NT - 27.11.1985, Page 9

festu sem ég hélt að einkenndu
hann. Réttmætri gagnrýni SUF
og annarra svarar hann með
því að setja út á starf SUF. Sú
gagnrýni hans er réttmæt en
afsakar ekki brotalamir í
flokksstarfinu. Einn glæpur
réttlætir ekki annan.
í þriðja lagi kemur hann í
bak samherja sina. Fyrst með
opinberri gagnrýni á kvóta-
kerfi Halldórs Ásgrímssonar
sem er ein ljósasti punkturinn
í dag. Þar er tekið á vandamáli
sjávarútvegsins með jafnvægi
byggðarlaga í huga auk þess
sem komandi kynslóðum eru
tryggð verðmæti til velferðar.
Par finnst mér Steingrímur
hugsa um of um atkvæði sín frá
eigingjörnum Vestfirðingum
sem hugsa ekki um heildina.
Auk þess gagnrýnir hann starf
Páls á Höllustöðum í þágu
norræns samstarfs að ósekju.
Ef Steingrímur heldur of-
angreindri iðju sinni áfram og
tekur ekki mark á gagnrýni
flokksmanna sinna, þá get ég
ekki stutt hann í starfi. En
vonandi er hann sá yfirvegaði
og sanngjarni flokksformaður
sem ég hef hingað til talið
hann.
Framsókn til
framtíðar
Hver er þá framtíð Fram-
sóknarflokksins? Hún á að
vera trygg. Grundvallarstefna
Framsóknarflokksins höfðar
mjög til ungs fólks í dag. Það
þarf bara að halda henni á lofti
og koma henni í framkvæmd.
Það er ekki gert í dag. Margir
framsóknarmenn hafa misst
sjónar á henni og lifa í gömlum
tíma. En stefnan lifir. I dag er
krafa ungs fólks „Frelsi með
félagslegri ábyrgð“. Það er í
raun gamla góða framsóknar-
stefnan í nútímabúningi. Ungt
fólk vill taka við gæðum lands-
ins í ekki lakara ástandi en það
er í dag. Ungt fólk er tilbúið að
leggja á sig mikla vinnu til þess
og halda sjálft uppi velferðar-
þjóðfélagi sem byggist á frelsi
með félagslegri ábyrgð. Fram-
sóknarflokkurinn ber skyldu
til að sjá til þess að komandi
kynslóðir gangi að núverandi
auðlindum vísum og hafi kost
á því að lifa við þjóðfélag
byggt á hugmyndafræði fram-
sóknarstefnunnar. Framsókn
til framtíðar felst í orðunum
„Frelsi með félagslegri
ábyrgð“.
Reykjavík 18. nóv. 1985
Hallur Magnússon.
Formaður FUF
Reykjavík.
Guðmundur Einarsson alþingismaður
Bandalagi jafnaðarmanna
QlriðlHhAFfi i iivm konkð^
uOKjdraiJon] | Ulfl Pdíllvd
Hvers vegna þarf að gæta flokkspólitískra sjónarmiða eða
hagsmuna í stjórn sementsverksmiðju eða banka?
■ 2. grein stjórnarskrárinnar
hljóðar svo: „Alþingi og forseti
íslands fara saman með lög-
gjafarvaldið. Forseti og önnur
stjórnvöld samkvæmt stjórnar-
skrá þessari og öðrum lands-
lögum fara saman með fram-
kvæmdavaldið. Dómendur
fara með dómsvaldið“.
Fornu flokkarnir á Alþingi
hafa tileinkað sér þann undar-
lega skilning á þessari grein,
að löggjafarvaldið skuli kjósa
stjórnir og ráð fyrirtækja fram-
kvæmdavaldsins þótt þau heyri
beint undir einstaka ráðherra
samkvæmt lögum. Þannig
brýtur hagsmunagæslan grund-
vallarreglur stjórnskipunar-
innar um aðgreiningu valdþátt-
anna. Valdahlutföll, sem fást í
alþingiskosningum, eru fram-
lengd inn á hin ýmsu svið
ríkisstarfseminnar, svo sem i
stjórn Sementsverksmiðju,
Kísilmálmverksmiðju og í
bankaráð ríkisbankanna. Með
þessu lagi verður það hlutskipti
banka og lánastofnana hér á
landi að verða leikvangur þing-
flokka og alþingismanna, sem
þó eru einungis kjörnir til að
setja landsmönnum lög.
Manni er spurn: Hvers
vegna þarf að gæta flokkspóli-
tískra sjónarmiða eða hags-
muna í stjórn sementsverk-
smiðju eða banka?
Sementsverksmiðjustjórn á
einungis að reka sementsverk-
smiðju og hún þarf enga leið-
sögn frá þingflokkum. Þess
vegna þarf hún ekki að vera
skipuð fulltrúum þeirra. Hún
þarf alls ekki að vera skipuð í
einhverju sérstöku hlutfalli við
það hvernig fólk í landinu
velur þingmenn á Alþingi til
þess að setja lög. Slíkt fyrir-
komulag brýtur í bága við
grundvallarreglur stjórriarfars-
ins um aðgreiningu valdþátt-
anna. Þessvegna hefur Alþingi
ekkert með það að gera, að
kjósa fólk til starfa í þessum
stjórnum. Sú starfsemi er á
ábyrgð og í umsjón ríkisstjórn-
ar.
Á ábyrgð ráðherra
Að hverri ríkisstjórn stendur
meiri hluti löggjafarsamkom-
unnar. Það er eðli þess þing-
ræðislega fyrirkomulags að
treysta verður ríkisstjórn og
ráðherrum til þess að fara með
stjórn fyrirtækja ríkisvaldsins.
Ef iðnaðarráðherra er ekki
treystandi til að skipa með
stjórn Sementsverksmiðjunn-
ar á hann ekkert erindi í stól
iðnaðarráðherra og ef við-
skiptaráðherra er ekki treyst-
andi til þess að fara með stjórn
ríkisviðskiptabankanna og
skipa þar þar menn í bankaráð
á hann ekkert erindi í stól
viðskiptaráðherra. Svo einfalt
er þetta mál. Það er hlutverk
framkvæmdavaldsins og á
ábyrgð þess að stjórna þessum
fyrirtækjum. Álþingismenn
eiga síðan að hafa eftirlit mcð
starfseminni, en þeir eiga ekki
að sitja á stjórnarfundum.
Fyrir utan hin stjórnarskrár-
legu brot, þá er þetta fyrir-
komulag beinlínis skaðlegt.
Fulltrúar þingflokkanna í
stjórnum og ráðum korna í veg
fyrir eðlilegt eftirlit frá þing-
flokkssystkinum sínum á Al-
þingi vegna þess að þeir mynda
skjaldborg og verjast utanað-
komandi eftirliti í stað þess að
opna ráðin og stjórnirnar í
upplýsingaskyni. Um þetta
höfum við ýrnis dæmi. Það
voru t.d. ekki bankaráðsmenn
sem sögðu frá því, hvaða regl-
ur giltu um bílafríðindi og það
■ voru ekki bankaráðsmenn sem
sögðu frá og höfðu fyrst
áhyggjur af skuldamálum Haf-
skips í Útvegsbankanum.
Skjaldborgin er vondur fylgi-
fiskur þessa fyrirkontulags.
Á þennan hátt verður ekki
til nein ábyrgð. Ábyrgðin eyð-
ist. Það er kallað að menn axli
ábyrgðina saman. Menn taka
axarsköftin og henda þeim aft-
ur fyrir sig í staðinn fyrir að
kalla þá til svara, sem ábyrgð
eiga að axla á því sem miður
fer.
Varðstaða um spilllingu
í umræðum á Alþingi í vor
um viðskiptabanka var skipun
bankaráðanna talsvert til um-
ræðu. Þingmenn Bandalags
jafnaðarmanna lögðu til í þess-
um umræðum að ríkisbank-
arnir yrðu seldir almennings-
hlutafélögum, en gerðu bráða-
birgðatillögur um að núver-
andi skipan bankaráðanna yrði
breytt þar til bankarnir hefðu
verið seldir. Því lagði BJ til, að
í fyrsta lagi yrðu sett lög um að
viðskiptaráðherra skipaði
sjálfur fimm menn í bankaráð
ríkisviðskiptabankana án af-
skipta Alþingis og í öðru lagi,
að ráðherra væri ekki heimilt
að skipa alþingismenn í þessi
bankaráð. Báðar þessar tillög-
ur voru felldar á Álþingi. For-
maður Sjálfstæðisflokksins af-
sakaði sína þingmenn með
hinni gömlu lummu um að
þetta mál væri í athugun í heild
og þess vegna væri ástæðulaust
að hrófla við því nú. Það er
mikill ábyrgðarhluti fyrir
stærsta flokk þjóðarinnar að
standa þannig vörð unt mis-
notkun á eignum samfélagsins.
Með hverjum mánuðinum sem
líður, veikist siðferðisgrund-
völlur þessa flokksbákns.
Talsmaður Framsóknar-
flokksins Stefán Valgeirsson
sagði að Alþingi ætti að hafa
mcnn í bankaráðttm, því að öðru
vísi hefðu alþingismenn ekki
aðstöðu til að fylgjast þar með
málum og krefja bankastjóra
sagna og upplýsinga um hin
ýmsu mál. Orðrétt sagði
Stefán: „Mín reynsla er sú, að
bankaráðin séu í sjálfu sér
fyrst og fremst eftirlitsaðili í
bönkunum“. Þessi yfirlýsing
er fróðleg með hliðsjón af
Hafskipsmálinu nú.
Guðmundur Einarsson,
alþm. í Bandalagi jafnaðar-
manna.
„Fornu flokkarnir á Alþingi hafa tileinkað
sér þann undarlega skilning á þessari
grein, að löggjafarvaldið skuli kjósa
stjórnir og ráð fyrirtækja framkvæmda-
valdsins, þótt þau heyri beint undir ein-
staka ráðherra samkvæmt lögum.“
„Það er mikill ábyrgðarhluti fyrir stærsta
flokk þjóðarinnar að standa þannig vörð
um misnotkun á eignum samfélagsins.
Með hverjum mánuðinum sem líður veikist
siðferðisgrundvöllur þessa f lokksbákns.“
dómskerft sem við búum við fer
fyrir brjóstið á fleirum en al-
menningi. Lögreglumenn sjá
harla lítinn árangur af starfi
sínu, á meðan óbreytt ástand
ríkir. Það getur varla verið
uppbyggjandi að hafa mann til
yfirheyrslna, þar sem hann ját-
ar að hafa stungið mann í
brjóstið með hníf, og mæta
honum síðan á götu nokkrum
dögum síðar. Nákvæmlega
þetta dæmi kom upp á Akra-
nesi fyrir nokkrum árum. Mað-
ur stakk annan í brjóstið með
hníf, og við yfirheyrslur játaði
maðurinn að hafa gert þetta.
Hann var sendur til Reykjavík-
ur í geðrannsókn. Fyrsti maður
sem lögreglan mætti á götu
tveim dögum síðar, var hnífa-
maðurinn. Hann var í helgar-
fríi á vegum geðlæknanna.
Lögreglan hafði ekki hugmynd
um fríið. Það hlýtur að vera
vonleysi sem grípur lögreglu-
mann sem hefur yfirheyrt
mann sem játar brot sitt, þegar
hann heilsar honum síðan á
götu skömmu síðar.
Það er táknrænt, að það var
einmitt á Akranesi, þar sem
trillukarl var dæmdur fyrir
landhelgisbrot nú fyrir nokkr-
um dögum, og var það daginn
eftir að brotið var uppvíst.
Forgangsdómstóll
Það er Ijóst að við þurfum
forgangsdómstól sem gæti tek-
ið á málum með stuttum fyrir-
vara, sem myndi tryggja það
að afbrotamenn sættu sinni
refsingu í kerfinu. Það er
einnig ósanngjarnt gagnvart
afbrotamönnum að þeir eigi
yfir höfði sér nokkurra árafang-
elsisvist, nokkrum árum eftir
að þeir eru dæmdir af dómstól-
um. Allar þeirra aðstæður geta
verið breyttar til hins betra og
refsing því orðin annars eðlis
þegar hún loksins kemur til
afplánunar. Hraðdómstóll sem
gæti tekið mál, sem álitin eru
þýðingarmikil og alvarleg, og
afgreitt þau fljótlega væri til
mikilla bóta fyrir þjóðfélagið.
Einmitt í því sambandi væri
vert að taka sérstaklega harka-
legaáfíkniefnainnflutningi. Þá
væri tryggt að maður sá sem
nýlega flutti inn svo og svo
mikið af hinu og þessu myndi
vera úr leik í að minnsta kosti
þann tíma sem refsingin hljóð-
aði uppá. Þess í stað er
fíkniefnadeild lögreglunnar að
taka sama manninn fyrir svipuð
brot með nokkurra vikna milli-
bili. Skemmst er að minnast
Eyrarfoss-málsins.
Afsláttur í fangelsi
Mikill afsláttur er veittur í
dómskerfinu, á fangelsisdóm-
um. Yfirleitt sitja menn ekki
nærri allan tímann, sem sagði
í dóminum. í sjálfu sér er þetta
í lagi, en af hverju er þá verið
að dæma mennina t.d. í tíu ára
fangelsi, og þeir sitja ekki inni
nema í tvö til þrjú. Af hverju
eru þeir ekki bara dæmdir í
þrjú ár? Það er tilhneiging í
íslenska dómskerfinu að létta
refsingar. Þetta er öfugsnúin
þróun með tilliti til þess að
glæpir færast í vöxt, og til þess
að sporna við þeirri þróun væri
réttara að þyngja þær, en ekki
létta. Refsingar eru fyrirbyggj-
andi. Afbrotamaður sem veit
að hann á yfir höfði sér refs-
ingu veigrar sér við því að
fremja afbrot, ef hann veit að
það kostar hann ár í fangelsi.
Hins vegar er illa skipulagt
dóms- og refsikerfi til þess
fallið að beinlínis virka hvetj-
andi á afbrotamenn. Við verð-
um að fella niður „Já og bless“
kerfið en taka upp í þess stað
refsikerfi sem virkar fyrir-
byggjandi.
Eggert Skúlason.