Vikublaðið - 06.05.1994, Blaðsíða 11

YTKUBLAÐIÐ 6. MAÍ 1994
19
þessum stéttum meðtalið. Armar
hópur, verkfræðingar, með santbæri-
lega menntun að baki var samkvæmt
kjarakönnun stéttarfélags þeirra með
246 þúsund á mánuði að meðaltali
árið 1992.
Hér læðist að manni sá grunur að
þegar kemur að því að ákvarða laun
séu það aðrir þættir sem vegi meira en
menntunin. Tvennt gæti komið þar
tál. í fyrsta lagi það að „hópur 4“ er
eingöngu skipaður opinberum starfs-
mönnum. Ekki getur það verið einhlít
skýring þar sem verkfræðingar hjá
hinu opinbera eru með í kjarakönnun
verkfræðinga. Hin skýringin er sú að
„hópur 4“ er eingöngu skipaður við-
urkenndum kvennastétmm en verk-
ffæðingar eru viðurkennd karlastétt.
Fleiri dærni styðja þessa kenningu.
Meinatæknar, sem ná eiga í löngu
verfalli, hafa t.d. borið kjör sín saman
við laun flugumferðastjóra, dæmi-
gerða karlastétt. Þrátt fyrir meiri
menntun eru dagvinnulaun mein-
atækna nærri helmingi lægri en dag-
vinnulaun flugumferðastjóra. Meðan
meðallaun meinatækna eru innan við
80 þúsund fyrir dagvinnuna hefur
flugumferðastjórinn 150þúsund.
Ábyrgð
Þingfararkaup er nú 177 þúsund
krónur. Ráðherrar hafa 293 þúsund í
föst laun á mánuði, forsætisráðherra
Launamunur er
óþekkt stærð
Skattskrá gefur ákveðna mynd af
heildartekjum háttsettra manna. Sam-
kvæmt skattskrá ársins 1992 var Davíð
Oddsson forsædsráðherra með 424
þúsund króna mánaðartekjur það ár,
Hörður Sigurgestsson forstjóri Eim-
skips 1.090 þúsund og Sigurður
Helgason hjá Flugleiðum með 876
þúsund. Hrafh Bragason hæstaréttar-
dómari var með 369 þúsund og með-
almánaðartekjur ráðuneytisstjóranna
voru 384 þúsund.
Byrjunarlaun hjá Dagsbrún eru
rúmar 43 þúsund krónur á mánuði og
samkvæmt gögnum Kjararannsóknar-
nefndar voru meðalmánaðarlaun ver-
kakarla 112 þúsund á síðasta árs-
fjórðungi síðasta árs en verkakvenna
86 þúsund.
Er þetta eðlilegur munur á þeim
hæstlaunuðu og þeim lægstlaunuðu?
Sumir myndu svara því til að þetta sé
það sem markaðurinn ákveði og því
eðlilegur launamunur. Aðrir eru á því
að kökunni sé ekki réttlátlega skipt,
laun þeirra lægsm séu allt of lág en
hinna hæstu allt of há. Og svo má líka
benda á að það er greinilegt þegar
tekjuhæsta fólkið er skoðað að það er
allt fólk sem telst bera mikla fjármála-
lega eða rekstrararlega ábyrgð. Þetta
hafa forystumenn í BHMR gagnrýnt.
Hér sé aðeins ein gerð ábyrgðar, sú
rekstrarlega metin í launum. Aðrar
tegundir ábyrgðar, svo sem fagleg
ábyrgð, séu einskis metnar.
Með atvinnu eða án
Að lokunt er vert að benda á nýtt bil
sem er að myndast í þjóðfélaginu. Það
er bilið milli þeirra sem hafa atvinnu
og hinna sem enga vinnu hafa. Hér er
ekki hægt að tala um launamun þar
sem þeir atvinnulausu fá engin laun.
En tekjumunurinn er mikill.
Hámarks attánnuleysisbæmr eru 46
þúsund krónur á mánuði en margir
eiga ekki rétt á fullum bómm. Eins og
hér hefur komið frarn þá er til fólk
sem þarf að sætta sig við svipaða
krónutölu í dagvinnulaun. En nýjusm
kannanir Kjararannsóknarnefndar
benda til að vinnutfmi landverkafólks
sé að lengjast. Þannig geta þeir sem
hafa vinnu bætt sér upp lág dagvinnu-
laun með aukinni yfirvinnu en um leið
er hætta á að ennþá erfiðara verði fyr-
ir atvinnulausa að fá vinnu og um leið
auknar tekjur.
Forsíðumyndin cr ftá hátföarhöldunum
í Reykjavík 18. júní 1944 sem haldin
vom‘f tilefni af stofnun íslenska
lýöveldisins.
323 þúsund ogforseti lýðveldisins 334
þúsund. Föst laun ráðuneytisstjóra
eru 217 þúsund, hæstaréttardómara
252 þúsund og forstjóra ríkisspítal-
anna 213 þúsund.
Opinberir starfsmenn er sá hópur
sem einna mest hefur gagnrýnt ríkj-
andi launakerfi á undanfárnum
ámm.
Hvað hefur Birgir Björn Sigur-
jónsson, framkvæmdastjóri BHMR,
að segja um launamun hér á landi?
„Launainunur hér á landi er óþekkt
stærð. Það er ekki hægt að segja til um
hvað hann er mikill. Við vitum ekkert
hvað topparnir í þjóðfélaginu eru með
í laun. Kjörum þeirra er breytt eftir
skattalögum. Þess vegna dugir engan
veginn að rýna í skattaskrár til þess að
fræðast urn tekjur þeirra."
Kjör þorra launafólks eru jafn
óþekkt stærð og kjör toppanna að áliti
Birgis Björns. Eins og alkunna er gefa
umsamdir taxtar ekki raunsæja mynd
af kjörum fólks og auk þess dregur
Birgir Björn kjantkannanir ASI í efa.
„Eg veit um dærni þess að þeir
henda út tölum sem passa ekki inn í
fyrirframgefnar hugmyndir þeirra. Þá
er vinnuveitendum ekki gert skylt að
skila inn gögnuni og úrtökin verða
þannig tölffæðilega marklaus. Þetta
leynimakk með laun tel ég að hluta til
skýra máttleysi stéttarfélaganna.
Kjararannsóknir opinberra starfs-
manna eru þær einu marktæku sem til
eru. Að öðru leiti verður að byggja
kjarabaráttuna á kjaftasögum.“
„Annars er það mín tilfinning að
kjör almennings hafi farið versnandi
að undanförnu. Ekki bara tilfinning,
ég veit það. Þjóðarsáttin er glæpur
gagnvart taxtafólkinu. Eg held líka að
launamunur hafi farið ininnkandi.
Þjóðarsáttin hefur gefið íjármagninu
ffítt spil. Það hefur aukið hlut sinn á
kostnað launanna og tækifæri til
launaskriðs þannig minnkað.“
Hvað telur Birgir Bjöni að eigi að
ákvarða laun?
Það er niikið að gera hjá ffam-
kvæindastjóra BHMR og eins og skil-
virkum stjórnanda ber fer hann fljót-
legustu leiðina til þ'ess að svara spurn-
ingu blaðamanns. Hann vísar í skrif
eftir sig sem birtust í desember síð-
astliðnum í riti Norræna jafnlauna-
verkefnisins, „Launajöfnum, ný við-
horf-nýjar leiðir“.
Þar segir Birgir Björn að „ffá ffæði-
leguin sjónarhóli geti laun stárfs-
mannsins verið einskonar inælikvarði
á vinnuframlag og getu starfsmanns til
að skapa fyrirtækinu verðmæti."
En það þarf einhverjar mælistikur
Birgir Björn Sigurjónsson
til þess að meta þetta ffamlag. Mennt-
un og ábyrgð eru þær mælistikur sem
Birgir Björn vill fyrst og ffemst fara
eftir.
Menntun er réttlætanlegur mæli-
kvarði af tvennum ástæðum. I fyrsta
lagi vegna þess að það má telja líklegt
að starfmenn með sömu menntun og
starfsþjálffin skili svipuðu vinnufram-
lagi. I öðru lagi vegna þess að það má
telja næsta víst að starfsmaður með
menntun og starfsþjálfun skili meiru
en annar án menntunar og þjálfunar.
Starfsmat af þessu tagi hlýtur að horfa
mest til fagmenntunar og hverskyns
sérhæfingar á háskólastigi enda liggur
mestur kostnaður að baki slíkri
menntun, kostnaður sem viðkomandi
starfsmaður hefur þurft að bera sjálf-
ur, og mestrar verðmætasköpunar er
að vænta ffá starfsmanni nteð slíka
menntun.
Abyrgð er réttlætanlegur rnæli-
kvarði á laun vegna þess að ábyrgð
reynir á sjálfstæði starfsmanna og
ffumkvæði og henni fylgir oft aukið
andlegt álag. Þetta er þættir sem alla
má rneta sem aukið vinnuframlag að
mati Birgis Björns.
Hann telur að fjárhagsleg og
rekstrarleg ábyrgð sé rnetin að
verðleikum í íslenskuin launakerfum.
Mikið skorti aftur á inóti á að fagleg
ábyrgð sé rnetin á sama hátt, sérstak-
lega fagleg ábyrgð á sviði urnönn-
unar- og uppeldismála. Niðurstaða
hans ér því rn.a. að ábyrgð í hefð-
bundnum kvennastörfum sé ekki met-
in sein skyldi.
Sumarnámskeið
í Reykjavík '94
Foreldrar -kynnið ykkur sumarnámskeið
fyrir börn og unglinga sem í boði eru
á vegum íþrótta- og tómstundaráðs, íþróttafélaga
og samtaka í Fteykjavík.
Allar upplýsingar um fjölbreytni námskeiða,
tímabil og kostnað er að finna í bæklingnum
„SUMARSTARF í REYKJAVÍK 94“ sem dreift er í
grunnskólum og leikskólum borgarinnar.