Vikublaðið - 12.08.1994, Blaðsíða 5

VIKUBLAÐIÐ 12. ÁGÚST 1994
Stjórnmálin
5
Nokkrar staðreyndir
/ tíð ríkisstjórnar Davíðs Oddssonar hefur
• halli ríkissjóðs vaxið hröðum skrefum. Hallinn í heild hjá
Friðrik Sophussyni stefnir í 38.600 milljónir króna eða 38,6
milljarða.
• menntakerfið beðið ómœlt tjón. Á árunum 1992 til 1994
mœlist niðurskurðurinn í útgjöldum til menntamála alls
3.740 milljónir króna.
• atvinnuleysi fjórfaldast. Pað var 1,5 prósent þegar ríkis-
stjórnin tók við en spáð er að það verði 5,2 prósent að meðal-
tali í ár og vaxi á nœsta ári. Petta er ekki nema að litlum
hluta minni þorskaafla að kenna.
• vaxtastigið haldist svimandi hátt. Ríkisstjórnin ruddi veginn
fyrir okurvöxtunum með einhliða hœkkun vaxta á ríkispapp-
írum. Vextir lœkkuðu þegar stjórnin beitti skyndilega
„ handafli“, en þeir eru á uppleið aftur.
• kaupmáttur alþýðunnar hrunið. Pað er búið að taka 20 til 25
prósent af launum fólksins eins og þau voru 1987 og kaup-
mátturinn heldur áfram að rýrna langt umfram fall þjóðar-
tekna. Hér spilar ekki síst inn í stóraukin skattpíning ein-
staklinga.
• skuldastaða heimilanna stórversnað. 1980 voru skuldir
heimilanna 25 prósenl af ráðstöfunartekjum en eru nú orðnar
116 prósent í árslok 1993. Pað þýðir 970 þúsund krónur á
hvert mannsbarn eða nœr 4 milljónir á hverja fjögurra manna
fjölskyldu. Stóran liluta skuldanna má rekja til þess að fólk
er að bjarga sér j'rá degi til dags með neyslulánum.
• fjárfesting innanlands stöðvast. Stórfenglegar skattaívilnanir
til fyrirtœkja hafa ekki skilað sér í aukinni fjárfestingu á ís-
landi, heldur miklu fremur ífjárflótta til útlanda.
kaupmáttur ráðstöfunartekna verka-
fólks minnkað um 20 til 23 prósent.
Aftur á móti heíur allt verið gert fyrir
fyrirtækin. Þau hafa fengið tekjuskatt-
inn lækkaðan úr 45% í 33%, aðstöðu-
gjaldið felit niður og ýmsu öðru hefur
verið sleppt. Sum fyrirtæki hafa notað
mismuninn til að laga skuldastöðuna
hjá sér. Onnur stóðu vel fyrir og vaða
nú í peningum. Þeir eru ekki notaðir
til fjárfestinga hér á landi, heldur
miklu ffekar til að fjárfesta í verðbréf-
um og fyrirtækjum erlendis. Kvóta-
kerfi sægreifanna hefur verið fest í
sessi. Þeir pöntuðu gengisfellingu og
fengu.
Viðskiptabönkunum bjarg-
að með barnabótunum
I nóvember 1992 kom glaðningur
til fólksins í landinu. Almennur tekju-
skattur á einstaklinga hækkaði, barna-
bætur lækkuðu og sömuleiðis vaxta-
bætur og 5% hátekjuskattur var lagð-
ur á. Þetta þýddi 4,1 milljarð í aukn-
um álögum á einstaklinga. Eða 31%
hækkun beinna skatta á einstaklinga.
Asamt þessu ákvað ríkisstjórnin hækk-
un bensínskatts upp á 350 milljónir,
breikkun á virðisaukaskatti og fl.
Mestu byrðarnar af efnahagsaðgerð-
unum voru lagðar á barnafjölskyldur
sem eru að eignast húsnæði.
Reyndist skerðingin vegna þessa og
annarra aðgerða ríkisstjórnarinnar hjá
hjónum með þrjú börn vera 110-145
þúsund krónur á ári. Lækkun vaxta-
bóta þýddi 30-40 þúsund króna skerð-
ingu, lækkun barnabóta 25-30 þús-
und, hækkun tekjuskatts 30-40 þús-
und, hækkun tannlæknakostnaðar 10-
15 þúsund, hækkun lyfjakostnaðar 10-
15 þúsund og hækkun húshitunar-
kostnaðar 5 þúsund. 1 sömu andrá
boðaði Sighvatur Björgvinsson skerð-
ingu á fæðingarorlofi. Ogjón Baldvin
leitaðist við að lina þjáningarnar á
sinn einstæða hátt. EES-útgáfa utan-
ríkisráðherrans var lögð fram á þingi.
62 sentimetra bunki, þar af 2 senti-
metrar á íslenskri tungu.
I febrúar 1993 krafðist verkalýðs-
hreyfingin 5 prósenta launahækkunar
í komandi kjarasamningum og að átak
yrði gert í atvinnumálum. Svo sem
búast mátti við voru undirtektir
dræmar. Enginn peningur til.
Skömmu síðar vippaði ríkisstjórnin
fram lögum til að bjarga viðskipta-
bönkunum. Milljarður til Landsbank-
ans. Passað var upp á að srníða lög sem
færðu íslandsbanka einnig björg í bú,
en á laumulegan hátt því auðvitað
mátti ekki auglýsa að ríkið væri að
bjarga einkabankanum.
Af því að ingimundur í
Heklu bað hann um það
Ekki var langt liðið á árið 1993 þeg-
ar fréttir bárust um að Seðlabankinn
hafi skilaði 3 milljarða króna hagnaði
árið 1992. Jón Sigurðsson horfði upp
á þetta og sldpbrot álvershugmynda
og tók að ókyrrast. Lfm vorið hófust
hrókeringar varðandi lausa stólinn
hans Jóhannesar Nordal og á endan-
um varð sá maður fyrir vaiinu sem all-
ir vissu að hreppa myndi hnossið. Jón
Sigurðsson. Jón var ekki lengi búinn
að sitja í stólnum hans Jóhannesar
þegar hann fékksér dýrindis jeppa. En
hann fékk ekki að vera í friði með nýja
leikfangið; fjölmiðlarnir komust í spil-
ið og almenningur rak upp rama-
kvein. Svo mjög tók þetta andstreymi
á Jón að hann skilaði bílnum og setti
upp allsherjar fylusvip. Hann náði sér
aldrei eftir það sem Seðlabankastjóri
og áður en langt um leið var hann
orðinn bankastjóri Norræna fjárfest-
ingarbankans. 1 útlöndum grenjar
lýðurinn ekki þótt virðulegir banka-
stjórar aki um á góðum bílum.
Bflamál voru einnig Friðriki Soph-
ussyni hugleikin þegar hann þetta árið
hitti Ingimund í Heldu eitt sinn sem
oftar. Friðrik breytti reglugerð uin
skattlagningu á ábyrgðaviðgerðum
bifreiðaumboðanna. Hví? Af því að
Ingimundur í HekJu bað hann um
það. A sama tíma voru Llekla og fleiri
umboð í skattrannsókn.
A sama tíma var ríkisstjórnin að
halda upp á tveggja ára afinæli sitt.
Við á Vikublaðinu sendum ríkis-
stjórninni heillaóskir og rifjuðum upp
nokkur afrek: Engar hagsbætur af
EES, ekkert álver, þenslubréfakerfi
Jóhönnu, Hrafnsmál Olafs, sjúklinga-
skattar Sighvats, óstarfhæfni í sjávar-
útvegsmálum, atvinnumálum, kjara-
málum. Og svo framvegis.
Afmælisgjöf ríkisstjómarinnar til
umbjóðenda sinna var sérlega höfð-
ingleg gjöf til aldraðra. Rétt fyrir
þinglok breytti stjórnarineirihlutinn
lögum uin atvinnuleysistryggingar
þannig að grunnlífeyririnn var tekinn
af þeim lífeyrisþegum sem fá greiddar
atvinnuleysisbætur. Þetta var ódulbú-
in og gróf aðgerð til að hrekja lífeyris-
þega út af vinnumarkaðinum. Síðan
sleit Davíð Oddsson þingi fyrirvara-
laust til að forða klofningi stjórnar-
innar í landbúnaðarmálum. Búvöra-
laga-samsuða fékk að fljóta í gegn en
ágreiningi um fiskveiðistefnumótun
var frestað.
Skólakrakkarnir hafðir að
féþúfu
Og þegar sólin var hæst á lofti um
sumarið ákvað stjórnin að fara í and-
litslyftingu, kratar að minnsta kosti.
Stólaskipti voru ákveðin. Eiður
Guðnason var gerður að sendiherra
og Jón Sigurðsson fór í Seðlabankann
sem fyrr sagði. Guðmundur Arni
Stefánsson og Össur Skarphéðinsson
urðu ráðherrar og þótti Jón Baldvin
ansi sniðugur þarna, því með því að
gera Guðmund og Ossur samseka
voru þeir um leið settir í bönd. Og
hvað gerði ríkisstjórnin með nýja and-
Iitið? Felldi gengið og það án hefð-
bundinna efnahagslegra forsenda. í
kjölfarið fylgdi vaxtahækkun í bönk-
um. Og enn fremur sýndi stjórnin hug
sinn til menningarinnar og ákvað að
setja virðisaukaskatt á bækur, blöð og
tímarit.
Eitt af því sem helst hefur einkennt
þessa ríkisstjórn er dulbúin skatt-
heimta í formi þjónustugjalda og áður
en skólar byrjuðu haustið 1993
greindi Vikublaðið frá hinum nýju
skólagjöldum. Skólagjöld framhalds-
skólaneina skyldu vera 2.500-6.000
krónur og ekki var grunnskólanem-
endum gleymt, hvað þá háskólanem-
endum. Menntastefna stjórnarinnar:
Minni kennsla í grunnskólum með
niðurskurði. Framþróun framhalds-
skóla stöðvuð. Framlög til rannsókna-
og vísindastarfs skorin niður. Háskól-
inn í fjársvelti. Lánasjóður náms-
manna skorinn niður.
Ríkisstjórnin leitaði að fleirum til
að plokka af og fann. Heilbrigðisráðu-
neytið sagði við SAA að helvítis alk-
arnir ættu ekki að fá ókeypis aðstoð
samfélagsins og krafðist þess að SAA
innheimti 20 milljónir af alkóhólist-
um. í upphafi þessa árs færðu embætt-
ismenn heilbrigðisráðuneytisins síðan
gjafir með því að leggja fram tillögur
sem fela í sér að leggja niður sjúkra-
húsrekstur víða á landsbyggðinni.
Tæknileg vandkvæði að
skattleggja fjármagnstekj-
ur
Það var síðan nánast í sömu andrá
að ríkisstjórnin ákvað enn að fresta því
að taka upp fjármagnstekjuskatt, þótt
um það hefði verið samið í kjarasamn-
ingum. Því var borið við að innheimta
fjármagnstekjuskatts væri erfið tækni-
lega. Það eru engin tæknileg vand-
kvæði því samfara að plokka af sjúk-
lingum, öldruðum, börnum og alkó-
hólistum, en það er bara svo erfitt að
plokka af verðbréfabröskurum.
í upphafi þessa árs og allt fram á
síðastliðið vor stóðu síðan yfir á Al-
þingi þær deilur innan ríkisstjórnar-
innar sem rændu hana ærunni og ræn-
unni.
Líkast til minnast menn þessarar
rfldsstjórnar helst fyrir ágreining og
þá einkum um ríkisfjármál, landbún-
aðarmál og sjávarútvegsmál. Horfið á
Eggert Haukdal og sjáið heiftina í
garð krata. Munið þrjóskuna í Agli
Jónssyni. Hótanir Jóhönnu Sigurðar-
dóttur. Fýlu Inga Björns Albertsson-
ar.
Areiðanlega harmar Friðrik Soph-
usson það manna mest að ekki verður
kosið í haust. Martröð Friðriks er ber-
sýnileg, samtals 38 milljarða halli á
ríkissjóði frá því stjórnin tók við.
Vegna þess að honum tókst ekki að
koma böndum á ríkisútgjöldin - á
báknið. Hann er orðinn íslandsmeist-
ari í skattheimtu á einstaklinga og í
hallarekstri. Og hann veit að á þeim
vetri sem framundan er munu ráð-
herrarnir við hliðina á honum ekki ljá
máls á erfiðum niðurskurði og „óvin-
sælum aðgerðum". Kratar inunu segja
að þeir hafi skorið nóg og tala um brú
hér og hafnarbætur þar. Obreyttir
þingmenn Sjálfstæðisflokksins munu
gera slíkt hið sama.
Til að kóróna þetta eru samningar
að losna og verkalýðshreyfingin að
berja sér á brjóst. Guðmundur Jaki að
sldlja á milli Dagsbrúnar og ASI og þá
er fjandinn laus.
Ríkisstjórnin er Hrafn
Gunnlaugsson
En hvað sem „stóru málunum" líð-
ur þá verður þessi ríkisstjórn e.t.v. eft-
irminnilegust fyrir einkavinavæðingu
Sjálfstæðisflokksins og embættisveit-
ingar krata til flokksbræðra og vina.
Þessi ríldsstjórn eru sendiherrarnir
Kjartan Jóhannsson og Eiður Guðna-
son og bankastjórarnir Jón Sigurðs-
son og Steingrímur Hermannsson.
Þessi ríkisstjórn er Flannes Hólm-
steinn á kafi í sjóðum. Þessi ríkisstjórn
er Guðmundur Einarsson til EFTA
og Birgir Arnason til Alþjóðabankans.
Þessi ríkisstjórn er Karl Steinar
Guðnason til Tryggingastofnunar
ríkisins. Þessi ríkisstjórn er Björn
Friðfinnsson í iðnaðarráðuneytið og
Þorbjörn Jónsson Sigurðssonar í ut-
anríkisráðuneytið og Gunnar Sig-
urðsson bróðir Jóhönnu í félagsmála-
ráðuneytið. Þessi ríkisstjórn er Guð-
mundur Magnússon í Þjóðminjasafn-
ið og Magnús Jónsson í stól veður-
stofustjóra.
Og þessi ríkisstjórn er fleira. Hún
er Bryndís og smyglaða kjötíð. Hún er
skinkumál Hagkaups og kalkúnalæri
Bónuss. Ilún er útsalan á SR-mjöli til
einkavinanna í Kolkrabbanum. Hún
er Jón Baldvin að biðja ameríska her-
inn um aukin umsvif þótt ameríski
herinn sé að draga saman seglin uin
allan heim.
Þessi ríkisstjórn er Jakob Frímann
Magnússon, popparinn sem verður
sendiherra af því honum tókst að
vekja athygli á hinum þjóðlega sið
okkar að iðka bumbuslátt. Og þessi
ríkisstjórn er uinfram allt Hrafh
Gunnlaugsson sem eitraði Ríkisút-
varpið í skjóli Davíðs Oddssonar og
Olafs G. Einarssonar.
Friðrik Guðmundsson
Dýrahirðir
Reykjavíkurborg óskar eftir að ráða dýrahirði í
fjölskyldu- og húsdýragarðinn í Laugardal.
Auk almennrar dýrahirðu felst starfið í kennslu
skólabarna og uppfræðslu almennings um dýr
og umhverfismál.
Óskað er eftir búfræðingi eða sambærilegum
starfskrafti.
Umsóknum skal skila til starfsmannastjóra, Frí-
kirkjuvegi 11, á eyðublöðum sem þar fást, fyrir
þriðjudaginn 16. ágúst 1994.
Nánari upplýsingar gefa Sigurjón Bláfeld eða
Tómas Guðjónsson í síma 684640.