Vikublaðið - 14.10.1994, Blaðsíða 6

6
VTKUBLAÐIÐ 14. OKTÓBER 1994
Hrafnsdómuriim bírtur
Vikublaðið var á íimmtudag ;
birta forsendur dóms og dóni
Hrafn Gunnlaugsson höfðaði
það hér á eftir:
Ar 1994, fimmtudaginn 6. októ-
ber, var á dómþingi Héraðsdóms
Reykjavíkur, í máli Hrafhs Gunn-
laugssonar gegn Hildi Jónsdóttur og
Alþýðubandalaginu kveðinn upp
svohljóðandi
DÓMUR
Telja verður að í grein þeirri og
pisdum í Vikublaðinu, sem hér um
ræðir, felist grófar ærumeiðingar í
garð stefnanda. Er þar víða að finna
ósannindi sem varpað er á borð sem
staðreyndum. Til grundvallar ýms-
um þessara staðhæfinga er lögð
skýrsla ríkisendurskoðunar um „Fjár-
málaleg samskipti Hrafns Gunn-
laugssonar við ýmsa opinbera aðila“
sem út kom í júlí 1993 en stefnda
Hildur hefur í ffamburði sínum hér
fyrir dómi greint ffá því að tilefhi of-
angreindra skrifa hafi verið útkoma
nefhdrar skýrslu og sú^umræða sem
fylgdi í kjölfar hennar. í grein þessari
og pistlum er sannleikurinn afbakað-
ur og oft beinlínis farið með rangt
mál. Þykir ljóst að með skrifúm þess-
um sé verið að gera stefhanda og
störf hans tortryggileg í augum al-
mennings.
Af hálfu stefhdu er því m.a. haldið
ffam að pistlamir ,A flækingi" og
„Tilveran og ég“, séu ritaðir í „háðsá-
deilustíl" og verði að skilja þá í því
samhengi. „Háðsádeilustíll" þessi
leiðir að mati dómsins eigi til þess að
sá, sem ummæli setur ffam, geti í
skjóli þessara stílbragða leyft sér, án
ábyrgðar, að ráðast að æm manna og
persónu, sbr. orðalag 72. gr. stjómar-
skrárinnar um tjáningarfrelsi: „þó
verður hann að ábyrgjast þær [hugs-
anir sínar] fyrir dómi.“ Verður því
ekki fallist á sýknukröfu stefhdu sam-
kvæmt 72. gr. stjómarskrárinnar.
A. Krafa um ómerkingu um-
mæla.
í fyrri viku dæmt til að
isniðurstöðu í máli því sem
gegn Vikublaðinu og fer
Verður nú fjallað um einstök um-
mæli, eins og þau koma fyrir undir
töluliðunum 1-9 í kröfugerð, og fyrst
tekin afstaða til kröfu stefhanda um
ómerkingu þeirra:
1.16.7.1993, úr greininni „I blekkj-
mn ogskugga hrafiis. “
„I skýrslu Ríkisendurskoðunar
kemur ffam að Hrafh hafi fengið að
núvirði úr Kvikmyndasjóði um 91,5
milljónir króna. Þar kemur líka fram
að hann hefur ýmist gengið á svig eða
brotið gegn flestum veigamestu skil-
yrðum sjóðsins hvaða nafni sem þau
nefnast - til dæmis varðandi skil á
greinargerðum og upplýsingar um
fjánnögnunaraðila.‘r
Af skýrslu ríkisendurskoðunar eða
öðrum málsgögnum verður hvergi
ráðið að stefnandi hafi á einn eða
annan hátt brotið gegn skilyrðum
Kvikmyndasjóðs miðað við þær
starfsvenjur sem höfðu skapast hjá
sjóðnum, m.a. varðandi skil á grein-
argerðum og upplýsingar um fjár-
mögnunaraðila. Þegar samhengi
upphafsorða ofangreindra ummæla
og þess texta, sem á eftir kemur, er
virt í heild þykir ljóst að verið sé að
era það tortryggilegt að stefhandi
afi fengið 91,5 milljónir króna úr
Kvikmyndasjóði þrátt fýrir að hann
hafi brotið gegn skilyrðum sjóðsins.
Að áliti dómsins er hér um meiðandi
aðdróttun í garð stefnanda að ræða
og ber að taka til greina kröfu hans
um ómerkingu ofangreindra um-
mæla, sbr. 1. mgr. 241. gr. almennra
hegningarlaga nr. 19, 1940.
2.16.7.1993, úr greininni „I hlekkj-
um ogskugga hrajns“.
„I þriðja lagi þarf að nefna til þess-
arar sögu Sjónvarpið. Hrafn er starfs-
maður þess og hefur verið síðustu sjö
ár - að vísu í leyfi um alllangan tíma.
Á þeim sama tíma hefur hann selt
sjónvarpinu vörur og þjónustu fyrir
2 5 milljónir króna - sjálfum sér. Það
er athyglisvert að viðskipti þessi við
Hrafh hófust ekki fyrr en eftir að
hann sjálfur var kominn í stöðu dag-
skrárstjóra. Hann hefur sem starfs-
maður sjónvarpsins haft betri stöðu
en allir aðrir kvikmyndagerðarmenn,
ekki aðeins sín vegna beint heldur
einnig óbeint með því að aðrir kvik-
myndagerðarmenn og tæknimenn
hafa orðið háðir honum með aðstöðu
og verkefhi. Það á reyndar líka við
um Kvikmyndasjóðinn og í seinni tíð
menntamálaráðuneytið en á báðum
þeim stöðum hefur hann haft úrlita-
sambönd um skemmri eða lengri
tíma.“
I niðurstöðu skýrslu ríkisendur-
skoðunar um fjárhagsleg samskipti
stefnanda við Sjónvarpið greinir frá
því að greiðslur Sjónvarpsins til
stefhanda og fyrirtælcis hans og fjöl-
skyldu hans, F.I.L.M., frá árinu 1986
hafi í hverju einstöku tilviki verið í
þokkalegu samræmi við það sem
tfðkast hafi um samsvarandi grejðslur
til annarra vegna sambærilegra við-
skipta. Leiddi athugun ríkisendur-
skoðunar elcki í ljós að sérstök ástæða
væri til að ætla að stefhandi hafi
hyglað sjálfum sér fjárhagslega í starfi
sínu hjá Sjónvarpinu. I málinu er
engum gögnum til að dreifa sem
sanna eða gera sennilegt að stefnandi
hafi misnotað aðstöðu sína hjá Sjón-
varpinu sem dagskrárstjóri til að
hygla sjálfum sér. Þá hafa stefndu eigi
lagt ffarn neinn gögn til sönnunar því
að stefhandi hafi gert aðra kvik-
myndagerðarmenn og tæknimenn
sér háða með aðstöðu og verkefhi.
Ennffemur hefur stefndu eigi tekist
að sýna fram á að stefhandi hafi haft
úrslitasambönd hvað ofangreint
varðar í Kvikmyndasjóði og mennta-
málaráðuneyti. Með ummælum
þeim, er í þessum kröfulið ræðir um,
er að mati dómsins reynt að gera
stefnanda og verk hans tortryggileg.
Þykir hér vera um ærumeiðandi að-
dróttanir að ræða og er fallist á kröfu
stefhanda um ómerkingu þeirra, sbr.
1. mgr. 241. gr. laga nr. 19, 1940.
3.16.7.1993, úr greininni „I hlekkj-
um ogskugga hrafhs.“
„Fari svo verður ekki aðeins sjón-
varpið heldur öll íslensk menning í
skugga hrafnsins; Sjónvarpið vegna
þess að Hrafn misnotar þar aðstöðu
sína til þess að koma inn sínu fólki,
sínum mönnum og sínum þáttum og
um leið gerir hann allt sem hann get-
ur til að hindra að aðrir fái að sjást á
skermum sjónvarpsins. Þannig verð-
ur þjóðin um sinn ekki aðeins í
skugga hrafnsins heldur líka í hlekkj-
um hans.“
Að mati dómsins er hér um algjör-
lega órökstuddar fullyrðingar að
ræða sem hvergi er að finna stoð í
gögnum málsins. Verður að telja að í
ofangreindum ummælum felist gróf-
ar og ærumeiðandi aðdróttanir í garð
stefnanda og ber að ómerkja ummæl-
in í heild sinni samkvæmt 1. mgr.
241. gr. laga nr. 19, 1940.
4. 20.8.1993, úrþistlinum ,^4flæk-
ingi. “
„Það veitir ekki af því að orðspor
Hrafits er slíkt að sjálfstæðismenn
eru upp til hópa komnir með óbragð
í munninn, þetta sama bragð og
maður fær við að horfa á pervertuna í
myndum leikstjórans."
Að áliti dómsins er hér um afar
grófa og meiðandi aðdróttun að ræða
sem ber að ómerkja að kröfu stefn-
anda, sbr. 1. mgr. 241. gr. laga nr. 19,
1940.
5. 20.8.1993, úr pistlinum ,/lflœk-
ingi. “
„Hrafh hefur þverbrotið þær regl-
ur sem flestir telja að eigi að gilda í
samskiptum manna á milli og með
afar ósæmilegum hætti nýtt sér tengsl
sín við forsætisráðherra og aðra
valdamenn til þess að skara eld að
eigin köku.“
Hér er verið að drótta að því að
stefhandi hafi misnotað aðstöðu sína
vegna vinskapar við núverandi for-
sætisráðherra og „aðra valdamenn“
til að hygla sjálfum sér og að auki
þverbrotið þær reglur „sem flestir
Hjartagátan
Setjið rétta stafi í reitina neðan við krossgátuna. Þeir mynda þá nafn á fjarlægu ríki. Lausnarorð krossgátunnar í síðasta blaði er Viktoría.
7 2— 5 7 5 Z— T S 2 9 )0 7 k 2 2
n )2. 1J~ 1 \4 2 T~ T~ ? w— V T7~ 0 T \
isé T °i V li> ? ? V °) 5 /0 T~ V lto 7
T °1 ¥ 12 3 Í9 i X 10 2 0 20 I? \o
21 10 3 7 T 3 22 15 ZjO 7 Jú~ 3 5 2
29- * w 20 20 W~ 8 W 8 U? 3 n— V 25
y- T~ 10 V w~ W~ 3 T 1 10 H> Zí )0
w V 1 + <? T~ 15 Sk + íl ww i s? )£, i 1
3 )5 l°> 1+ 2 ZZ 8 1 20 3 2 21 7 n V
\°! 1 í V 7 i /<? T w~~ 19 3 V 9
2 2 T- W~ 10 W 8 22 £ /9 ? V 2T~ i?
2í> 20 í? 20 4- 2 2 /9 & 2 ¥ V— 30 7—
3T~ +■ 'v’ & & T~ V JO 3 v- 10 2 10 32
29 3 7f— <? / // /o
A = 1
Á = 2
B = 3
D = 4
D = 5
E = 6
É = 7
F = 8
G = 9
H = 10
1 = 11
í = 12
J = 13
K = 14
L = 15
M = 16
N = 17
o = 18
Ó = 19
P = 20
R = 21
S = 22
T = 23
U = 24
ú = 25
v = 26
x = 27
Y = 28
Ý = 29
Þ = 30
Æ = 31
Ö = 32
telja að eigi að gilda í samskiptum
manna á milli.“ Að mati dómsins er
hér um algerlega órökstuddar og
ærumeiðandi fullyrðingar að ræða.
Ber að fallast á kröfu stefnanda sam-
kvæmt þessum lið um ómerkingu of-
angreindra ummæla, sbr. 1. mgr.
241. gr. laga nr. 19,1940.
6.20.8.1993, úr pistlinum ,gl flæk-
ingi. “
„Hrafhsliðið trúir því að það takist
að hreinsa skjöld leikstjórans með at-
lögu að æru Svavars. En það sannar
bara að það sein smnir vissu og
marga grunaði; Pervertisminn í af-
urðum HrafnsBaldurs er engin til-
viljun heldur opinberun að þeirra
innsta eðli.“
Hér eru persóna stefnanda og verk
hans samkennd öfuguggahætti og að
af því megi draga þá ályktun að stefin-
andi sé „pervert" eða öfuguggi. Að
mati dómsins felst í ofangreindum
ummælum afar gróf og meiðandi að-
dróttun í garð stefbanda. Ber að ó-
merkja ummæli þessi að kröfu stefn-
anda, sbr. 1. mgr. 241. gr. laga nr. 19,
1940.
7. 17.9.1993, úrpistlinum „Tilver-
an og ég. “
„Hrafh er nú ekki ókunnugur
þessu enda landsþekktur áhugamað-
ur um ælur og annað það er frá búk-
um kemur. Og í samstarfinu við leið-
andi áhugamann um sauðariðla hefúr
þetta fæðst.“
Á sama hátt og greinir frá undir lið
6 hér að ofan er að mati dómsins ver-
ið að sverta æru stefnanda með því að
jafha persónu hans við ýmsa afbrigði-
lega hegðun sem ffarn kemur í
nokkrum verka hans. Fela unnnæli
þessi í sér grófa og meiðandi aðdrótt-
un í garð stefhanda og ber fallast á
kröfu hans um ómerkingu ummæla
þessara, sbr. 1. mgr. 241. gr. laga nr.
19, 1940.
8.17.9.1993, úr pistlinum „Einka-
vinur vikunnar. “
„Hann fær hærra verð fyrir sýn-
ingu mynda sinna í sjónvarpi en aðrir
menn.“
Með vísan til þess sem ff am kemur
í rökstuðningi varðandi 2. kröfulið
hér að ffaman er hér um ósanna full-
yrðingu að ræða sem er meiðandi
fyrir æru stefnanda og ber að ómerkja
að kröfu hans og samkvæmt heimild í
1. mgr. 241. gr. laga nr. 19, 1940.
9.24.9.1993, úr pistlinum „Einka-
vinur vikunnar. “
„Hann seldi menntamálaráðu-
neytinu myndir handa Námsgagna-
stofhun á hærra verði en allar aðrar
myndir og á margfalt hærra verði en
myndin sem var keypt næst á undan í
ráðuneytið."
Hvorki í skýrslu ríkisendurskoð-
unar né öðrum gögnum málsins er að
finna nokkra stoð fyrir ofangreindri
fullyrðingu. Þvert á móti kemur ffam
í skýrslu ríkisendurskoðunar að tvær
myndir, sem menntamálaráðuneytið
keypti og framleiddar eru af öðrum
en stefnanda, hafi skorið sig úr hvað
upphæð kaupverðs varðar. Hafi það
verð, sem greitt var fyrir hverja mynd
stefhanda, verið um helmingi lægra
en greitt var fyrir myndir þessar
hvora um sig og þá hafi verið samið
um mun lengri sýningarrétt á mynd-
um stefhanda. Er það niðurstaða
skýrslunnar að kaupverð og samn-
ingssldlmálar vegna mynda stefhanda
hafi verið innan þeirra marka sem
áður hafa tíðkast við kaup ráðuneyt-
isins á sýningarrétti leikinna íslenskra
kvikmynda. Hafa að mati dómsins
eigi verið lögð ffam nein gögn sem
hagga þessari niðurstöðu ríkisendur-
skoðunar.
Sainkvæmt framansögðu fela ofan-
greind ummæli í sér ósannandi og
grófa og ærumeiðandi aðdróttun í
garð stefiianda. Ber að ómerkja þau
að kröfú stefnanda, sbr. 1. mgr. 241.
gr. laga nr. 19, 1940.
B. Miskabótakrafa.
Að áliti dómsins er stefnandi bor-
inn þungum sökum í nefndri blaða-
grein og pistlum. Ber að fallast á það
með stefiianda að ummæli þau, er þar
birtust, hafi verið fallin til þess að
valda honum álitsspjöllum og óþæg-
indum. Þykir vera vegið hart að æru