NT - 19.11.1985, Blaðsíða 8

Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstj.: Helgi Pétursson •
Ritstjórnarfulltr.: Niels Árni Lund
Framkvstj.: Guömundur Karlsson
Auglýsingastj.: Steingrímur Gislason
Innblaösstj.: Oddur Ólalsson
Skrifstofur: Síöumúli 15, Reykjavík.
Simi: 686300. Auglýsíngasimi: 18300
Kvöldsimar: Áskrift og dreiling 686300, ritstjórn
686392 og 686495, tæknideíld 686538.
Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaóaprent h.l.
Kvöldsimar: 686387 og 686306
Veri i lausasölu 35 kr.og 40 kr. um helgar. Áskrift 400 kr.
Þjóðin krefst
réttlætis
■ Fréttir af ótrúlegri fjármálaspillingu og glæpa
verkum hafa slegið óhug á þjóðina og menn eru hugsi
yfir því hvernig svona nokkuð geti átt sér stað hér á
landi.
Hér er að sjálfsögðu átt við margnefnt okurlánamál
sem e.t.v. er aðeins eitt af mörgum sem viðgengist
hefur.
í leiðara NT fyrir nokkru var að því vikið að líkur
bentu til að eiturlyfjasmygl væri fjármagnað með
okurlánum. Nú hefur það verið staðfest.
Það er sem sagt ekki nóg með það að fjársterkir
einstaklingar og jafnvcl „góðhorgarar“ hafi haft
tekjur af okurlánum, stolið undan skatti og gert
heimili og fyrirtæki gjaldþrota, heldur hafa þeir ofan
á allt fjármagnað eiturlyfjasmygl til landsins. Eitur-
lyfin eru síðan seld unglingum og öðrum sem
fjármagna kaupin með þjófnaði.
Er nú undarlegt þótt þjóðin verði klumsa við þegar
fullyrt er að þekktir fjármálamenn tengist þessu okri.
Nú reynir á dómstólana og réttarkerfi landsins.
Þjóðin á heimtingu á að vita nákvæmlega hverjir hafa
staðið að þessum ljóta leik og að þeim verði refsað í
samræmi við brot sín. Þá eru menn að velta því fyrir
sér hvort dómar í okurmálum verði jafn furðulegir og
dómar í fíkniefnamálum sem eru óskiljanlegir venju-
legu fólki.
Það gengur ekki að þeir einstaklingar sem hafa
rakað að sér fjármagni á óheiðarlegan hátt, sleppi
með litlar sektir eða áminningu.
Okurlánamálið á að hafa algeran forgang í dóms-
kerfinu og refsingar fyrir aðild að því eiga að vera víti
til varnaðar.
Undirrót þessa er vissulega það ástand sem nú er í
þjóðfélaginu,ójöfnuður á flestum sviðum, óþolandi
ástand í vaxtamálum og neyðarástand í peningamál-
um fjölda heimila.
Sífellt breikkar bilið milli þeirra sem ríkir eru og
hinna sem eiga ekki fyrir daglegum nauðsynjum.
Stjórnvöld benda óspart á að erlendar skuldir séu
orðnar svo miklar að ekki sé hægt að auka þær og því
þar með haldið fram að ekki sé hægt að bæta kjör
almennings.
Að sjálfsögðu eru til aðrar leiðir:
Taka á skattsvikum og láta í mörgum tilvikum
menn gera grein fyrir eyðslu sinni sem er í hróplegu
ósamræmi við uppgefnar tekjur, leiðrétta brjálaða
vaxtastefnu og ráðast gegn óleyfilegu peningabraski
sem heilu fjölskyldurnar hafa lifað af.
Ef aðeins þessi atriði væru tekin föstum tökum væri
unnt að lagfæra og bæta kjör fjölskyldna.
Allt að vinna
■ Miklar vonir eru bundar við fund þeirra Reagans
Bandaríkjaforseta og Gorbachevs, leiðtoga Sovét-
ríkjanna. Þrátt fyrir yfirlýsingar Bandaríkjamanna
um, að ekki megi búast við miklum árangri, vonast
þjóðir heims til þess, að fundur leiðtoganna verði
til þess að draga úr spennu í alþjóðamálum og búa í
haginn fyrir frekari viðræður.
Nú, þegar gjöreyðingarvopnin hrannast upp og
fyrirhuguð smíði geimvopna blasir nánast við, eru
allir fundir ráðamanna stórveldanna til góðs. Sam-
bandsleysi og einangrun ráðamanna stórveldanna
eykur á spennu og elur á tortryggni.
Þriðjudagur 19. nóvember 1985 8
Vettvangur
Jón Kristjánsson, alþingismaður:
Við þessar aðstæður er
höfuðnauðsyn að erlend-
ar lántökur séu notaðar
til þess að styrkja at-
vinnulífið í landinu og
örva arðbæra atvinnu-
starfsemi sem skilar
auknum þjóðartekjum.
Því aðeins að þetta takist
er unnt að bæta kjörin,
ná fram raunverulegum
kjarabótum
■ Mcð frumvarpi ti! lánsfjár-
laga fyrir árið 1986 sem til
fyrstu umræðu á Alþingi í
síðustu viku cr tckin sú stcfna
að draga úr lántökum hins
opinbcra. Á árinu 1984 var
hiutfall erlendra lána í opin-
berum framkvæmdum 30%,
cn cr áætlað 24% í ár, og
samkvæmt þcim áformum scm
nú liggja fyrir mcð frumvarp-
inu og síðari breytingum á því
til lækkunar erlendrar iántöku
vcrður það í ár 16%.
Eins og nú háttar til í efna-
hagsmálum er höfuðnauðsyn
að auka ekki skuldasöfnun er-
lcndis. Það verður til þess eins
að auka þenslu og vcrðbólgu
hér innanlands og auk þess eru
erlendar skuldir þjóðarbúsins
að nálgast hættumörk. Það
gæti svo farið ef áfram verður
haldið á sömu braut að erlend-
ar bankastofnanir fari að hafa
bein áhrif á aðgerðir okkar t
cfnahagsmálum. og viö töpum
smám saman efnahagslegu
sjálfstæði.
Ég er viss um að enginn
stjórnmálamaður vill bera
ábyrgð á þeirri þróun. Að
minnsta kosti vil ég það ekki
og ég vil heldur þola óþægindi
af tímabundinni frestun fram-
kvæmda og niðurskuröi ríkis-
útgjalda, þótt slíkt sé ekki
vinsælt verk.
Við höfum haft sæmilegt
lánstraust erlendis hingað til,
vegna þess að við höldum uppi
öflugri framlciðslu og útflutn-
ingi, og höfum getað staðið í
skilum við lánadrottna. Hins
vegar eru hættumerki fram
undan hvað þetla snertir og
því er bráðnauðsynlegt að
draga úr ferðinni.
Erlendar skuldir þjóðarinn-
ar nema nú samkvæmt nýrri
reiknireglu 53% af landsfram-
leiðslu. Hins vegar skiptir
reiknireglan engu máli í þessu
sambandi heldur sú staðreynd
að um fjórða hver króna af
útflutningstekjunum fer í að
borga vexti og afborganir af
erlendum skuldum, og vaxta-
kjör á alþjóðlegum iánamark-
aði hafa veruleg áhrif á pen-
ingamarkaðinn hér heima
vegna þess hve mikið af er-
lendu lánsfé er í umferð.
Við þessar aðstæður er höf-
uðnauðsyn að erlendar lántök-
ur séu notaðar til þess að
styrkja atvinnulífíð í landinu
og örva arðbæra atvinnustarf-
semi sem skilar auknum þjóð-
artekjum. Því aðeins að þetta
takist er unnt að bæta kjörin,
ná fram raunverulegum kjara-
bótum. Á traustari atvinnu-
starfsemi þurfa opinberar
framkvæmdir og útgjöld til
þess að halda uppi velferð að
byggjast.
Það hefur verið gengið til
þess verks að skera niður í
ríkisútgjöldunum fram yfir það
sem kynnt var í fjárlagafrum-
varpinu sem lagt var fyrir Al-
þingi í haust. Slíkur niður-
skurður er ekki létt verk,
vegna þess að þörfin er brýn og
mörg góð ráð bíða úrlausnar,
þótt mikið hafi verið gert á
undanförnum árum. Það skai
þó undirstrikað því aðeins að
atvinnulífið í landinu sé traust
og skili arði, er hægt að halda
áfram með fullum þunga að
vinna í ýmsum opinberum
framkvæmdum og velferðar-
málum sem við viljum sinna.
Við framsóknarmenn viljum
standa vörð um velferðarþjóð-
félagið og við teljum að sá
niðurskurður sem nú er kynnt-
ur vegi ekki að rótum þess.
Við þurfum aðeins að rétta úr
bakinu um sinn og nýta það að
nú eru aflahorfur góðar, og lag
til þess að treysta undirstöður
þess.
Verðbóluþjóðfélag á klafa
hjá erlendum bönkum verður
aldrei neitt velferðarþjóðfélag.
Það skyldu stjórnmálamenn
sem aðrir landsmenn hafa í
huga framar öllu öðru.
Ellert og Hafskip
■ Mönnum getur nú aldeilis
sárnað. Svo má alla vega ætla
af kjökrinu í Ellert B. Schram.
Hann ritaði langa grein í laug-
ardagsblað DV samkvæmt
venju og bar sig illa yfir ís-
lenskri mannvonsku. Það sem
korn ritstjóranum og þing-
manninum m.a. til að álykta
sem svo að á íslandi blómstri
ekkert nema „kjaftasögurnar"
eru viðbrögð stjórnarandstöðu
og almennings við hinu svo-
kallaða Hafskipsmáli. Því eru
engin takmörk sett hvað niður-
rifsöflin geta verið heiftúðug.
Ófyrirleitnir stjórnarandstöðu-
þingmenn og vanþákklátir
skattgreiðendur leyfa sér þá
ósvífni að vega að heiðri ungra
framtakssamra kaupsýslujöfra
með því að kvarta undan mörg
hundruð milljóna króna tapi
hins ríkisrekna Útvegsbanka
íslands vegna viðskipta við
Hafskip hf.
Hvaða áhætta?
í niðurlagi greinar sinnar
spyr Ellert fullur vandlætingar:
„Maður spyr sjálfan sig við
þessar aðstæður, hvers konar
þjóðfélag er þetta eiginlega?
Það er svindl að svindla en það
er líka svindl að taka áhættu.
Bönkum er fundið það til áfell-
is að lána til atvinnurekstrar
sem er að hasla sér völl í harðri
samkeppni. Mönnum er refsað
fyrir að taka áhættu í heiðar-
legum viðskiptum en látið líð-
ast að svíkja undan skatti".
Stundum er við hæfi að svara
spurningu með annarri slíkri
og skal það gert í þetta skiptið.
Hvaða áhættu er ritstjórinn og
þingmaðurinn að tala um? Því
verður vart trúað að merking-
armunur sama orðs geti verið
svo mikill að „áhætta“ Ellerts
eigi við þann tæplega hálfa
milljarð króna sem lendir á
öxlum íslenskra launþega
vegna lélegs reksturs Hafskips
hf. Ef hluthafarogstjórnendur
fyrirtækisins hefðu hætt eigin
eignum og frama til þess að
fást við varasöm verkefni þá
væri vissulega vert að tala um
áhættu. Túlkun pilsfaldakap-
ítalistans er vitaskuld hvort
tveggja röklaus og siðlaus.
Útvegsbankinnáekki
að taka áhættu
Á sama hátt er það all furðu-
legt hvernig ritstjórinn og þing-
maðurinn býsnast yfir því að
það skuli fundiðbönkum til
„áfellis“ að lánað sé fé til
atvinnurekstrar í harðri sam-
keppni. Það er ljóst að Útvegs-
bankinn fór langt fram yfir þau
mörk sem tíðkast í eðlilegum
viðskiptum í lánum sínum til
Hafskips hf. Bankar í einka-
eigu hefðu aldrei veitt einu
fyrirtæki fyrirgreiðslu af þessu
tagi. Veðhæfni eigna skipafé-
lagsins er mun minni en skuld-
irnar. Þar að auki ætti Ellert B.
Schram að hafa það hugfast að
Útvegsbankanum er alls ekki
ætlað að taka áhættu í sínum
útlánum. Málið snýst ekki um
það hvort að Hafskip hf. hefði
átt að fá fé að láni eða ekki,
heldur hitt hvort upphæðin
var eðlileg eða óafsakanleg.
Þagaðyfirhneykslinu
Þó að það sé erfitt að skilja
gagnrýni ritstjórans og þing-
mannsins á umræðuna um
þetta svokallaða Hafskipsmál
þá er þeim mun auðveldara að
skilj a af h ver j u hún er sprottin.
Öll þessi uppákoma er öll hin
háðulegasta fyrir flokk hins
óháða Ellerts. Eins og fréttir
undanfarinna daga bera með
sér hefur verið þagað yfir