Sunnudagsblaðið - 17.10.1965, Síða 3

er um, eru hinir svokölluðu frum-
byggjar, þótt þeir séu reyndar að-
komnir til eyjarinnar. Þeir hafa að
öllum líkindum komið frá Borneo
fyrir lok 6. aldar eftir voru tíma-
tali, að minnsta kosti rakst kin-
verskur leiðangur til eyjarinnar á
þá þar árið 605. Þessir frumbyggj-
ar voru hörundsdökkir, hávaxnir
en frumstæðir, og siðir þeirra voru
svipaðir háttum Dyaka á Borneo.
Þeir bjuggu í „mannmörgum þorp-
um og viðurkenndu enga yfir sér”,
og ærið ófriölegt var oft þeirra á
milli. Hollendingur, sem kom til
eyjarinnar á 17. öld, tekur svo
djúpt í árinni um þetta, að hann
segir: „Friður hefur aldrei þekkzt
í því Iandi”. Þessir frumbyggjar
lifðu á veiðum og kærðu sig ekki
um að taka upp akuryrkju með
fastri búsetu eða önnur gæði sið-
menningarinnar, sem Hollending-
ar, Japanir og Kinverjar reyndu
allir að þröngva þeim til. Og kín-
verskir landnemar, sem frá og
með 17. öld fóru að skerða veiði-
lönd þeirra, fundu, að þeir gátu
verið harðskeyttir andstæðingar.
Það orð, sem fór af íbúum lands-
ins, fældi kínversk yfirvöld fyrri
tíma frá því að koma á stöðugu
sambandi við landið. Verzlun við
Formósu var í fljótu bragði ekki
arðvænleg að sjá, og þar að auki
fyrirfannst í landinu engin stjórn,
sem hægt var að láta játa Kína-
keisara hollustu sína. í kínversk-
um heimildum er því öldum sam-
an látið sem Formósa væri ekki til.
Það er ekki fyrr en 1430, að eyjan
er aftur nefnd á nafn í kínversk-
um heimildum, og þá er hún köll-
uð Keelung, eftir höfn á norður-
odda eyjarinnar. Þá kemur kín-
verskur ráðgjafi, geldingurinn
Wan San, þar við á heimleið frá
Síam. En þessi þögn þarf ekki
að þýða, að ekkert samband hafi
verið milli Formósu og megin-
landsins allan þennan langa tíma.
Þvert á móti er líklegt, að kaup-
menn og sjóræningjar hafi tíðum
komið þar við. Skip þau, sem
fluttu krydd frá Indónesíu sigldu
vestan við Borneo, Luzon og For-
mósu. Formósa var þá sem kjörin
umskipunarhöfn á vörum til Kína
eða Japans, sérstaklega á þeim
tímum, þegar styrjöld hamlaði
verzlun milli landanna eða hún var
illa séð af valdhöfunum í Kína.
En í víkum og vogum Formósu
gátu japanskar silfurvörur, kín-
verskt silki og krydd frá löndun-
um í suðri skipt um eigendur svo
lítið bæri á.
Þegar evrópsk skip birtust á
þessum ævagömlu siglinga- og
verzlunarleiðum hafði það lítil á-
hrif fyrst í stað. En 1557 settu
Portúgalar upp verzlunarstöð á
Macao og Spánverjar stofnuðu
borgina Manila á Luzoneyju, og
þá fóru kaupmenn að hætta að
koma til Formósu, Fagureyjar, sem
Portúgalar nefndu svo. Japönsku
sjóræningjarnir, sem höfðu aðal-
lega herjað við eyna, urðu nú að
leita sér bráðar annars staðar, og
þeir hjuggu strandhögg á megin-
landi Kina og gerðu íbúunum þar
þungar búsifjar. Þær árásir urðu
til þess, að talsverður hópur kín-
verskra bænda flosnaði upp og sá
sig tilneyddan að flytja búferlum.
Formósa varð þá fyrir valinu hjá
þessu flóttafólki. En samkomulag-
ið meðal þessara kínvérsku inn-
flytjenda var ekki alltaf til fyrir-
myndar. Sumir þeirra voru frá
Kwangtung og kallaðir Hakkar, en
aðrir komu frá Fukien, Hoklarnir.
Hakkarnir voru iðnir menn og
framtakssamir, en Hoklarnir voru
íhaldssamir í háttum og litu niður
á Hakkana, sem þeir töldu ónytj-
unga. Aðeins sú sameiginlega
hætta, sem bæði Hökkum og Hokl-
um stafaði af frumbyggjunum,
hélt þeim nokkuð í skeíjun og
kom í veg fyrir, að stöðug átök
ættu sér stað milli þeirra.
Þegar þessir kínversku innflytj-