Morgunblaðið - 04.11.2004, Blaðsíða 28

28 FIMMTUDAGUR 4. NÓVEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
É
g var svo reið þegar
ég gerði mér ljóst að
Bush myndi vinna,“
sagði kona í áhrifa-
stöðu á vettvangi
utanríkismála við mig í gær. „Mér
leið eins og þegar Selma [Björns-
dóttir] var svikin um sigur í Júró-
visjón um árið. Næstum farin að
taka upp kampavínið en svo bara
snerist þetta allt við.“
Ég leyfi mér að fullyrða að þessi
ummæli lýsi ágætlega skoðunum
margra hér á Íslandi og víðar. En
það er auðvitað Bandaríkjamanna
einna að velja sinn forseta og eng-
inn vafi virðist leika á því hver vilji
þeirra er í þeim efnum. Hið lýð-
ræðislega ferli hefur skilað nið-
urstöðu.
Þetta var
annars
merkileg
kosn-
inganótt.
Lengi
framan af
virtist sem John Kerry væri að
hafa betur, t.d. sýndu útgönguspár
sem vefritið Slate.com birti að
hann væri yfir í nánast öllum mik-
ilvægustu ríkjunum.
Þegar til kom var það þó greini-
lega skynsamleg afstaða hjá sjón-
varpsstöðvunum að fara varlega.
Líklega verður bloggurum (sem
byggðu á útgönguspám sem lekið
var til þeirra) aldrei almennilega
treystandi, þó að margir lumi samt
oft á áhugaverðum og áreið-
anlegum upplýsingum.
Nú er spurningin þessi: Hvað
gerist næst? Hvernig forseti mun
George W. Bush verða á seinna
kjörtímabili sínu og hvað gerist
eftir fjögur ár?
Það virðist ekkert benda til þess
að Bush finni hjá sér þörf til að
stefna inn að miðju, þ.e. rétta hönd
sína út til þeirra rúmlega fimmtíu
milljóna Bandaríkjamanna sem
kusu Kerry að þessu sinni (og sem
margir hata Bush eins og pestina).
Bush er búinn að skilgreina ræki-
lega kjarnafylgi Repúblik-
anaflokksins og kjósendur hans
hljóta að teljast býsna íhaldssamir.
Þeir hafa engan áhuga á málamiðl-
unum í málum eins og þeim er
varða fóstureyðingar eða giftingar
samkynhneigðra.
Þessir fylgismenn, sem fyrst og
fremst kusu Bush vegna þeirra
mórölsku gilda sem þeir telja hann
standa fyrir, skiluðu sér á kjörstað.
Það var lykillinn að sigri Bush og
því er eðlilegt að hann stjórni eins
og til hefur verið efnt (hversu
ósáttir sem aðrir jarðarbúar kunna
að vera við þá stefnu). Hann hefur
jú áunnið sér umboð til þess, raun-
ar mun betra umboð en hann fékk
síðast.
Athyglisvert er að velta fyrir sér
hverjir séu líklegir til að verða í
framboði fyrir stóru flokkana tvo
eftir fjögur ár. Nokkuð ljóst er að
varaforsetinn, Dick Cheney, mun
ekki sækjast eftir því að taka við af
Bush. Þetta telst eilítið óvenjulegt
en gerir það að verkum að margir
töldu tímabært á flokksþingi
repúblikana, sem ég sótti í byrjun
september í New York, að kanna
möguleika sína á að hljóta útnefn-
ingu vegna kosninga 2008.
George Pataki, ríkisstjóri í New
York, taldi t.a.m. augljóslega að
hann myndi aldrei fá eins gott
tækifæri til að kynna sig fyrir
bandarískum almenningi en
Pataki flutti ræðu næstsíðastur
manna, á undan forsetanum sjálf-
um, allt í beinni útsendingu um
gervöll Bandaríkin.
Rudy Giuliani, fyrrverandi borg-
arstjóri í New York, var einnig að
reyna að láta ljós sitt skína á
flokksþinginu og sömuleiðis öld-
ungadeildarþingmaðurinn John
McCain. Þessir þrír yrðu fyrirfram
taldir vænlegir til sigurs í forseta-
kosningum – vandi þeirra er hins
vegar sá að í Repúblikana-
flokknum þykja þeir helst til frjáls-
lyndir. Í raun myndu þeir njóta
meiri stuðnings utan Repúblik-
anaflokksins en innan (jafnvel þó
að Giuliani og McCain njóti mik-
illar virðingar meðal repúblikana).
Þetta á einnig við um stórstjörn-
una Arnold Schwarzenegger en
stjórnarskrá Bandaríkjanna heim-
ilar auðvitað ekki að bandarískur
ríkisborgari, sem ekki er fæddur
og uppalinn í Bandaríkjunum, fari
í forsetaframboð. Allt er að vísu
breytingum háð, líka lög og reglur
mannanna, en margir telja hins
vegar að jafnvel þó að Schwarzen-
egger væri líklegur til að ná kjöri
sem forseti þá séu hverfandi líkur
á því að hann næði í gegnum forval
Repúblikanaflokksins; það er ein-
faldlega of mikill munur á skoð-
unum hans og þess kjarna sem
fylgir Bush að málum og telst
hjarta Repúblikanaflokksins.
Aðrir sem nefndir hafa verið til
sögunnar eru öldungadeildar-
þingmennirnir Chuck Hagel og
George Allen og Mitt Romney, rík-
isstjóri í Massachusetts. Hér skal
hins vegar tekið undir þann spá-
dóm að Bill Frist, leiðtogi repúbl-
ikana í öldungadeild Bandaríkja-
þings, sé líklegastur til að hljóta
útnefninguna eftir fjögur ár. Hann
þykir meira á flokkslínunni, yrði
kandídat í anda Bush. Hann er að
vísu ekki eins þekktur og hinir sem
áður voru nefndir og þótti auk-
inheldur takast illa upp á flokks-
þinginu í New York. En þá er
skemmst að minnast þess að Bill
Clinton stóð sig með eindæmum
illa á flokksþingi demókrata 1988
en tryggði sér engu að síður út-
nefningu flokksins fjórum árum
seinna.
Hvað um demókrata? Tvö nöfn
standa þar upp úr (ef maður gefur
sér að „tapararnir“ John Kerry og
Al Gore verði alveg út úr mynd-
inni): John Edwards, sem var
varaforsetaefni Kerrys nú, og svo
auðvitað Hillary Clinton.
Það er spurning hversu laskaður
Edwards verður eftir fjögur ár
vegna tapsins nú. En um Hillary
má það segja að áður en hún getur
farið að leiða hugann að forseta-
framboði þá þarf hún að verja
þingsæti sitt í kosningum sem fara
fram eftir tvö ár. Og það er alveg
100% öruggt að repúblikanar
munu beina spjótum sínum mjög
að henni haustið 2006, í þeirri von
að þeim takist að fella hana út af
þingi eins og þeim tókst að fella
sjálfan leiðtoga demókrata í öld-
ungadeildinni, Tom Daschle, í
kosningunum nú. Fróðlegt verður
að fylgjast með þeirri baráttu, án
nokkurs vafa verður það býsna
ljótur leikur.
Hvað ger-
ist næst?
[…] það er auðvitað Bandaríkja-
manna einna að velja sinn forseta og
enginn vafi virðist leika á því hver vilji
þeirra er í þeim efnum. Hið lýðræðis-
lega ferli hefur skilað niðurstöðu.
VIÐHORF
Eftir Davíð Loga
Sigurðsson
david@mbl.is
FLEST eigum við eftir að verða
gömul og lífaldur Íslendinga er með
því hæsta sem gerist í heiminum.
Fólk er enn ungt 70 ára þegar það
þarf að hætta að vinna og margir
eiga heilmikla orku inni og vilja
gjarnan geta komist leiðar sinnar og
sótt þá þjónustu sem er í boði. Eftir
því sem árin líða verður erfiðara að
komast um, sjón og
heyrn versna, allar
hreyfingar verða erf-
iðari og hægari og það
fer t.d. að taka lengri
og lengri tíma að klæða
sig. Fólk hættir að geta
ekið bíl og þarf þá að
treysta á almennings-
samgöngur. Þunglyndi
gerir jafnvel vart við
sig á þessum árum og
fólk dregur sig þess
vegna inn í skel.
Félagsstarf eldri
borgara?
Það var fyrir tæpum tveimur árum
að við fulltrúar Sjálfstæðisflokksins í
félagsmálaráði gagnrýndum harð-
lega stefnu R-listans í málefnum fé-
lagsstarfs eldri borgara. Við gagn-
rýndum ákvörðun R-listans um að
leggja niður 5 af 14 félagsmið-
stöðvum. Þær ákvarðanir voru
dregnar til baka eftir mikinn þrýst-
ing. Það þarf að sinna félagsstarfinu
betur og það er nauðsynlegt að alls
staðar sé einhver sem haldi utan um
starfið, annars verður það hvorki
fugl né fiskur.
Háleitar hugmyndir R-listans
ganga út á það að íbúarnir sjálfir,
sem búa á stöðunum, sjái um að
finna upp á einhverju og koma því í
framkvæmd. Þetta hljómar vel, en
annað er hvernig það er síðan í fram-
kvæmd.
Félagsstarf er ekki síst hugsað
sem liður í því að koma í veg fyrir að
fólk einangrist, því er svo mikilvægt
að einhver haldi utan um fé-
lagsstarfið og fái fólkið til að taka
þátt og jafnvel nái í þá sem ekki
koma af eigin rammleik. Við viljum
að fólk geti búið heima sem allra
lengst, en það er skylda okkar að
reyna að koma í veg fyrir að fólk ein-
angrist.
Lengra í strætó
Samgöngumál í Reykjavík hafa tekið
hverri breytingunni af annarri og nú
er enn á ný verið að breyta leiðakerfi
strætó. Þar sem áður var miðað við
að ekki þyrfti að ganga lengra en 400
m að næstu stoppistöð er nú orðið
700 m. Það auðveldar ekki eldri
borgurum að komast leiðar sinnar
með strætisvögnunum ef leiðin að
næstu stoppistöð er orðin svo löng að
fólk treystir sér ekki til að komast
þangað.
Mikilvægi hreyfingar
Sund og sundleikfimi hefur hjálpað
mörgum og það eru ófáir eldri borg-
arar sem hafa stundað sundleikfimi í
laugum borgarinnar. Í sparnaðar-
skyni var fyrir stuttu ákveðið að
fækka leikfimitímum í sundlaug-
unum í Laugardal úr 4 í 2 á viku.
Hvers konar sparnaður er það? Ekki
vantar fjöldann sem tekur þátt. Það
þurfti mótmæli og undirskriftir til að
sú breyting yrði dregin til baka. Ef
strax hefði verið haft samráð og mál-
ið skoðað gaumgæfilega áður en
ákvörðun var tekin, hefði ekki þurft
að valda öllum þeim áhyggjum og því
veseni sem raun varð á.
„Þjónustuna heim“
Félagsþjónustan í Reykjavík hafði
uppi háleit markmið í
þá átt að auka þjónustu
við eldri borgara heima
hjá þeim, „þjónustuna
heim“ var það kallað.
Svokölluð liðveisla og
heimahjúkrun komin
undir sama hatt og nú
var þema síðasta árs að
auka þjónustuna heim,
m.a. til þess að minnka
þörf fyrir hjúkr-
unarrými og gera fólki
kleift að vera sem
lengst heima. Þetta eru
eins og svo margt hjá
R-listanum afar góð markmið og
virkilega þess vert að láta á það
reyna, en hvernig hefur þetta gengið.
Það er afgangur af þessum lið á fjár-
hagsáætlun nú vegna þess að ekki
hefur tekist að manna í þær stöður
sem fyrir hendi eru. Ekki hefur tek-
ist að manna! Sé það einlægur vilji að
efla þessa þjónustu þá þarf að finna
út úr því hvernig best er að manna
hana, hvenær er best að veita þjón-
ustuna og hvernig. Það ætti einfald-
lega að bjóða þessa þjónustu út ef
borgin er ekki fær um að reka hana.
Nú hefur R-listinn samþykkt að
hækka gjaldskrár í heimaþjónustu
og félagsstarfi. Við fulltrúar Sjálf-
stæðisflokksins í félagsmálaráði vor-
um því með svohljóðandi bókun á
fundi ráðsins hinn 21. október síðast-
liðinn.
,,Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins í
félagsmálaráði gagnrýna harðlega
hækkanir R-listans á gjaldskrám í
heimaþjónustu og félagsstarfi. Enn á
ný er ráðist á garðinn þar sem hann
er lægstur en ljóst er að það eru
fyrst og fremst aldraðir og öryrkjar
sem verða fyrir barðinu á þessum
hækkunum.“
Það er afskaplega auðvelt að tala
alltaf eins og einhver fagurkeri, hafa
uppi háleit markmið og láta allt
hljóma eins og um einhverja stór-
kostlega hluti sé að ræða. Það sem
hins vegar skiptir máli er hvernig
staðið er að hlutunum í raun, hvað er
gert og hvernig. Samræðustjórnmál!
Eru það kannski bara fagurgali og
umbúðir utan um ekki neitt? Ég er
sannfærð um að borgarbúar eru
farnir að opna augun og sjá í gegnum
skrumið.
„Fögur“ fyrirheit R-listans
Jórunn Frímannsdóttir fjallar
um stefnu R-listans ’Samræðustjórnmál!Eru það kannski bara
fagurgali og umbúðir
utan um ekki neitt?‘
Jórunn Frímannsdóttir
Höfundur er hjúkrunarfræðingur
og varaborgarfulltrúi Sjálfstæð-
isflokksins.
SÁ ÁGÆTI maður, Þórólfur
Árnason, virðist hafa lag á því að
lenda í óheppilegum félagsskap.
Fyrst lenti hann í slagtogi með
olíuforstjórum sem gerðu sig seka
um milljarðasamsæri gegn neyt-
endum, ríki, sveitarfélögum og
flestum fyrirtækjum landsins.
Hann var markaðsstjóri stærsta fé-
lagsins, en áttaði sig ekki á því að
starf markaðsstjóra hjá olíufélagi
fólst ekki í því að stýra sókn á
markaði heldur að stýra markaðn-
um.
Óumdeilt er að um stórfelld lög-
brot olíufélaganna var að ræða.
Þórólfur var í besta falli það sem
kallað er í refsirétti „hlutdeildar-
maður“ því sem markaðsstjóra
hlýtur honum að hafa verið ljóst
hvað gekk á.
Síðar lenti hann í því að verða
kosinn borgarstjóri R-listans, að
lokinni pólitískri smásjárskoðun
fyrirrennara síns hvar hann lagði
öll spil á borð. Upplýst var þar að
hluti brotastarfsemi olíufélaganna
hefði beinst gegn Reykjavíkur-
borg, sem fyrir vikið borgaði tug-
um milljónum meira í eldsneytis-
kostnað og að hann hefði sjálfur séð
um samninga við annað olíufélag
um „skiptingu“ framlegðar vegna
gervitilboða í útboði Reykjavíkur-
borgar. Þrátt fyrir þetta sá Ingi-
björg Sólrún enga meinbugi, enda
með puttann á hinum pólitíska
púlsi.
Hlutdeildarmönnum er refsað í
sakamálum, þó oft séu þeir nytsam-
ir sakleysingar. Staða borgarstjóra
snýst hins vegar ekki um refsi-
ábyrgð, heldur um siðferðilegar
viðmiðanir í stjórnmálum. Borgar-
stjóri með eðlilega siðferðisvitund
víkur þegar uppvíst hefur orðið um
hlutdeild hans í brotum gegn
Reykjavíkurborg og borgarbúum.
Borgarstjóri sem vill láta taka sig
alvarlega getur síðan ekki borið því
að hann hafi verið nytsamur sak-
leysingi. Flóknara er þetta ekki.
Prestssonurinn úr Kópavogi
hefði betur áttað sig á því sjálfur að
hann var að brjóta lög þegar hann
var markaðsstjóri ESSO og fundið
sér annað starf. En það er auðvelt
að vera vitur eftir á. Nú á hann að
læra af reynslunni og treysta á eig-
in dómgreind og pólitíska ábyrgð-
artilfinningu.
Að láta dómgreind og pólitíska
ábyrgðartilfinningu R-listans ráða
för er eins og setjast upp í bifreið
hjá dauðadrukknum bílstjóra.
Sveinn Andri Sveinsson
Hlutdeild í olíusvikum
Höfundur er hæstaréttar-
lögmaður.
HÆSTARÉTTARDÓMARI okkar
lands, formleg spurning hér í þinn
garð. Mér er spurn … Samkyn-
hneigt fólk getur nú gengið í
hjónaband, sem ég samþykki og
þykir nútímaleg ákvörðun. En
þannig er mál með vexti að mig
langar að eignast maka sem verð-
ur mér trúr, maka sem hlustar á
mig og maka sem lætur vanlíð-
unartilfinninguna mína hverfa á
brott. En það er engin hér í þess-
um veraldarlega heimi sem hefur
þessa eiginleika gagnvart mér. Ég
á reyndar vin sem er kominn yfir
móðuna miklu og ekki er nú hægt
að giftast þeim sem aðrir sjá ekki,
því er nú verr og miður annars
myndi ég láta til skarar skríða.
Nú kem ég mér að efninu. Það
eina sem kemur mér að brosa út í
annað og sjá lífsgleðina á ný, sá
eini sem á mig hlustar á annrík-
isdögum er bjórinn. Ég elska hann
og vil giftast honum. Er með ein-
hverjum mögulegum hætti hægt
að fá að giftast honum þótt ekki
væri nema í heimahúsi eða hvað
sem dómari og presti hentar. Með
von um skjót svör.
KARÓLÍNA
EYJÓLFSDÓTTIR,
Askalind 12, 201 Kópavogi.
Hjónaband
Frá Karólínu Eyjólfsdóttur:
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið, Kringlunni 1, 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is