.f. fellir
að ganga til sérsamninga við
Félag bókagerðarmanna f.h.
Blaðaprents. Fulltrúar hinna
blaðanna sem prentuð eru í
Blaðaprenti eru samningunum
hlynntir en þar sem hefð er fyrir
því að blöðin beiti ekki hvert
annað afli atkvæða í stjórn
Blaðaprents verður ekkert úr
samningunum. Hliðstæðir
samningar milli Dags á Akur-
eyri og Dagsprents renna út í
sandinn um leið
10. september.
Verkfall Félags bókagerðar-
manna gengur í gildi á mið-
nætti. Síðdegisútgáfa NT og
DV koma út um morguninn,
en síðan stöðvast dagblöðin.
DV gefur út fjölritað blað
fram yfir mánaðamót septem-
ber-október.
13. september.
Sáttanefnd, þ.e. ríkissátta-
semjari og tveir aðrir menn
sem hann tilnefnir leggja fram
sáttatillögur í deilu BSRB og
ríkisvaldsins. Lagt er til að
laun opinberra starfsmanna
hækki um 6% frá 1. september
í stað 3% sem fyrri samningar
gerðu ráð fy rir og 4% 1. j anúar
í stað 3%. Jafnframt frestaði
sáttanefnd verkfallinu, sem
boðað hafði verið 19. septem-
ber, svo sem hún hefur heimild
til samkvæmt lögum. Skyldi
það taka gildi 3. október, ef
samningar tækjust ekki fyrir
þann tíma.
14. september.
Stjórn og samninganefnd
BSRB heldur fund um sáttatil-
löguna og eru allir sammála
um að hún sé óviðunandi.
Boða verður allsherjarat-
kvæðagreiðslu um hana sam-
kvæmt lögum BSRB og sam-
þykkir fundurinn að hvetja til
þess að sáttatillagan verði
felld.
Þorsteinn Pálsson formaður
Sjálfstæðisflokksins kom fram
í fréttum sjónvarpsins um
kvöldið. Hann tók afstöðu
gegn sáttatillögunni og taldi að
ef hún yrði samþykkt þýddi
það tafarlausa gengisfellingu
og verulegt atvinnuleysi. Þor-
steinn tgldi að bregðast yrði
við vandanum með þríhliða
viðræðum ríkisvalds, atvinnu-
rekenda og samtökum launa-
fólks. Leita yrði leiða til þess
að bæta hag launafólks án
beinna launahækkana, t.d.
skattalækkana. Þjóðarsátt í
stað stéttarátaka væri lausnar-
orðið.
15. september.
Forystumenn launþega-
hreyfingarinnar bregðast
harkalega við ummælum Þor-
steins. Ásmundur Stefánsson
og Kristján Thorlacius ákveða
að mæta ekki á fund hjá Stein-
grími Hermannssyni forsætis-
ráðherra sem boðaður hafði
verið þriðjudaginn 19. sept-
ember. Þegar hér var komið
sögu var forsætisráðherra
staddur í Jórdaníu. Halldór
Ásgrímsson fór með embætti
hans á meðan og að kvöldi
þessa dags var viðtal við hann,
þar sem hann kvað öllu mildi-
legar að orði en Þorsteinn.
Þorsteinn Pálsson taldi sjálfur
að forustumenn verkalýðs-
hreyfingarinnar hefðu misskil-
ið sig, viljandi eða óviljandi.
18. september.
Forsætisráðherra kominn
heim og boðar Ásmund Stef-
ánsson og Kristján Thorlacius
á sinn fund. Þeir neita, en
segjast vera við á skrifstofum
sínum ef forsætisráðherra eigi
eitthvað vantalað við þá. For-
sætisráðherra heimsækir þá
báða á skrifstofur þeirra.
Ákveðnar eru framhaldsvið-
ræður.
20. september.
Helgarpósturinn kemur út
prentaður í Hollandi. Af háifu
FB er litið á þetta sem verk-
fallsbrot en ekki var gripið
til neinna aðgerða gegn blað-
inu af hálfu félagsins.
26. september.
Atkvæðagreiðsla innan
BSRB um sáttatillöguna er
lokið og forsætisráðherra og
formaður Sjálfstæðisflokksins
halda fund með formanni,
varaformanni og fram-
kvæmdastjóra BSRB . Albert
Guðmundsson lýsir því yfir
meðan á þeim fundi stendur að
hann muni ekki samþykkja
sáttatillöguna fyrir hönd ríkis-
stjórnarinnar. Davíð Oddsson
borgarstjóri gefur samhljóða
yfirlýsingu fyrir hönd Reykja-
víkurborgar. Þar með er ljóst
að sáttatillagan er úr sögunni
áður en ljóst er hver úrslit
verða í atkvæðagreiðslu
BSRB. Forráðamenn allra
sveitarfélaga nema Reykjavík
samþykkja sáttatillöguna.
29. september.
Talningu lýkur um sáttatil-
löguna úr allsherjaratkvæða-
greiðslu BSRB. Hún er felld
með 72.2% atkvæða gegn.
28.8%. Sáttatillagan er þó
samþykkt í þrem sveitarfélög-
um, Akranesi, Keflavík og Fé-
lagi Suðurnesjabyggða.
I.október.
Fram til þessa hefur ríkis-
stjórnin ekki lagt til neitt gagn-
tilboð í deilunni við BSRB.
Fyrsta tilboðið kemur þennan
dag frá fjármálaráðherra. Það
felst í því að ráðherra býðst til
að greiða út laun fyriroktóber,
ef BSRB fallist á að fresta
boðuðu verkfalli sínu um einn
mánuð. Því hafnaði BSRB og
því fengu opinberir starfsmenn
aðeins laun fyrir 2 daga 1.
október að frádregnum skött-
um og skyldum.
Deilur höfðu staðið innan
ríkisstjórnarinnar um þetta
atriði. Það fréttist að ráðherrar
Framsóknarflokksins höfðu
lagt fram lögfræðiálit frá Bene-
dikt Sigurjónssyni fyrrverandi
hæstaréttardómara, þar sem
hann lýsti þeirri skoðun sinni,
að laun skyldi greiða út sam-
kvæmt lögum. Á móti voru
lögð fram tvö lögfræðiálit ann-
að frá Jóni Steinari Gunnlaugs-
syni hrl. og hitt frá ríkislög-
manni, Gunnlaugi Claessen og
gengu þau bæði í þveröfuga
átt. Niðurstaða fjármálaráð-
herra varð sem að ofan greinir
„Ríkissjóður er enginn verk-
fallssjóður,“ var haft eftir ráð-
herranum.
Hvað sem lögmætið varðaði,
þá hafði þessi ákvörðun af-
drifaríkar pólitískar afleiðing-
ar. Kennsla lá að mestu niðri í
mörgum skólum um morgun-
inn, þar sem kennarar vörðu
tímanum til fundahalda. Og
kl. 13.00 var dagskrá. ríkisút-
varpsins rofin og lesin upp
tilkynning frá starfsmannafé-
lagi ríkisútvarpsins. Þar sagði
að þar sem ekki hefðu fengist
greidd umsamin laun legði
starfsfólkið þegar niður vinnu
Meðan svo stæði yrði einungis
útvarpað veðurfregnum og
veðurlýsingum auk tilkynninga
frá lögreglu, tilkynningaskyldu
og annars sem varðaði örygg-
ismál sérstaklega.
2. október.
Einn dagur í verkfall en
ekkert gagntilboð kemur fram.
Samninganefnd ríkisins lýsti
því yfir á fundi hjá sáttasemj-
ara, að hún væri tilbúin til
viðræðna um launalið aðal-
kjarasamnings, en með því
skilyrði að strikað skyldi yfir
fyrri kröfur og sáttatillöguna
og málin rædd frá grunni.
BSRB beiti sér fyrir því að
vinna opinberra starfsmanna
kæmist aftur í eðlilegt horf, en
víða fóru þeir sér hægt í vinnu.
„Hér gerir enginn handtaka og
ef hann gerir eitthvað, þá gerir
hann illt verra,“ sagði símvirki
nokkur í samtali við TNT,
fjölritað biað sem starfsfólk
NT hóf að gefa út þennan dag.
í sama blaði sagði að öngþveiti
hefði skapast í Reykjavík um
morguninn vegna þess að
strætisvagnar hafi tekið upp á
því að aka á löglegum hraða.
3. október.
Annað tilboð frá ríkinu. Það
felst í því að boðið er upp á
aðalkjarasamning til ársloka
1985. Engarprósentuhækkanir
voru í tilboðinu. Hins vegar
fólst í tilboðinu að aðilar
skyldu sameiginlega endur-
skoða launakerfi hins opin-
bera.
En það var vegna tíðinda á
öðrum vettvangi sem þessa
dags verður einkum minnst.
Klukkan 17 þennan dag hófst
aukafundur í útvarpsráði, þar
sem rædd voru hin nýju viðhorf
vegna verkfallsins. Þar stóðu
fulltrúar allra flokka annarra
en Sjálfstæðisflokksins að til-
lögu um að sótt skyldi til
kjaradeilunefndar um undan-
þágu fyrir nokkra fréttamenn
frá verkfalli til að ríkisútvarpið
gæti sent út fréttir. Kjaradeilu-
nefnd skai samkvæmt lögum
úrskurða um hvaða undanþág-
ur sé nauðsynlegt að gera frá
verkfalli til að öryggi sé
fullnægt. Um annað úrskurðar
verkfallsnefnd BSRB. Tillagan
var ekki afgreidd á fundinum,
en Sjálfstæðisflokkurinn lagð-
■ Helt upp á könnuna á verkfallsvakt á Sundahöfn.