Eintak - 18.07.1994, Qupperneq 13

Islenskir eiginmenn hafa reyntað veiða
tým/erandiieiginkonum sinum og unnustum
að aldurtila og hefursumum tekist það. Hér
gefurá að Irta þijú atvik frá 7. og 8. áratugnum.
Skipst á hnífum
Þau höfðu verið gift í 13 ár og eignast saman íjögur börn. Ár var liðið frá skilnaðinum, sem meðal annars var
vegna hjúskaparbrota hans.
Kvöld eitt í janúar hafði hann setið við drykkju á krá ásamt nokkrum vinum sínum. Undir morgun hringdi
hann í mágkonu sína til að biðja hana um að hafa milligöngu um að hann fengi að koma heim til fyrrverandi
eiginkonu sinnar, en eiginmaður hennar svaraði og lagði á þegar hann heyrði hver þetta var.
Snemma morguns tók hann leigubíl heim til sín til að sækja sígarettur. Þar ákvað hann að taka jafnframt
með sér buffhamar og hníf sem hann vildi skipta á og hníf, sem eiginkonan fyrrverandi hafði undir höndum.
Einhverju sinni hafði hún beðið eftir manni sínum langt fram á nótt og fengið hann loks drukkinn heim.
Þegar hann var lagstur fyrir reyndi hún í bræði sinni að skera hann á háls. Þetta atvik rifjaðist upp þegar hann
kom með hnífinn þetta janúarkvöld og espaði það þau bæði upp.
Hann hringdi bjöllunni á heimili hennar, en hún þekkti hringinguna. Því opnaði hún ekki heldur grettir sig
frarnan í hann gegnum rúðuna. Það ól á reiði hans og hann notaði buffhamarinn til að berja í dyrakarminn.
Að lokum braut hann rúðu í útidyrahurðinni og opnaði hana innan frá.
Hún var ekki ein heima heldur voru þar einnig börn þeirra fjögur, eiginkona frænda hans og dóttir hennar.
Fljótt hófust miklar orðasennur og stympingar og fékk eiginkona frændans skurð á læri þegar hún reyndi að
ganga á milli hjónanna fyrrverandi.
Elsti sonurinn var sendur í skóla þennan morgun eins og alla aðra morgna og hamagangurinn hélt áfram.
Það var þegar hún hótaði honum að ná af honum fyrirtækinu, húsinu og að sjá til þess að hann fengi aldrei að
sjá börn þeirra aftur að hann stakk hana með hnífnum með þeim afleiðingum að hún lést.
Hún fékk þrjú stungu- og skurðsár á brjóst og eitt stungusár á kvið. Sár í vinstri greip benti til þess að hún
hefði gripið um hnífinn í varnarskyni. Hann kom henni fyrir í baðkarinu svo börnin kæmu ekki að henni al-
blóðugri. Hann fékk 16 ára fangelsi fyrir að hafa ráðið fyrrverandi eiginkonu sinni bana af ráðnum hug.
Skotið úr haglabyssu á eftir tengdó
Þau höfðu verið saman í fimm ár áður en þau giftu sig og varði hjónabandið í þrjú ár. Hún hafði oft sakað
hann um árásir, ofsóknir og hótanir. Hann hafði líka hótað fjölskyldu hennar lífláti.
Þegar hann heyrði að sín fyrrverandi hefði trúlofast öðrurn byrjaði hann á því að fá sér neðan í því. Svo tók
hann tvíhleypta haglabyssu ófrjálsri hendi hjá kunningja sínum og ók heim til fyrrverandi tengdamóður sinn-
ar þar sem eiginkonan fyrrverandi bjó. Hún var hins vegar ekki heinra og kom fjórtán ára bróðir hennar til
dyra. Móðir þeirra var ekki langt undan og tókst þeim í sameiningu að loka dyrunum þegar þau sáu hver var
kominn. Hann gerði sér hins vegar lítið fyrir og skaut í gegnum hurðina svo högl og tréflísar særðu niæðgin-
in.
Svo sparkaði hann upp hurðinni og ruddist inn. Sonurinn hafði þá farið inn í íbúðina við hliðina með því
að fara út á svalirnar. Móðurinni tókst að flýja inn í eldhús, en hann skaut líka í gegnum þá hurð og fékk hún
haglahríð í læri, kvið og hönd. Þurfti að fjarlægja höglin með skurðaðgerð.
Konunni tókst þó að komast inn í íbúð á hæðinni fyrir neðan, en hann hélt eftirförinni áfram með vopnið
á lofti. Húsráðandi beindi haglabyssunni framhjá heimilisfólki, sem árásarmaðurinn rniðaði á, en tókst ekki
betur til en svo að skot tætti í sundur á honum fótlegginn og varð að taka hann af fyrir ofan hné. Gestkomandi
manni tókst hins vegar loksins að afvopna manninn.
Hann hlaut 12 ára fangelsi. Geðlæknir skrifaði í skýrslu sína að hann væri „primitiv" og hömlulítil mann-
gerð með ótamið skap, hátt stemmdur, með litla ábyrgðartilfinningu og fyndist sér vera flest leyfilegt.
Ætlaði að skjóta sjálfan sig en...
Þau hö'fðu verið par frá sautján ára aldri og trúlofuðu sig 18 ára. Ættingjum hennar sagðist síðar svo frá að
hann hefði oft sýnt henni ofríki og stundum lagt á hana hendur. Hún mátti ekki fara út einsömul og lá stund-
um við að slitnaði upp tir sambandinu þess vegna.
Þau dvöldu um tíma í útlöndum og komu heim í sumarfrí 22 ára að aldri. Þau sáust lítið í fríinu, enda fékk
hún sér vinnu úti á landi. Hann hélt utan á undan henni og hafði hún tiltekið ákveðinn dag, sem hún nryndi
konra. En þegar hún lét ekki sjá sig sneri hann aftur til íslands. Hann hitti hana í verslun þar senr hún hafði
fengið sér vinnu og hún tók honum heldur fálega. Hún sagði að þau gætu hist daginn eftir og flýtti sér burt.
Daginn eftir sótti hann riffil, sem til var hjá foreldrunr hans. Svo sótti hann hana í vinnuna og ók rétt út fyr-
ir borgina. Hann reyndi að ræða sanrband þeirra, en hún sýndi því ekki áhuga. Hann fór þá út úr bílnum, tók
riffilinn aftur úr bílnum og án þess að hún liti nokkru sinni aftur skaut hann hana fjórunr skotum. Að því
loknu skar hann sig á púls en ekki lagaði mikið úr sárinu. Hann tók það þá til bragðs að skjóta sig í brjóstið.
Þegar hann sá börn á reiðhjólum ók hann af stað svo þau kæmu ekki auga á lík hennar í bílnum. Hann stöðv-
aði þegar sárskaukinn varð of mikill og konru hjón á bíl að honunr. Þau höfðu ekki komist fram hjá bíl hans á
veginum og stigu því út úr til að athuga hvort eitthvað amaði að.
Hann sagðist fyrir rétti hafa verið svo niðurbrotinn þar sem sambandi hans við unnustuna væri lokið að
hann hefði ætlað að svipta sig lífl í viðurvist hennar. En einhvern veginn fór það svo að hann skaut hana
fyrst. ©
anndráp
úr íslenskum
veruleika
þeirri löggjöf, sem gildir um of-
beldi hér á landi.
„Það er lögreglumál ef einhver
ræðst á mig úti á götu, en ekki ef
það gerist inni á heimili. Þannig á
það náttúrulega ekki að vera því
verknaðurinn er sá sami,“ segir
Guðrún. „Jafnframt er það brot á
barnalöguin að láta það viðgang-
ast að börn horfi upp á ofbeldi á
heimilum og það ber að kæra.
Ekki má heldur gleymast að það er
á ábyrgð beggja foreldra að barni
sé búið gott heimili. Þau eiga
einnig rétt á sómasamlegu upp-
eldi og það gerist ekki þar sem of-
beldi líðst.“
Ragnhildur bendir á að það sé
ekki aðeins fórnarlambanna að
rjúfa þögnina heldur einnig
þeirra, sem verða varir við ofbeld-
ið.
„Þegar maður verður var við
heimilisofbeldi ber manni að
skipta sér af því og að hringja á
lögregluna. Jafnframt er hægt að
tala einslega við konuna og benda
henni á hvaða leiðir eru til bóta
eins og sú að leita í Kvennaat-
hvarfið. Það mikilvægasta er að
rjúfa þögnina. Maður tekur sjálfur
þátt í ofbeldinu með því að þegja
um það,“ segir Ragnhildur.
Frætt um heimilisof-
beldi
„Það er líka löngu orðið tíma-
bært að afla vitneskju um rætur
ofbeldis og fara ofan í saumana á
karlhlutverkinu. Hvað er það til
dæmis í karlmennskuímyndinni,
sem fær þá til að beita ofbeldi?,“
spyr Ragnhildur. „I Svíþjóð hefur
verið settur á stofn hópur karla
sem vinnur gegn heimilisofbeldi,
en hér á landi er mikill seinagang-
ur í þessum málum. Mér finnt að
byrja mætti á því að setja á stofn
neyðarlínu fyrir karlmenn og ekki
úr vegi að Kiwanis og Rotary
tækju málið upp á sína arma. Það
er löngu kominn tími til að karl-
menn axli ábyrgð á því ofbeldi
sem viðgengst inni á heimilunum.
Karimenn eiga svo sjaldan trún-
aðarvin, því er eiginkonan oft
besti vinurinn og svo lemja þeir
hana.“
Fræðsla um heimilisofbeldi er
þegar hafin í skólakerfinu og aðal-
lega í menntaskólum. En frá Há-
skóla Islands korna nernar í upp-
eldisfræði, félagsráðgjöf, hjúkrun-
arfræði og guðfræði á þriggja daga
námskeið til Kvennaathvarfsins.
Flestir eru sammála um að lengi
hafi skort kannanir um heimilis-
ofbeldi hér á landi, en nú horfír til
úrbóta. I vetur var samþykkt á Al-
þingi að stofnuð yrði nefnd, sem
kanna á ofbeldi hér á landi og þar
á meðal heimilisofbeldi. ©
gátu fundið aðstæður sem rétt-
lættu ofbeldi á konum og 7%
kvenna.
Börn eiga sinn rétt
„Ég trúi ekki niðurstöðu þessar-
ar könnunar. Það er eitthvað
rangt við hana. Enginn hamingju-
söm mannseskja ber aðra mann-
eskju og ást er engin afsökun fyrir
ofbeldi. Ég skil alla vega ekki þá
tegund ástar“, segir Guðrún
Helgadóttir alþingismaður.
Ragnhildur Vigfúsdóttir, rit-
stjóri tímaritsins Veru, sent Sam-
tök urn kvennalista gefa út, segist
hafa orðið miður sín þegar hún
heyrði niðurstöður könnunarinn-
ar og sérstaklega að sjá hve mörg
prósent kvenna gátu ímyndað sér
aðstæður sem réttlætti ofbeldi.
„Það rifjaðist upp fyrir mér
þegar Kvennaathvarfið var stofn-
að fyrir 12 árum og ég var að selja
merki til styrktar starfseminni. Þá
sagði fólk við mig að konur sem
væru barðar vildu láta berja sig og
þær ættu það skilið,“ segir Ragn-
hildur.
Guðrún telur ofbeldið vera
meðal annars sambland af þreytu,
streitu og áhyggjum.
„Ástandið í þjóðfélaginu hefur
náttúrulega áhrif á fólk og samlíf
þess,“ segir Guðrún.
Henni finnst að breyta megi
MÁNUDAGUR 18. JÚLl' 1994
13