Vikublaðið - 03.06.1994, Blaðsíða 6

VIKUBLAÐIÐ 3.JUNI 1994
Sævar Gunnarsson varaformaður Sjómannasambands íslands:
Aflasamdrátlurinn
er sjómönnum
gífurlegt áfall
Það mál sem afdráttarlaust
brennur mest á sjómönnum
í dag er sú skerðing sem
orðið hefúr á veiðiheimildum og þá
sérstaklega á þorski. Samdráttur-
inn í aflaheimildum hefúr verið gíf-
urlegur og þorskurinn búinn að
dragast saman um 100 þúsund
tonn úr 260 þúsund tonnum. Og
nú leggur Hafrannsóknarstofnun
til að ekki verði veidd meira en 130
þúsund tonn af þorski. Þetta er
auðvitað gríðarlegt áfall fyrir stétt-
ina, þótt það komi misþungft niður
eftir landshlutum, segir Saevar
Gunnarsson varaformaður Sjó-
mannasambandsins í samtali við
Vikublaðið.
Sævar segir að staðan sé verst á
Vesttjörðum og Norðurlandi, en
einnig á vertíðarsvæðum eins og í
Grindavík, heimabæ Sævars.
„A tímabili kom hækkandi fiskverð
á móti þessari þróun, en fiskverð hef-
ur farið sígandi að undanförnu, meðal
annars vegna rússafisks og markaðs-
aðstæðna yfirleitt. Fyrir tveimur til
þremur árum fór fiskverð hækkandi
með tilkomu fiskmarkaðanna, en nú
ríkir niðursveifla."
Er það með öðrum orðum aflasam-
drátturinn sem er meginskýringin á
versnandi stöðu sjómanna?
,Já. Ymsir kenna öðru um, benda
t.d. á fiskveiðistjórnunina, en aflasam-
drátturinn er vandamál númer eitt.
. Vissulega er ýmislegt skelfilegt að
gerast með kvótakerfið. Eg nefni það
ástand þegar menn eru búnir með
þorskinn. Nú geta menn eiginlega
ekki farið í aðrar tegundir öðruvísi en
að taka þorslann með. Það er erfitt að
kaupa aukinn kvóta þegar hann kostar
75-76 krönur kílóið og ekki fæst fyrir
hann nema 80 til 90 krónur. Hvað á
þá að gera? Henda þorsknum í sjóinn
eða koma með hann og fá refsingu?
Eða koma með hann skráðan sem
aðra tegund? Eg tel að það sé verið að
Sævar Gunnarsson: Ég tel aðþað sé veriðað veiða mun meira afþorski enfram kemur ískráningu. Honum erfleygt eða hann
skráður sem önnur tegund. Og það bcetir ástandið hreint ekki hvað aflasamdrátt og vemd varðar.
veiða mun meira af þorski en frain
kemur í skráningu. Honum er fleygt
eða hann skráður sem önnur tegund.
Og það bætir ástandið hreint ekki
hvað aflasamdrátt og vernd varðar.
Skerðing á afla leiðir til hlutfallslegrar
skerðingar á hlut og kjörum sjó-
manna, þannig að hér erum við að tala
um stærsta hagsmunamál okkar sjó-
manna.“
Ef aflasamdrátturinn er aðalmálið
þá er útlitið ekki ýkja bjart, miðað við
kolsvarta skýrslu Haffannsóknar-
stofnunar?
„Þetta verður svartnætti í þorsk-
heimildum næstu árin, það er ljóst. Ég
bind þó vonir við að hrygningin 1993
hafi komið vel út og að hún komi ffarn
1997 til 1999. Ég er síðan hræddur við
karfastofninn, því ef hann hrynur tek-
ur það ekki tvö til þrjú ár, heldur tíu til
fimmtán ár að ná honum upp aftur.
En ýsustofninn er sagður góður og
ljósa punkta er að finna, svo sem með
rækjuna og síldina."
Maður sér á fyrirliggjandi gögnum
að verulegur kvóti gengur kaupum og
sölum milii útgerða. Hver eru þín við-
horf?
„Ég hef persónulega alltaf verið á
móti ffjálsu framsali veiðiheimilda.
Það er óeðlilegt að menn geti haft
þetta að verslunarvöru. Ég er ffekar á
því að rfldð úthluti kvóta en að menn
versli með hann eftir eigin höfði.
Framsal hefur á hinn bóginn minnkað
eftir alla umræðuna og effir verkfall
sjómanna í vetur, sem betur fer. Ég
get nefnt þér dæmi um þrjá báta sem
seldu hvorir öðrum 100 tonn sam-
dægurs, bara til að láta karlana taka
þátt í kaupunum."
Er með afgreiðslu Alþingis komin
lausn í deiluna um kvótakaup sjó-
manna að þínu mati?
„Það mál er ekki fyrir bí, en ég bind
mfnar vonir við þær breytingar sem
urðu nú í vor. I mínum huga er bara
til ein lausn, en hana hefur ekki mátt
nefna í eyru útvegsmanna. Það er að
allur afli fari á fiskmarkaðina. Utvegs-
ERKIENGLAR MEÐ FLÍSATANGIR
Undanfarnar vikur hafa fjölmiðlar
verið helteknir af sveitarstjóm-
arkosningunum eins og eðlilegt er. I
umfjöllun um kosningamar hefur
kveðið við nýjan tón og em ekki allir
sammála um að hann sé til hins betra.
Það væri verðugt verkefni að bera
saman baráttuna nú og fyrir fjómm
árum og þátt fjölmiðla í henni. Mætti
t.d. bera saman auglýsingaherferð
Sjálfstæðisflokksins og kanna hvernig
áherslumar hafa breyst á þessum fjór-
um amm. Ég minnist þcss ekki að
hafa séð fjölskyldu ffambjóðenda aug-
lýsta fyrr en nú en held þó að fyrir-
rennarar Ama Sigfússonar hafi einnig
verið fjölskyldumenn. Kannski gætir
þarna áhrifa ffá Ari fjölskyldunnar eða
er embætti borgarstjóra að breytast
þannig að fjölskylda þess sem gegnir
embættinu skipti æ ríkari máli?
Ef þróunin heldur svona áffam
munu þeir sem eru einhleypir eða
„illa“ gifidr eiga æ erfiðara uppdráttar
í stjómmálum. I kosningablaði Sjálf-
stæðisflokksins var heilli síðu varið í
að sýna borgarstjóraffúna í hita og
þunga dagsins. Minnti sú auglýsing
sem eiginkonan fékk um margt á for-
setakosningar hér á ámm áður og þá
umræðu hvort eiginkona viðkomandi
væri nógu hugguleg og ffambærileg.
Forsetafrúr þurfa, rétt eins og aðrar
konur, að vera jafn vel til hafðar hvort
sem þær koma ffam með eiginmanni
sínum opinberlega, t.d. í konungs-
veislum, eða em í einkaerindum eins
og að kaupa fisk í soðið handa fjöl-
skyldunni.
Mitt í allri umræðunni um ffam-
bjóðendabna slæddist inn fféttir af
skilnaðarmálum presta. Þær em angi
af því sama: sífellt meiri og „opin-
skárri“ umfjöllun fjölmiðla um einka-
líf fólks í „opinberum“stöðum. Hinn
móralski meirihluti sem hefúr tröll-
riðið amerísku þjóðlífi virðist vera að
skjóta rótum hér á landi. Og það sem
kemur mest á óvart er að hann virðist
eiga sér málsvara í dagblaði sem þykist
vera „óháð og frjálst11 og vikublöðum
sem virðast setja metnað sinn í að vera
„smart og töfF‘ og þykjast ganga eins
langt og hægt er í fféttaflutningi sín-
um án þess að ganga nokkurn tfma of
langt. I stað þess að fjalla á málefna-
legan hátt um bætt siðferði almennt
velta þessi blöð sér upp úr persónu-
legum harmleik fólks.
Guðmundur Magnússon skrifaði
leiðara í DV í síðustu viku sem bar tit-
ilinn Fallnir englar. Þar gerir hann að
umtalsefni lítt öfundsvert hlutskipti „-
þeirra einstaklinga í þjóðfélagi okkar
sem með réttu eða röngu eru taldir
eiga að vera öðrum til efidrbreytni. Til
þeirra eru gerðar miklar kröfúr. Þeir
sem kosið hafa sér lífsstarf, sem gerir
miklar kröfúr um samkvæmni fyrir-
heita og athafna, eru undir sérstakri
smásjá almennings og fjölmiðla." Ein-
staklingarnir sem hann hefúr í huga
eru prestar og íþróttamenn.
Hlýtur það að vekja furðu lesenda
að hann undansldlur stjórnmálamenn
sem að hinum ólöstuðum eru þó mun
meira áberandi í þjóðfélaginu og ekki
síður fyrirmyndir. Af nógu er þó að
taka og hefði hann ekki þurft að leita
langt eftir dæmum um spillingu og
vondar fyrirmyndir.
menn vilja ekki hlusta á þetta. En
maður má víst ekki annað en vera
bjartsýnn með samsuðu þingsins í vor
og nú er verið að manna nefnd í mál-
ið. Það getur enginn sagt til um nið-
urstöðuna fyrirffam. Við forystumenn
sjómanna höfum verið skammaðir
fyrir að fallast á þetta. Líka er gagn-
rýnd takmörkun á framsalsrétti á
kvóta, það er sagt hefta einstaklings-
útgerðir og jafnvel drepa þær. Slíkar
skammir vísa ég til föðurhúsanna.
Þessir aðilar hafa hafnað því að allur
afli fari á markaðina og einnig hafa
þeir hafnað kvótaþingi, en báðar leið-
ir hefðu gefið þeim frjálsar hendur
með ffamsal."
Önnur mál. Það er búið að sam-
þykkja skerðingu í lífeyrissjóði sjó-
manna. Ekki eru allir ánægðir með
gang þeirra mála?
„Það er rétt að þetta er umdeilt. En
ég segi hiklaust að menn stóðu
ffammi fyrir því að gera annað hvort
þetta eða að lífeyrissjóðurinn drægist
saman og gætiekki staðið við sínar
skuldbindingar. Mér sýnist að við höf-
um kannski ekki kynnt málið nógu vel
og að upp hafi komið misskilningur
hjá mönnum. Það er ekkert verið að
taka ffá þeim sem áunnið hafa sér þau
réttindi sem þeir hafa í dag. Einnig
verður það bara að teljast eðlilegt að
menn fari fljótar en nú í endurmat á
örorku og taka þar tillit til möguleik-
ans á vinnu í landi."
Hvað er helst að gerast í öryggis-
málum sjómanna?
„Öryggismálin eru alltaf ofarlega á
blaði hjá sjómönnum. I vetur voru sett
lög sem skylda sjómenn að fara á nám-
skeið hjá Slysavarnarfélagi Islands og
1995 til 1996 verða allir sjómenn að
hafa farið í gegnum þetta. Og ég hvet
alla sjómenn til að gera það sem fyrst
og um leið og þeir hafa tíma til þess,
sem sé nota dauðu tímana. Og svo er
þyrlumálið komið í höfn, sem hefúr
verið sérstakt kappsmál sjómanna.
Þetta er að gerast tveimur til þremur
árum of seint, en það þýðir ekkert að
velta sér upp úr því. Þetta var óumflýj-
anlegt og skiptir þá ekki höfuðmáli
hvað kemur út úr viðræðunum um
samstarf við kanana.“
Hvað segir þú mér um breytingar
undanfarinna ára hjá sjómannastétt-
inni, til að mynda tilkomu fiystitogar-
anna?
„Störfin hafa vissulega breyst mikið
og algjör bylting orðið með ffystitog-
urunum. Þetta er arðbærasta útgerðin
og þýðir ekkert að leggjast gegn henni
þótt hún hafi því miður áhrif á atvinnu
fiskvinnslufólks í landi. Þessi útgerð á
rétt á sér og þessu verður ekki breytt.
Annað mál er sú þróun sem orðið hef-
ur hjá farmönnum, ég harma hvernig
sú stétt hefur hrunið með erlendri
skráningu farskipa og fækkun í áhöfn-
um.“
Sldlaboð til stéttarinnar á sjó-
mannadegi?
„Ekki annað en að ég vil nota tæki-
færið til að senda sjómönnum og fjöl-
skyldum þeirra kveðju og óska þeim
til hamingju með daginn."
%