Vikublaðið - 06.05.1994, Blaðsíða 5

VTKUBLAÐIÐ 6. MAI 1994
5
Kvikinyndir
inn laus úr fangabúðum og
snýr heim til Eisdands. Þar er
litið á hann sem hetju en samt
er hann utangarðs, það er eins
_og ekki sé lengur pláss fyrir
hann því allir vilji gleyma
þeirri fortíð sem hann er hluti
af, og ástkona hans er tekin
saman við annan mann. Að
lokum finnur hann huggun í
faðmi rússneskrar skyndikonu
úti í náttúrunni.
I annarri sögunni segir ífá
ástum rússnesks hermanns og
_lettneskrar konu sem var ein,
þar sem maður hennar hafði
flúið yfir tíl Svíþjóðar og ekk-
ert til hans spurst síðan. Allt
virðist ganga vel og fjölskylda
konunnar tekur rússneska
hermanninum allvel, en samt
brotnar sambandið vegna
gagnkvæms haturs Letta og
þeirra rússnesku hermanna
sem enn eru í lándinu.
Þriðja sagan fjallar um
aldraðan prest í Litháen og
ungan frænda hans sem er að læra til
prests. Ungi prestlingurinn er ekki
fullsáttur við að lifa alla sína ævi í ein-
lífi, en gamli frændinn segir að það
hafi verið lítið vandamál á sínum tíma,
kirkjan hafi haft svo stórt hlutverk í
andspyrnunni og orkan farið í það.
Prestlingurinn segir að nú séu breytt-
ir tímar og komnir tímar „afhjúpana“:
bendir hann á forsíðu dagblaðs þar
sem hlið við hlið eru fréttir ffá sýn-
ingu nektardansmeyja frá Eistlandi og
nýjar upplýsingar sem gamli ffændinn
hafi komið með um tímabil sovéska
hernámsins. En síðan segir ffá því að
ástir takast með presdingnum og
einni dansmeynni. Hann ætlar að fara
burt með henni, en þegar hann kemur
heim til að kveðja frændann er hann
látinn; einhverjir misindismenn á
snærum fyrri valdhafa höfðu myrt
Svart/hvít myndbygging Dreyers er með ólíkindum sterk. Hér er atriði úr myndinni Dagur reiðinnar (1943).
hann, væntanlega fyrir afhjúpanir
hans. Því kemur prestlingurinn ekki á
stefnumótið.
Sá skyldleiki er með þessari mjrnd
og dönsku myndinni sem fyrr var sagt
frá, að í síðustu sögunni eru tvær aðal-
persónur af ólíku þjóðerni og þar sem
nektardansmærin vill ekki tala rúss-
nesku, sem bæði kunna, verður það úr
að hún talar við prestlinginn - á
ensku. Vera má að þetta standi í sam-
bandi við fjármögnunarerfiðleika
kvikmyndagerðar í Eystrasaltslöndum
og nauðsyn þarlendra að fá erlent fé
til að geta haldið áffam. Mætti segja
að það réttlætti ýmsar aðlaganir, þar
sem greinilegt er af þessari mynd og
öðrum sem áður hafa verið sýndar að
kvikmyndahöfúndum Eystrasalts-
landa er mikið niðri fyrir og vantar þá
ekki efhi ef þeim tekst að fjármagna
myndir sínar. Þessi eistneska mynd
hefði fyllilega átt einhver verðlaun
skilið, en hún hefur sennilega verið of
þung og hæg fyrir dómnefnd og
áhorfendur.
Meðal mynda í samkeppninni má
einnig nefna finnska kvikmynd sem
nefndist „Faðir vor“ og var eftir
Veikko Aaltonen. Þar fær áhorfand-
inn að kynnast andrúmsloftinu í hálf-
yfirgefinni finnskri byggð meðan beð-
ið er eftir því að „einhver Þjóðverji
komi og kaupi hreppinn fyrir eitt
mark,“ svo vitnað sé í orð einnar per-
sónunnar. Þar segir frá ungum manni
sem snýr aftur til föðurhúsa þar í
byggðinni eftir langa fjarveru. Þar
bíður hans það starf að gera upp sak-
irnar við fortíðina sem var erfið og
hasla sér völl í samtímanum þar sem
niðurníðsla og áfengi flæða um allt.
Allt þetta er undir-
strikað með strangri
kvikmyndatöku í
svarthvítu. Að lokum
tekst söguhetjunni að
vinna bug á sínum
eigin persónuvanda-
málum og endirinn er
nokkuð jákvæður;
söguhetjan tekur
saman við unga konu
sem misst hafði mann
sinn í klærnar á Bakk-
usi og þau búa áffam
á staðnum. Þetta er
sennilega það sem
næst verður komist
„gróðri jarðar“ á okk-
ar dögum.
Skylmingar
og
balalaika
Á kvikmyndahátíð- .
um sem þessum ber
það stundum við að
hátíðargestir vilja
hvíla sig á samtímanum og kjósa þá
heldur að leita á vit kvikmynda frá
fyrri tímum. Ef menn voru í slíkum
hugleiðingum var úr nógu að velja í
Rúðuborg að þessu sinni. Sérstök
dagskrá var helguð kvikmyndum eftir
skáldsögum Knut Hamsuns og bar
þar langhæst myndina „Sultur" eftir
Henning Carlsen ffá 1966. I annarri
dagskrá var „18. öldin í sænskri kvik-
myndagerð" tekin til umfjöllunar, og
fyrir utan sígildar myndir eins og
„Töfraflautu" Bergmans mátti þar sjá
aðrar myndir sem ekki eru eins þekkt-
ar, t.d. sá ég þar ágæta skylminga-
mynd, „Veiðiferð konungs“ effir Alf
Sjöberg ffá 1944. Hún sagði frá til-
raunum Rússa til að grípa völdin í
Stokkhólmi á dögum Gústafs þriðja.
Enn önnur dagskrá fjallaði um Karel-
íu og þótt þar væru aðallega heimild-
armyndir um þessa byggð áður fyrr og
örlög þess hluta hennar sem Sovét-
menn lögðu undir sig, var einnig á
boðstólum leikin mynd að nafhi ,Ju-
ha“ ffá 1937, myrk saga um ástir og
afbrýði við rennandi vötn í barrskóg-
um. Þá var sýnt úrval úr verkum finns-
ka kvikmyndahöfúndarins Matti
Kassila og síðast en ekki síst áttu
áhorfendur þess kost að sjá allar kvik-
myndir Carls Dreyer, ffá upphafi
(1918) til enda (1964) og mun slíkt
tækifæri vera harla fágætt.
En eftir allt þetta má segja að rúsín-
an í pylsuendanum kæmi þegar hátíð-
inni var slitið. Þá var gestum boðið
upp á forkostulega finnska rnynd,
„Total Balalaika Show“ eftir Aki Kau-
rismaki, ffá tónleikum sem rokk-
hljómsveitin Leningrad Cowboys hélt
í Helsinki í fyrra með einsöngvurum,
kór, hljótnsveit og ballett rauða hers-
ins. Var það gersamlega óborganlegt
að sjá og heyra rokkarana syngja slag-
ara eins og „Those were the days“ og
aðra slíka ásamt með brosandi Rúss-
um í fullum herskrúða og harmoníku-
og balalaika-undirleik ofan á raf-
magnsgítarana.
Að sögn aðstandenda var fjöldi
áhorfenda á kvikmyndasýningunum
nú svipaður og í fyrra, en þá voru þeir
33.000. Greinilegt er að vegur hátíð-
arinnar er stöðugt að aukast í Norm-
andí og einnig virðast Norðurlanda-
búar nú vera farnir að sækja hana í æ
ríkara mæli, að Islendingum undan-
skildum. Enn sem komið er hefur
orðstír hennar lítt borist til Parísar
þar sem bandarískar kvikmyndir eru
nánast allsráðandi, en síðasta haust
gengust aðstandendur hennar þó fyrir
sérstakri tveggja vikna dagskrá í kvik-
myndahúsinu Europa-Panthéon í
París og voru þar sýndar tvær íslensk-
ar myndir, „Börn náttúrunnar“ og
„Ryð“. Er það vonandi vísir að ein-
hverju meira.
Sagt nied ntynd
Höfundar: Hjörtur Gunnarsson og Puríður Hjartardóttir