Morgunblaðið - 12.07.2004, Qupperneq 20

MINNINGAR
20 MÁNUDAGUR 12. JÚLÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Áslaug MaríaFriðriksdóttir
fæddist í Reykjavík
13. júlí 1921. Hún
lést á líknardeild
Landspítalans í
Kópavogi 29. júní
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Friðrik Ásgrímur
Klemenzson, kenn-
ari og póstaf-
greiðslumaður, f.
21.4. 1885, d. 5.9.
1932, og María
Jónsdóttir, kennari
og húsmóðir, f.
18.10. 1886, d. 5.9. 1961. Systkini
Áslaugar eru Ásgrímur Klemenz,
f. 24.10. 1918, d. 24.3. 1961, og
Friðrik Jens, f. 13.2. 1923.
Áslaug giftist 15. maí 1943
Sophusi Auðuni Guðmundssyni, f.
6. apríl 1918, fyrrverandi skrif-
stofustjóra Almenna bókafélags-
ins. Foreldrar hans voru Guð-
mundur Jóhannesson, bóndi á
Auðunarstöðum í Víðidal, f. 25.
júní 1884, d. 26. apríl 1966, og
Kristín Gunnarsdóttir, f. 25.
ágúst 1890, d. 11. ágúst 1969.
Börn Áslaugar og Sophusar eru:
1) Friðrik Klemenz, f. 18.10.
1943, kvæntur Sigríði Dúnu
Kristmundsdóttur, f. 13.8. 1952,
dóttir þeirra er a) Sigríður
syni, f. 16.11. 1972, þeirra börn
Nökkvi Már, f. 2000, og Guð-
mundur Baldvin, f. 2004. b) Krist-
ín Hrönn, f. 28.7. 1976, c) Páll
Arnar, f. 17.6. 1986. 3) María, f.
25.4. 1950, gift Sigurjóni Mýrdal,
f. 12.11. 1949, þeirra dóttir er
Sigurveig, f. 2.3. 1980. 4) Kristín
Auður, f. 22.3. 1952, gift Sigþóri
Sigurjónssyni, f. 12.7. 1948,
þeirra börn: a) Sophus Auðun, f.
11.10. 1972, kvæntur Hjördísi
Selmu Björgvinsdóttur, f. 10.3.
1971, börn þeirra: Kristín Auður,
f. 1999, og Sophus Ingi, f. 2002, b)
Kristín María, f. 22.5. 1977.
Áslaug lauk kennaraprófi frá
Kennaraskóla Íslands 1941. Hún
kenndi við Eskihlíðarskóla og
Hlíðaskóla, var skólastjóri Öldu-
selsskóla frá stofnun hans 1975
til 1988 og kenndi í Kvenna-
athvarfinu í nokkur ár. Áslaug
starfaði um langt skeið í skáta-
hreyfingunni, m.a. var hún for-
maður Kvenskátafélags Reykja-
víkur, í stjórn Bandalags ís-
lenskra skáta, formaður Skáta-
sambands Reykjavíkur og
Landsgildismeistari St. Georgs-
skáta. Áslaug sat í stjórn Sam-
bands íslenskra barnakennara, í
Fræðsluráði Reykjavíkur og
Barnaverndarnefnd. Hún sat í
stjórn Landssambands sjálfstæð-
iskvenna og Hvatar, félags sjálf-
stæðiskvenna. Áslaug var sæmd
hinni íslensku Fálkaorðu fyrir fé-
lags- og fræðslustörf.
Útför Áslaugar verður gerð frá
Bústaðakirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Fransiska, f. 6.5.
1994. Dætur Friðriks
frá fyrra hjónabandi
eru: b) Áslaug María,
f. 20.7. 1969, í sam-
búð með Hjálmari
Edwardssyni, f. 16.4.
1975, synir þeirra:
Hjálmar Friðrik, f.
2001, og Jóakim, f.
2003, áður átti hún
Jóhönnu Þorkötlu Ei-
ríksdóttur, f. 1992. c)
Gabríela Kristín, f.
3.7. 1971, gift Daníel
Haraldssyni, f. 26.8.
1969, dóttir þeirra er
Daníela, f. 1989. d) Helga Guð-
rún, f. 15.12. 1981. Fyrir átti
Friðrik: e) Stefán Baldvin, f.
31.10. 1963, kvæntan Þjóðhildi
Þórðardóttur, 14.5. 1969, þeirra
börn: Þórður Örn, f. 1996, Kristín
Auður, f. 1999, og Þóra Björg, f.
2004. f)Halldór, f. 28.10. 1967,
kvæntan Esther Ingólfsdóttur, f.
22.4. 1972, þeirra börn: Ásta
Björk, f. 1990, og Bjarkey Líf, f.
2000. Fóstursynir Friðriks eru:
Jóakim Hlynur Reynisson, f. 5.8.
1961, og Ragnar Hjálmarsson, f.
18.9. 1978. 2) Guðmundur, f. 15.8.
1947, kvæntur Margréti Elínu
Guðmundsdóttur, f. 15.6. 1949,
þeirra börn: a) Áslaug Auður, f.
28.3. 1972, gift Nökkva Sveins-
Það fylgdi henni andblær af sumri,
af heiðskírum himni, kálgörðum og
mold. Samt veit ég ekki til þess að
kálgarðar hafi verið henni sérlega
kærir. Það voru hins vegar þeir garð-
ar þar sem börnum er komið til
manns. Í þeim gróanda var Áslaug
María Friðriksdóttir, tengdamóðir
mín, garðyrkjukonan sem sáði og
uppskar. Hún kom ekki aðeins upp
börnunum sínum fjórum, heldur
lagði hún sem skátaforingi, kennari
og skólastjóri gjörva hönd á plóg í
mótun og uppeldi fjölda barna og þá
ekki síst þeirra sem minna máttu sín
af einhverjum ástæðum. Hún var
nefnilega þeirrar skoðunar að öll
börn gætu heilmargt þótt þau gætu
ekki endilega öll það sama. Þegar
fram liðu stundir nutu barnabörnin
hennar góðs af elju hennar og um-
hyggju, síðan barnabarnabörnin og
loks, eftir að hún var komin á eft-
irlaun, börnin í Kvennaathvarfinu. Í
garðinum hennar var alltaf sumar.
Hún fæddist árið 1921 og ólst upp
með bræðrum sínum tveimur, Ás-
grími og Friðriki, í Þingholtunum í
Reykjavík. Ég sé hana fyrir mér litla,
ljóshærða Reykjavíkurmey skottast
um bæinn, hláturmilda og káta, dálít-
inn prakkara ef svo bar undir og allt-
af til í allt. Hún eignaðist góðar vin-
konur, fór með þeim á skauta á
Tjörninni, á fundi í skátahreyfing-
unni og margt fleira. Hún var ein-
staklega fim með bolta og gat hent
marga á lofti í einu. Hún var líka
stelpuleg fram eftir öllu og það svo að
elsta syni hennar er í barnsminni
þegar stelpurnar í hverfinu bönkuðu
upp á og spurðu snáðann hvort stóra
systir hans vildi koma út í boltaleik.
Hann skammaðist sín niður í tær fyr-
ir að eiga svona mömmu. Þegar hún
var komin á áttræðisaldur kom hún
stundum og sótti yngstu sonardóttur
sína og fór með hana í sund. Þar hittu
þær stelpurnar oft aðrar stelpur á
ömmu aldri og var sú stutta klár á því
þegar heim kom að hún hefði verið í
heilmiklu stelpupartýi. Þannig var
Áslaug.
Þessi fjöruga stelpa nældi sér í
mann eitt sumarið þegar hún var í
kaupavinnu norður í landi. Sá heppni
var Sophus Auðun Guðmundsson,
bóndasonur frá Auðunarstöðum í
Víðidal, dökkur á brún og brá. Ás-
laug sagði mér að hún hefði fest sér
þennan mann áður en hún fór suður
um haustið, hún ætlaði ekki að láta
neitt reka á reiðanum í því efni. Það
var mikið happaspor. Saman gengu
þau lífsveginn hönd í hönd, ólík en
samtaka, og þegar hún, sem alltaf
var til í allt, færðist of mikið í fang þá
var Sophus til staðar til að taka af
henni kúfinn. Það þurfti heldur enga
kvennabaráttu til þess að hann syði
ýsu, bakaði kökur og baðaði börnin
sín. Saman fylgdu þau Sjálfstæðis-
flokknum að málum og var Áslaug
meðal annars virk í kvennastarfi
flokksins enda kvenréttindakona
mikil. Var henni svo mikið niðri fyrir
í þeim efnum að þegar Hvatarkonur
gerðu hana að heiðursfélaga haustið
2002, en þá var hún orðin fjársjúk af
meininu sem nú hefur dregið hana til
dauða, fór hún öllum að óvörum í
ræðustól og hélt þrumandi ræðu um
nauðsyn þess að gera konur enn sýni-
legri í flokksstarfinu. Hún var ekki af
baki dottin og datt ekki í hug að gef-
ast upp fyrir einhverjum krabba-
meinsfrumum sem hvort sem er voru
óboðnir gestir.
Enda fór það svo að hún barðist
eins og ljón við þessa óboðnu gesti í
nærri þrjú ár. Hún naut þar ein-
stakrar umhyggju Maríu og Kristín-
ar dætra sinna og stálviljans sem
hafði fleytt henni í gegnum lífið og
gert henni kleift að byggja upp harla
óvenjulegan starfsferil fyrir konu af
hennar kynslóð. Hún var vön að
leggja að sér, vön því að þurfa að hafa
fyrir hlutunum og vön að stjórna, en
enginn má sköpum renna.
Farðu nú í friði, kæra vinkona og
baráttukona. Guð blessi þig.
Sigríður Dúna Kristmundsdóttir.
Í dag fer fram útför minnar elsku-
legu tengdamóður Áslaugar Maríu
Friðriksdóttur. Í þau tæplega fjöru-
tíu ár sem við áttum samleið var það
mér ætíð tilhlökkunarefni að eiga
með henni samverustundir og það
eru aðeins ljúfar minningar sem
tengjast henni. Brosmildin og birtan
í kringum hana var einstök og fólk
laðaðist að henni. Hún vildi hafa fólk í
kringum sig og þau Sophus áttu stór-
an hóp vina. Ræktarsemin við vini og
vandamenn var mikil. Hún var stolt
af sinni stóru fjölskyldu. Hjá henni
skipaði ungviðið sérstakan sess því í
nálægð hennar fengu öll börn hlut-
verk sem þeim var mikils virði. Þau
dáðu hana og vildu allt fyrir hana
gera.
Áslaug átti auðvelt með að skapa
notalegt andrúmsloft og koma af stað
skemmtilegum og fróðlegum um-
ræðum. Oft leiddu þær að hennar
hugðarefnum sem einkum voru fé-
lags- og fræðslumál. Málefni ung-
menna voru henni ofarlega í huga og
bar hún hag þeirra mjög fyrir brjósti.
Störf hennar sem kennara, skóla-
stjórnanda og þátttakanda í öðrum
fræðslu- og félagsstörfum bera
glöggan vott um það. Vinnudagurinn
var langur og oft þegar hinum hefð-
bundnu störfum lauk í skólanum var
heimilið opnað og inn komu nemend-
ur sem þurftu sérstakrar aðstoðar
við. Hún var ávallt tilbúin að styðja
aðra. Ég starfaði um tíma með Ás-
laugu er hún var skólastjóri Öldu-
selsskóla og kynntist þar farsælu
skólastarfi hennar. Það kemur ekki á
óvart að hún hafi stundum vitnað í
speki Baden Powells: ,,Reyndu að
kveðja þennan heim ofurlítið betri og
fegurri en hann var, þegar þú komst í
hann. Þá veistu að þú hefur ekki lifað
til einskis.“
Blessuð sé minning Áslaugar Mar-
íu Friðriksdóttur.
Elín Guðmundsdóttir.
Áslaug, tengdamóðir okkar, fædd-
ist í þennan heim að sumarlagi og
hún kveður hann á fögru sumri. Þeg-
ar litið er yfir lífshlaup hennar finnst
okkur það sveipað eilífu sumri, birtu
og hlýju. Við erum heppnir að hafa
kynnst Áslaugu.
Hún fór ekki í manngreinarálit.
Hún umgekkst hvern og einn á sín-
um forsendum. Svoleiðis tók Áslaug
á móti okkur báðum inn í fjölskyldu
sína, hlý og jákvæð, ákveðin og spur-
ul. Hún var ætíð tilbúin að segja hug
sinn, en um leið opin fyrir öðrum
skoðunum og nýjum sjónarmiðum.
Þannig var hún í fjölskyldu sinni,
þannig var hún í starfi sínu, í fé-
lagsstörfum og í lífinu sjálfu, – heil-
steypt manneskja.
Hún var hugrökk kona, óhrædd
við að taka forystu, hikaði ekki við að
reyna nýjar leiðir að settu marki.
Bjartsýni hennar, ósérhlífni og
fölskvalaust trúnaðartraust gaf til-
verunni nýjar víddir. Hún hallmælti
ekki nokkrum manni. Hún þoldi illa
órétt. Sjúkdómum, slysum og óham-
ingju annarra brást hún við á sinn
hátt, með kærleika og hluttekningu.
Það var t.d. lærdómríkt að hlusta á
útvarpsfréttir eða horfa á sjónvarps-
fréttir með Áslaugu. Hugur hennar
var jafnan hjá fólkinu frekar en
kringumstæðunum, hjá einstakling-
um, innanlands eða í fjarlægum
heimshornum, þolendum hamfara og
átaka. Þær voru ófáar sendiferðirnar
sem við fórum fyrir hana síðustu ár
með kveðjur og hvatningu til skjól-
stæðinga, sem við vissum ekki alltaf
hvernig hún hafði kynnst, en þáðu
gjafir hennar og kveðju með þakk-
læti. Hvort sem var í gleði eða sorg
smitaði hún aðra með bjartsýni og
trausti.
Áslaug hafði ríka réttlætiskennd,
djúpa samhygð og víða sýn á lífið og
tilveruna þar sem manneskjan – í
margbreytileika sínum – varð mæli-
kvarði allra verka. Þessir eiginleikar
gerðu Áslaugu sjálfkrafa að frábær-
um kennara og ósérhlífnum skóla-
stjóra. Öllum kom hún til nokkurs
þroska. Það eru margir sem minnast
hennar með þakklæti og söknuði.
Blessuð sé minning tengdamóður
okkar.
Sigþór og Sigurjón.
Hún amma mín var einstök kona.
Það vita allir sem urðu þeirrar gæfu
aðnjótandi að kynnast henni.
Þegar ég var lítil langaði mig oft til
að gleðja þessa konu sem ég átti svo
góða að. Eins og svo mörg börn sýndi
ég væntumþykju mína með því að
tína blóm – og vissulega tókst mér að
gleðja hana. Því var þó öfugt farið
með hana en flesta aðra. Eftir því
sem blómvöndurinn var minni gladd-
ist hún meira og hvatti hún mig ætíð
að tína einungis örfá blóm í einu.
Þetta kom ekki til af því að henni
fyndist litlu vendirnir mínir ekki fal-
legir. Hún amma mín vildi bara ekki
að fegurðar blómanna, sem síðar
myndu visna í eldhúsinu hjá henni,
fengi hún ein að njóta. Vildi hún að
blessuð blómin fengju að lifa í nátt-
úrunni þar sem allir hefðu tækifæri
til að dást að þeim. Þetta var hún
amma mín í hnotskurn. Hún óskaði
einskis heitar en að allir fengju sömu
tækifæri.
Ömmu minni tókst á ævi sinni að
áorka svo ótal miklu og er ég sann-
færð um að heiminn skilur hún við
sem betri stað. Fjölmargir minnast
hennar sem mikils frumkvöðuls sem
og starfa hennar í þágu samfélagsins.
En það er ekki fyrir öll hennar afrek
utan heimilisins sem ég minnist
hennar helst, heldur fyrir þá gríðar-
legu væntumþykju og hlýju sem hún
ætíð sýndi mér. Amma gaf sér alltaf
tíma til að hlusta og held ég að eng-
inn hafi verið betur til þess fallinn að
leiðbeina manni líkt og hún gerði.
Okkar, sem þekktum ömmu Ás-
laugu, er sorgin í dag en til framtíðar
hamingjan. Með það veganesti sem
amma lét mér í té og þá hugsjón í far-
teskinu að geta á einhvern hátt látið
gott af mér leiða líkt og hún horfi ég
björtum augum fram á veginn og
kveð ömmu mína sem mér þótti svo
undurvænt um. Minningin um ein-
staka konu lifir.
Sigurveig.
Amma Áslaug er farin. Fjölskylda
og vinir sakna hennar sárt. Amma
var ótrúleg kona. Hún var svo góð og
sterk. Það var alltaf tilhlökkunarefni
að heimsækja hana og afa Sophus,
hvort sem var í Brúnalandið eða á
Sléttuveginn. Skemmtilegast var
þegar amma og afi héldu veislur og
öll fjölskyldan mætti. Þá var sungið
og leikið fram á nótt eða þar til tími
var kominn til að fara heim sem eng-
inn vildi. Við óskuðum þess að þau
kvöld væru endalaus. Amma hafði
alltaf tíma fyrir okkur og fór ósjaldan
með barnabörnin í sund. Sótti hún þá
allan skarann á græna Saabnum sín-
um og fór með okkur í Vesturbæj-
arlaugina. Sumarbústaðarferðirnar
voru ófáar og að sama skapi alveg
meiriháttar. Það var alltaf gaman að
vera í kringum ömmu. Hún var
viskubrunnur og alltaf brosandi,
meira að segja þegar hún var að
skamma okkur barnabörnin fyrir
einhver strákapörin þá skein kímnin
úr augum hennar. Amma Áslaug er
ein sterkasta kona sem við höfum
kynnst. Hún er fyrirmynd okkar.
Þegar við stöndum frammi fyrir
áskorun er svo gott að hugsa til henn-
ar og reyna að ímynda sér hvernig
hún hefði tekið á málunum. Við vitum
að hún hefði staðist hvaða raun og
leyst hvert verkefni sem hún hefði
staðið frammi fyrir. Þannig var hún.
Við höldum áfram að hugsa til ömmu
og gleðjast yfir öllum minningum um
hana. Við erum svo stolt af því að hún
amma Áslaug var amma okkar.
Áslaug Auður, Kristín Hrönn
og Páll Arnar.
Elsku amma Áslaug er dáin.
Einhvern veginn er það ótrúlegt
að komið sé að hinstu kveðju. Það er
erfitt að kveðja svo einstaka konu.
Hún gaf mikið af sér og allir í kring-
um hana fengu að njóta þess.
Mér finnst ég hafa átt afskaplega
merkilega ömmu. Þegar ég var yngri
var ég afar upp með mér yfir að eiga
ömmu sem, ólíkt flestum ömmum þá,
vann úti, keyrði bíl, var í skátunum,
ferðaðist til fjarlægra landa og fór á
fundi til að sinna hinum og þessum
félagsstörfum. Hún var fyrirmynd
okkar systranna sem montuðum okk-
ur óspart af því að vera náskyldar
þessum kvenskörungi.
Síðar hef ég dáðst að sterkum per-
sónuleika, einstakri hlýju og já-
kvæðni sem alltaf geislaði af henni.
Ákveðnin var henni í blóð borin og
sambland þessara eiginleika gerði
það að verkum að henni var einkar
lagið að hvetja börn sem fullorðna til
dáða, hvern og einn á eigin forsend-
um. Þar sem við erum alnöfnur hef
ég margoft verið spurð um ömmu og
frétt af hinu og þessu sem hún tók
sér fyrir hendur. Jafnan hafa sögurn-
ar verið af ánægjulegu og farsælu
samstarfi sem hún átti með ólíkasta
fólki í gegnum tíðina.
Það hefur verið dýrmætt að fá að
eiga ömmu Áslaugu. Ég kveð með
söknuði. Hvíl í friði.
Áslaug María.
„Þið eigið að rækta garðinn ykk-
ar,“ sagði amma Áslaug stundum. Í
garðinum eiga að vera jurtir sem
næra og blóm sem gleðja. Það á að
skoða og fjarlægja illgresi sem skjóta
rótum og vera vakandi fyrir nýjum,
hollum og fallegum jurtum til að
bæta í garðinn. Þá verður hann fjöl-
breyttari og fallegri með hverju
árinu. Þannig eigum við einnig að
rækta hjörtu okkar.
Hjarta ömmu einkenndist af göf-
uglyndi, hlýju og lífsgleði. Hún var
einstök fyrirmynd og mikill frum-
kvöðull. Hún var ákveðin, en réttlát
og hugulsöm kona sem bjó yfir mikilli
visku sem leiddi af sér gæfu hennar
sjálfrar og annarra. Amma tók öllum
jafn opnum örmum og var áhrifa-
valdur í lífi margra. Hún hvatti fólk
til að hlusta á sína innri rödd og
treysta á eigin sannfæringarkraft.
Alltaf var amma þó tilbúin að hlusta
og rétta hjálparhönd. Hún hafði mik-
inn húmor og var því gleðigjafi vina
sinna og fjölskyldu.
„Reyndu að kveðja þennan heim
ofurlítið betri og fegurri en hann var
þegar þú komst í hann. Þá veistu að
þú hefur ekki lifað til einskis.“ Þetta
er lífsspeki sem amma tileinkaði sér
og við erum sannfærð um að amma
kvaddi þennan heim ofurlítið betri.
Gott hjarta hættir aldrei að slá og
gæskan sem frá henni streymdi
gengur vonandi frá manni til manns.
Við kveðjum ömmu Áslaugu með
söknuði og minnumst hennar gefandi
nærveru með þakklæti í hjörtum
okkar. Blessuð sé minning hennar.
Sophus og Kristín María.
Áslaug María Friðriksdóttir er lát-
in. Í mannhafinu er kærleiksklettur
horfinn sjónum en minning og áhrif
munu lifa. Áslaug var svo yndisleg og
einstök að það var eins og allt sem
hún kom nærri yrði betra en áður.
Full umhyggju, elju og áræði tókst
hún stöðugt á við ný verkefni og
skipti þá engu vettvangur, aldur
hennar eða heilsa, allt virtist vera
fyrir henni sem einföld og hógvær
glíma. Hún var engri lík, stórkostleg
fyrirmynd og sannarlega afbragð
annarra. Það var mikil gæfa að eiga
samleið með slíkri manneskju sem
Áslaug var. Bestu þakkir fyrir að fá
að vera eitt af börnunum hennar Ás-
laugar. Ljós hennar mun lifa um
ókomin ár.
Jóakim, Hildur og fjölskylda.
Ljúft og skylt er að minnast mætr-
ar konu, Áslaugar Maríu Friðriks-
dóttur, ömmu Áslaugar, nafninu,
sem hún gjarnan var nefnd hjá mín-
um nánustu skyldmennum.
Kynni okkar voru persónuleg.
Frá fyrstu tíð tókst með okkur
náin vinátta og naut ég elsku hennar
og tryggðar svo fágætt er. Hún var
mér eins góð og besta móðir. Alltaf til
staðar, hreinskiptin, einlæg, jákvæð,
hjálpsöm, kát og glöð. Hún var
skemmtileg og hún var einstök. Á
samband okkar bar aldrei skugga og
minnist ég þess ekki, að okkur hafi
nokkurn tíma orðið sundurorða.
Starfsvettvangur Áslaugar var
ÁSLAUG MARÍA
FRIÐRIKSDÓTTIR