Vikublaðið - 12.08.1994, Blaðsíða 9

VIKUBLAÐIÐ 12. ÁGÚST 1994
Ofbeldið
9
ekki hagsmunir heildarinnar að loka á
slíka umræðu". T.d. væru það ekki
hagsmunir ungra stúlkna á leið á úti-
hátíð að ekki væri rætt um nauðganir í
íjölmiðlum fyrir vertíðir útihátíðanna.
Þeirra hagsmunir felast í því að þær
séu fræddar um hvernig þær geti gert
hugsánlegum afbrotamanni erfiðara
íyrir að koma vilja sínum fram og í því
hvar þær geti leitað sér hjálpar og ráð-
gjafar verði þær fyrir þeirri ógæfu að á
þær sé ráðist.
Starfskonur Stígamóta fullyrða að
ef kastljós eða athygli af einhverri
tegund gæti hugsanlega orðið til þess
að fylla einhverja einstaklinga löngun-
uin til þess að ffemja svona glæp væri
það helst í formi ofbeldis í bíómynd-
um og sjónvarpi. Og auðvitað Iíka það
hve vægum augum þessi glæpur er lit-
in í íslensku þjóðfélagi.
Stígamótakonur eru undrandi á því
að í hvert skipti sem umræða um
nauðganir fer í gang virðist hún koma
fólki í opna skjöldu. Viðbrögðin sem
þær fá benda a.m.k. til þess. Setningar-
eins og „eruð þið að segja að“ og
„eruð þið að meina að“ eru algeng
viðbrögð við því sem þær hafa að
segja. „Það mætti halda eftir þessum
viðbrögðum að dærna að okkur hefði
dottið í hug að segja eitthvað nýtt í ár
til þess eins að vekja á okkur athygli
og koma okkur í umræðuna. En þetta
eru allt hlutir sem við höfum rætt um
ár eftir ár“, segir Ashildur Bragadótt-
ir, starfskona Stígamóta.
Ábyrgð fjölmiðla
Ashildur bendir á ábyrgð fjölmiðla í
þessu sambandi. Hún segir að „öll
umræða sé af hinu góða og svo
framarlega að umræðan sé ekki tekin
úr samhengi og toguð og teygð í fjiil-
miðlunr“. Hún telur unrræðu um þessi
mál vera á réttri leið en „auðvitað vill
stundum brenna við að hlutirnar séu
teknir úr sanrhengi, eitthvað eitt tekið
út úr og því slegið upp. Þannig eru
skilaboðin orðin brengluð og það er
hættulegt þegar það gerist."
Ríkissjónvarpið hefur nú nreð
stuttu nrillibili sýnt bandaríska ffanr-
haldsþætti þar senr stelpur eru látnar
hefna sín á strák nreð því að ljúga upp
á hann nauðgun. Theódóra Þórarins-
dóttir, starfskona Stígamóta telur slíkt
alveg forkastanlegt. „Það er alveg ó-
þolandi að verið sé að ala á slíkunr
goðsögnum. Þessi goðsögn virðist
vera alveg ótrúlega lífseig að stelpur
séu að ljúga og ætli þannig að hefha
sín á viðkomandi. En þessi goðsögn á
ekki við rök að styðjast. Tölur sýna að
einungis 2% af kærunr eiga ekki Hð
rök að styðjast. Þannig eru 98% ákæra
eru sannar. Mér er sþurn; hver færi í
gegnum réttarkerfi íslands til þess að
klekkja á einhverjunr? Mér finnst það
mjög vítavert af fjölmiðlunr, sérstak-
lega sjónvarpinu senr er nrjög sterkur
miðill, að vera með slíka þætti og hafa
þá ekki a.nr.k. umræðuþátt á eftir unr
þetta atriði. Þessir nriðlar hafa inikið
vald í sínum höndum og þurfa að gæta
sín hvernig þeir nota það. Með því að
senda svona umfjöllun út án ffekari
unrræðna eru þeir að taka undir þessa
goðsögn, að nauðgunarkærur séu yfir-
leitt lygi.“
„Getum ekki lokað
okkur inni fyrir það eitt að
vera kona“
Stígamót, ráðgjafar- og fræðslu-
nriðstöð uin kynferðislegt ofbeldi, er
orðin sex ára og er til húsa í gönilu,
vinalegu timburhúsi að Vesturgötu 3 í
Reykjavík. Við tókunr tvær starfskon-
ur Stígamóta, þær Theódóru Þórar-
insdóttur og Ashildi Bragadóttur, tali
og spurðum |rær fyrst hvort þær væru
sammála því að umræða um nauðgun
gæti leitt til nauðgana?
„Umræða af þessu tagi keniur alltaf
upp öðru hvoru, að það megi ekki
ræða viðkvænr ofbeldisverk vegna
þess að umræðan sjálfhvetji til ofbeld-
is, “ segir Theódóra senr varð fyrst fyr-
ir svörunr. Hún heldur áffam; „Unr-
ræða unr sjálfsvíg hefur t.d. verið
THEÓDÓRA
ÞÓRARINSDOTTIR:
Ábyrgð fjölmiðla
er geysimikil
og mer fiirnst
það vítavert af
mkissjónvarpinu
að sýna athuga-
semdalaust
þætti sem ýta
undir þá skoðun
að naugðungar-
kærur séu oit
byggðar á
heindar-
þorstanum
einum saman.
gagnrýnd á sama hátt og nauðgunar-
umræðan nú. Og stundum er sagt að
umræða um íkveikjur „kveiki í“
brennivörgum. Ilvað kynferðislegt
oflieldi varðar þá er unr mjög við-
kvæmt nrál að ræða sem þjóðfélagið
gjarnan reynir að fela. Oklcar skoðun
er sú að þessi mál þurfi að ræða'og
konra þannig franr í dagsljósið. Við
höfunr aldrei verið nreð neinar lýsing-
ar á þessunr ofbeldisverkunr, heldur
einungis rætt unr afhverju þessi glæp-
ur er ffaminn, hvaða afleiðingar hann
hefur fýrir fórnarlambið, lrversu al-
gengur hann er o.s.frv."
Geta gert honum
erfiðara fyrir
Sjáið þið árangur af starfi ykkar, t.d.
unrræðunni í fjöhniðlum undanfarnar
verslunarnrannahelgar?
„Það var ekki unr skipulagða her-
ferð að ræða af okkar hálfu fyrir þessa
verslunariirannalrelgi," segir Theó-
dóra. „Fjölmiðlarnir konru til okkar.
En það senr við heyrðunr, t.d. í Eyj-
unr, benti til þess að svo sé. Það konru
til okkar stelpur og sögðu okkur
hvernig þær ætluðu að passa upp á
hvor aðra, alltaf fara saman á klósettið
og slíkt.“ Og Ashildur tekur við: „Það
kom cinmitt franr fyrir þessa verslun-
armannahelgi hvað þær gætu gert til
þess að gera hugsanlegum ofbeldis-
nrönnunr erfiðara fyrir. Möguleg
fórnarlönrb geta auðvitað ekki koniið
í veg fýrir þann ásetning ofbeldis-
nrannsins að ffenrja þennan glæp en
þau geta gert honuin erfiðara fýrir,
t.d. með því að halda hópinn."
„Þetta bar líka þann árangur að
margir vissu að við værunr á þessum
stöðuin og leituðu til okkar, nr.a. nreð
eldri mál“, bendir Theódóra á. „Það
er alltaf mun rneira unr það á þessuni
útihátíðunr að leitað sé til okkar nreð
eldri mál heldur en að við séunr að fást
við tilfelli sem gerst hafa á staðnum.
Sumar hafa líka heilsað upp á okkur á
svæðinu og konra síðan stuttu seinna
hingað á skrifstofuna og leita hjálpar."
Þær stöllur leggja áherslu á hversu
erfitt það sé fýrir fórnarlömb þessa of-
beldis að taka þá ákvörðunr að leita sér
hjálpar. „Við heyruni það í hvert ein-
asta skipti sem einhver kemur hingað
inn að þetta sé eitt þyngsta skref sem
viðkomandi hefur stigið", segir As-
hildur. „Það er erfitt að ákveða að trúa
ókunnugri manneskju fyrir atburðum
sein hafa legið sem farg á þeinr í lang-
an tíma, þurfa að kryfja tilfinningar
sínar til nrergjar og rifja upp þennan
atburð. Það getur létt þessi spor að
konra til okkar á útihátíðunr. Við
erum ekki merktar þar, þannig að við-
konrandi getur, utanfrá séð, verið að
tala við hvaða manneskju senr er unr
hvað nrál senr er.“
Þeir hafa ákveðið vald og
nýta sér það
Getur opinber unrræða orðið til
þess að létta fórnarlömbum kynferðis-
legs ofbeldis þessi spor?
,Já, ég held það. I kjölfar slíkra unr-
ræðna verður holskefla hjá okkur.
Þannig að umræðan ýtir undir það að
fórnarlönrb leiti sér hjálpar." Theó-
dóra bætir við: „Oll unrræða hróflar
við tilfinningunr þess einstaklings senr
hefur orðið fýrir kynferðislegri nris-
notkun. Það er nijög nrikið hringt til
okkar og komið þegar unrræða er í
gangi, senr er nrjög jákvætt.
En umræðan hefúr oft farið inn á þá
braut hvað fólk eigi að gera til þess að
verja sig. Ekki hefur verið tekið á því
hvað í þessu þjóðfélagi okkar verður
til þess að nrenn geri þetta. Þeir hafa
ákveðið vald og nýta sér það. Það eru
uppeldisleg» og félagsleg atriði sem
þarf að athuga. Hvað er það sem leið-
ir til þess að ofbeldismaðurinn heldur
að hann nregi þetta? Ekki það að kon-
ur eigi að passa sig betur. Maður
heyrir stundum „hvað var hún að gera
þarna og þarna“. En það er ekki orsök
vandans. Það stendur hvergi að það
megi nauðga einhverjum vegna þess
að hann sé staddur á ákveðnum stað
eða sé í ákveðnu ástandi.“
Nauðgun er sálarmorð
Haldið þið að þessi áhersla á að
konur passi sig, séu ekki einar úti á
kvöldin o.s.ff, hjálpi til við að viðhalda
þessari skoðun að nauðgun sé kon-
unni að kenna?
'Fheódóra telur svo vera. „Ef strák-
ur deyr áfengisdauða og er rændur er
enginn sem segir: „Heyrðu, þér var
nær að liggja þarna“. Og þó svo að við
höfunr fyrir þessar útihátíðir verið að
segja stelpum að passa sig, halda hóp-
inn og drekka sig ekki dauðadrukknar
þá getur nraður ekki varið sig gegn
þessu. Það getur hent allar konur að
þeim sé nauðgað og við konur hljó-
tunr að spyrja hvort við eigum okkur
ekki sanra tilverurétt og hver annar
borgari."
Ashildur tekur undir nreð Tlreó-
dóru og lokaorðin eru hennar. „Mað-
ur getur ekki lokað sig inni bara fyrir
það eitt að vera kona. Það senr þarf að
breyta er hugsunarhátturinn í þjóðfé-
laginu. Þessa fordónra sem segja að
það sé konan senr eigi að passa sig og
jafnvel að hún eigi sök á glæpnum,
þarf að uppræta. Og breyta hugsunar-
hættinum þannig að fólk geri sér
grein fyrir hvað sé rétt og rangt og
hvað nauðgun er alvarlegur glæpur.
Eg held að nrargir geri sér ekki grein
fyrir hvaða afleiðingar hann hefur fyr-
ir fórnarlainbið. Eins og Teódóra
sagði þá er þetta sálarmorð. Það tekur
viðkomandi mörg ár að jafha sig ef
hann gerir það þá einhverntíma."
Sökklar

Bæjarsjóður Hafnarfjarðar auglýsir til sölu sökkla á
lóðunum nr. 34-40 og 42-48 við Klettaberg.
Um er að ræða tvö stallhús með fjórum íbúðum hvort.
Frekari upplýsingar eru veittar á skrifstofu bæjarverk-
fræðings, Strandgötu 6, sími 53444.
Tilboðum skal skila á sama stað fyrir kl. 11.00
mánudaginn 15. ágúst nk.
Bæjarverkfræðingur
Utboð
F.h. Gatnamálastjórans í Reykjavík er óskað eftir tilboðum í
verkið:
Stígar í Elliðaárdal,
stígagerð og yfirborðsfrágangur
Helstu magntölur eru:
Lengd stíga: 910 m
Malbik: 2.2000 m2
Hellulögn: 220 m2
Verkinu skal að fullu lokið fyrir 10. október 1994.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu vorri Fríkirkjuvegi 3, Reykja-
vík, frá og með þriðjudeginum 9. ágúst 1994, gegn kr. 10.000.-
skilatryggingu.
Tilboðin verða opnuð á sama stað fimmtudaginn 18. ágúst 1994,
kl. 11.00.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVIKURBORGAR
Fríkirkjuvegi 3 - Sími 25800
Húsbréf
Útdráttur
húsbréfa
Nú hefur farið fram ellefti útdráttur húsbréfa í
1. flokki 1991, áttundi útdráttur í 3. flokki 1991,
sjöundi útdráttur í 1. flokki 1992, sjötti útdráttur í
2. flokki 1992 og annar útdráttur í 1. flokki 1993.
Koma þessi bréf til innlausnar 15. október 1994.
Öll númerin verða birt í næsta Lögbirtingablaði
og í dagblaðinu DV föstutudaginn 12. ágúst.
Auk þess liggja upplýsingar frammi í Húsnæðis-
stofnun ríkisins, á Húsnæðisskrifstofunni á
Akureyri, í bönkum, sparisjóðum og verðbréfa-
fyrirtækjum.
C^G HÚSNÆÐISSTOFNUN RÍKISINS
HÚSBRÉFADEIID • SUÐURLANDSBRAUT 24 • 108 REYKJAVlK • SÍMI 69 69 00