Lesbók Morgunblaðsins - 25.06.2005, Page 12

12 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 25. júní 2005
What Price, Glory? nefnist Holly-woodmynd meistarans John Ford ogfjallar um atburði úr fyrri heims-styrjöld. Nafnið kemur ósjálfrátt
upp í hugann í sambandi við deilunnar og spurn-
ingarnar sem vaknað hafa vegna fyrirhugaðrar
töku á hluta stríðsmyndarinnar The Flags of our
Fathers, að því er fullyrt er í fjölmiðlum í Reykja-
nesfólkvanginum í sumar. Ef marka má þær frétt-
ir er tökunum ætlaður staður annars vegar við
Sandvík, sem er á hrjóstrugu svæði milli Hafna og
Reykjanestáar og ekki til-
takanlega viðkvæm við
fyrstu sýn. Öðru máli gegnir
um hinn tökustaðinn, við
Arnarfell, hinum megin á
skaganum, rétt austur af
gömlu kirkjunni í Krísuvík. Þar er gróið land og
jarðhitasvæði, en kvikmyndin mun fjalla um blóði
drifin átök Bandaríkjamanna og Japana á Iwo
Jima. Iwo Jima er lítil og grýtt eyja með svörtum
sandströndum og undirlendið markað af eldvirkni.
Þar er að finna jarðhitasvæði með leir- og gufu-
hverum líkt og á Krísuvíkursvæðinu. Náttúran á
Reykjanesi ætti því að uppfylla óskir kvikmynda-
gerðarmannanna.
Stjórn Reykjanesfólkvangs hefur mótmælt
mögulegu raski sem orðið getur vegna kvikmynda-
tökunnar. Erfitt er að sjá fyrir skemmdirnar, sem
stafað geta bæði af ágangi hátt í 500 manna tökul-
iðs og enn frekar þeim spjöllum sem talið er að
langframa fyrir kvikmyndatökur. Þeir eru virtir
heiðursmenn og Spielberg að auki einn auðugasti
framleiðandi á jarðríki og borgunarmaður fyrir
frágangi á landinu eftir tökurnar eins og manns-
höndin getur best gert. Hafnarfjarðarbær hlýtur
að leggja alla áherslu á að frágangurinn að tökum
loknum verði eins góður og mögulegt er.
Tvímenningarnir og þeirra úrvalslið ættu að
vera viss trygging fyrir að tjónið verði í lágmarki –
og jafnframt auknum orðstír landsins sem eft-
irsóknarverður tökustaður fyrir stórmyndir. Ekki
veitir ríkiskassanum af öllum þeim aukabúgrein-
um sem tiltækar eru, hér býðst líka atvinna,
reynsla og landkynning, þó síðasta atriðið sé of-
metið.
Aldrei hefur verið ríkari ástæða til að setja kvik-
myndagerðarmenn undir smásjána en nú, við-
skipti þeirra við landið hafa verið upp og ofan frá
fyrstu tíð. Talsvert gekk á þegar Rauða skikkjan
var kvikmynduð norður í Þingeyjarsýslum fyrir
hartnær 40 árum og fyrir rúmum 20 árum voru
leikmyndarhlutar og annað skylt drasl skilið eftir
austur á söndum vegna undirbúningsvinnu við
Enemy Mine.
Hverju góður ásetningur og milljarðarnir hans
Spielbergs koma til leiðar á eftir að koma í ljós og
vonum að sárin sem hin undurfagra Krísuvík mun
óhjákvæmilega bera eftir umrótið, nái að gróa sem
fyrst. Sættum okkur ekki við hálfkák. Hvað sem
því líður er eitt víst: Það sem eitt sinn er brotið
verður aldrei heilt.
verði unnin á landinu vegna eðlis myndefnisins. Á
Iwo Jima rigndi linnulaust öflugum sprengjum er
átökin átur sér stað og eyjan varðsundurtætt af
sprengjugígum, með ógrynni gapandi neðanjarð-
arvígja og skorin og sneidd af völundarhúsum
skotgrafa. Kvikmyndin verður því ef að líkum læt-
ur hrikalegt sjónarspil eyðileggingar og átaka.
Stjórn fólkvangsins mótmælir rótinu, en hún er
eingöngu umsagnaraðili, líkt og Umhverfisstofnun
og Fornleifavernd, en þessar stofnanir báðar ku
hafa lagt blessun sína yfir framkvæmdirnar. Sá
sem að endingu axlar ábyrgðina og hefur úr-
slitavaldið er landeigandinn, Hafnarfjarðarbær.
Veldur hver á heldur. Mennirnir að baki The
Flags of our Fathers eru engir aukvisar heldur
leikstjórinn Clint Eastwood og framleiðandinn
Steven Spielberg; nöfnin gerast ekki stærri í kvik-
myndaheiminum. Ef þeim er ekki treystandi til að
standa við orð sín þá er eins gott að loka eyjunni til
Krísa í Krísuvík
Sjónarhorn
Eftir Sæbjörn
Valdimarsson
saebjorn@heimsnet.is
’Hafnarfjarðarbær hlýturað leggja alla áherslu á að
frágangurinn að tökum
loknum verði eins góður
og mögulegt er.‘
Sarah MichelleGeller sem er
líklega frægust
fyrir hlutverk sitt í
Buffy the Vampire
Slayer hefur verið
valinn til að leika
hlutverk Lísu í
Undralandi í sam-
nefndri kvikmynd
byggðri á tölvuleik
og teiknimynda-
sögum American McGee. Í tölvu-
leiknum er þráðurinn aftur tekinn
upp, tíu árum eftir að Lísa datt nið-
ur holuna í Undralandi. Í millitíðinni
hefur hún hins vegar dvalið á geð-
sjúkrahúsi þegar frásögur hennar af
talandi köttum,
kanínum og spila-
stokkum voru
taldar vera tákn
um þverrandi geðheilsu stúlkunnar.
Þegar Lísa er loksins útskrifuð af
geðsjúkrahúsinu kemur hún að
heimili sínu sem hefur verið brennt
til grunna auk þess sem fjölskylda
hennar hefur verið myrt. Þegar til
Undralands er aftur komið kemst
hún einnig að því að þar hefur
ástandið heldur betur versnað, hafi
það einhvern tímann verið gott.
Hlutverkið þykir henta Geller vel,
því að sú Lísa sem hér er mætt til
leiks er önnur og harðari af sér en sú
sem Lewis Carroll skapaði á síðustu
öld, í hermannastígvélum og vopnuð
forláta hníf.
Ekki er enn vitað hvenær tökur
hefjast en leikstjóri verður að öllum
líkindum Marcus Nispel sem á með-
al annars heiðurinn að endurgerð
The Texas Chainsaw Massacre.




Óskars-akademían hefur komistað þeirri niðurstöðu að áhættu-
leikurum verði ekki bætt í hóp
þeirra sem hljóta Óskarinn eft-
irsótta. Málið var tekið til athugunar
á fundi akademíunnar eftir að fjöldi
áhættuleikara mót-
mælti fyrir utan höfuð-
stöðvar hennar. Þetta
er ekki fyrsta skipti
sem beiðni áhættuleik-
ara hefur verið hafnað
en rökin eru sú að at-
höfnin sjálf taki alltof
langan tíma eins og hún
er í dag. Aðeins tvenn-
um verðlaunum hefur
verið bætt við hátíðina
seinustu tuttugu og fimm ár; fyrir
förðun og teiknimyndir í fullri lengd.
Forseti akademíunnar segir að á
sama tíma og leitað sé allra leiða til
að stytta athöfnina sjái akademían
sér ekki fært að bæta við fleiri verð-
launum í bili. Áhættuleikarinn Jack
Gill sem hefur unnið við myndir á
borð við Pearl Harbour og The Day
After Tomorrow hefur barist fyrir
Óskarsverðlaunum í fimmtán ár.
„Áhættuleikarar eru nauðsynlegur
þáttur í þessum iðnaði en við erum
algerlega sniðgengnir. Næstum því
hver einasta mynd hefur einhvers
konar áhættuatriði með það mark-
mið í huga að draga fleiri áhorf-
endur að. Meira að segja Ósk-
arsverðlaunaathöfnin sjálf notast við
áhættuatriði og áhættuleikara.“




Nýjustu fregnir herma að kvik-mynd Terry Giliams, The
Brothers Grimm, verði frumsýnd í
Bandaríkjunum hinn 26. ágúst næst-
komandi. Mikil eftirvænting hefur
verið fyrir þessari mynd og ef
marka má kynningarmyndskeið sem
nú er hægt að skoða á ýmsum kvik-
myndavefjum netsins verður þessi
mynd ein af bestu kvikmyndum árs-
ins. Terry Gilliam hefur ekki sent
frá sér kvikmynd síðan 1998 en fræg
er heimildarmyndin The Man Who
Killed Don Quixote sem sýnir von-
lausa tilraun hans í millitíðinni til að
kvikmynda sögu Cervantes um ridd-
arann Don Kíkóta.
Erlendar
kvikmyndir
Fear And Loathing In Las Vegas.
Óskarinn
Sarah Michelle
Geller
Þ
eir eru fáir sem eftirsóttari eru
þegar kemur að því að semja tón-
list við kvikmyndir. Þjóðverjinn
Hans Zimmer hefur unnið og
starfað í Hollywood í liðlega 20 ár.
Á ferli sínum hefur Zimmer komið
að gerð tónlistar fyrir á annað hundrað kvik-
mynda og sjónvarpsefni. Hann hefur, líkt og
flest önnur stór kvikmyndatónskáld í Hollywood,
sinn afgerandi stíl og er oftar en ekki fenginn til
að semja tónlist við andrenalíninnblásnar has-
armyndir, tónlist stóra og mikla, ískalda en um
leið innblásna, þaulútreiknaða og í senn há-
dramatíska – rétt eins og landi hans Wagner
myndi líkast til bera sig að væri hann uppi nú á
tímum og á spena Hollywood-
beljunnar.
En þótt Zimmer sé, líkt og
flest önnur kvikmyndatónskáld,
sprenglærður í tónfræðum hóf hann feril sinn í
poppinu og átti þátt í að gera lagið „Video Killed
The Radio Star“ vinsælt á sínum tíma. Hann öðl-
aðist fyrst frægð í kvikmyndaheiminum fyrir að
semja tónlistina við Óskarsverðlaunamyndina
Rain Man. Fékk hann þá sína fyrstu Óskarstil-
nefningu, af sex, en hann hefur einu sinni unnið,
árið 1995, fyrir hina eftirminnilegu tónlist í
teiknimyndinni Konungur ljónanna. Zimmer er
með fjölhæfari tónskáldum í kvikmyndaheim-
inum, en er þó mest áberandi í hasarmyndum,
eins og fyrr segir, einkum myndum úr smiðju
hasarmyndakeisarans Jerrys Bruckheimers –
The Rock, Crimson Tide, Pearl Harbour – auk
þess sem hann hefur verið hirðtónskáld þeirra
bræðra Ridley og Tony Scott til fjölda ára.
Forðaðist Batman
Það verður að teljast býsna rökrétt að Zimmer
skuli hafa verið fenginn til að semja tónlist við
endurnærðan Batman. Nokkuð sem hlýtur þó að
hafa verið talsver áskorun fyrir hann í ljósi þess
að hinn margrómaði Danny Elfman samdi eft-
irminnilega tónlist við fyrri Batman-myndirnar
fjórar sem Tim Burton ýtti úr vör.
„Nei, ég er of heimskur til að átta mig á slíku
enda ber ég mig aldrei saman við aðra. Eina
sem ég hugsaði um var að gera tónlist við mynd
eftir Chris Nolan. Við forðuðumst líka að nota
orðið Batman, leiddum hjá okkur að myndin
snerist um mann svo truflaðan á geði að hann
sæi sig knúinn til að klæðast gúmmígalla.“ Í
staðinn segist Zimmer hafa reynt að nálgast
myndina sem sögu um mann, Bruce Wayne, sem
er drifinn áfram af hatri og hefndarþorsta, ein-
hvern sem lifir tvöföldu lífi glaumgosans og
bjargvættarins. Reyndi að túlka með tónum þá
sálarfjötra sem Wayne hefur klárlega verið
bundinn í allt frá barnæsku, allt frá því hann
horfir upp á foreldra sína myrta með köldu
blóði. „Ég notaði mikið af endurtekningum,
sömu sparlegu nóturnar aftur og aftur, til þess
að skýra hugarástand hans, þráhyggjuna. En
aldrei leysi ég þær úr læðingi, vegna þess að
Wayne virðist aldrei fá hugarró.“
Lætur ekki stela frá sér
Zimmer viðurkennir að það séu heilmikil forrétt-
indi fyrir kvikmyndatónskáld að hafa jafnan svo
greiðan aðgang að heilli sinfóníuhljómsveit. „Það
eru þvílík forréttindi, sem margir eiga til að
gleyma. En þessi staða manns hefur líka í för
með sér viss leiðindi. Ég get t.d. ekki hætt að
ergja mig á því hversu margir eiga það til að
stela frá manni hugmyndum. Maður er ekki fyrr
búinn að semja tónlist við einhverja kvikmynd,
eins og t.d. tónlistina við Crimson Tide, þegar
nauðalíkir tónar fara að hljóma í annarri hverri
spennumynd. Nú orðið legg ég mig því fram um
að gera eitthvað sem ég veit að er erfitt að leika
eftir. – Reynið bara að stela þessu, hugsa ég þá
með mér, sigri hrósandi,“ segir Zimmer og hlær.
Hann viðurkennir fúslega, þegar saumað er að
honum, að hann vinni út frá nokkrum öruggum
formúlum, en þær séu þó hans eigin.
„Tónlistin í Thelma og Louise er mjög ólík
tónlistinni í Gladiator, sem er mjög ólík Hanni-
bal, sem er mjög ólík Matchstick Men, sem er
mjög ólík Black Hawk Down. Einfaldlega vegna
þess að þetta eru svo ólíkar myndir. Viðfangs-
efnin eru svo ólík. Maður verður að nema ný
lönd ef maður ætlar að tóra eitthvað í þessum
bransa. En á hinn bóginn ætla ég ekki að neita
því að ég á mér vissa spennumyndaformúlu og
mér finnst oft að ég hefði átt að gefa mér rýmri
tíma til að þróa mig áfram, reyna eitthvað nýtt.
Það er enginn vafi á því að tónlistin í The Rock
er mjög lík tónlistinni í Crimson Tide. En ein-
mitt þess vegna geri ég í því að velja mér eins
ólík verkefni og ég get. Síðasta mynd sem ég
samdi fyrir á undan Batman var Spanglish, sem
getur ekki verið ólíkari.“
Zimmer segir nokkur verk sín hafa skarað
fram úr öðrum, sérstaklega tónlistina í Thin Red
Line eftir Terrence Malick. „Og í Gladiator gafst
mér færi á að nota fullt af hugmyndum sem ég
hafði lengi varðveitt og beðið eftir rétta tækifær-
inu til að nota.“
Svo er það eitt sem heldur aftur af sköp-
unarkrafti kvikmyndatónskáldsins en það sem
ætlast er til af þeim, að í Hollywood vilji menn
geta gengið að vissum hlutum vísum, þeir vilji
t.d. fá Hans Zimmer-tónlist fyrir sumar myndir
og þá þýðir ekkert fyrir Hans Zimmer að ætla
sér að prófa eitthvað allt annað.
„Chris [Nolan] átti stundum til að biðja mig
um eitthvað alveg ákveðið sem hann þekkti úr
fyrri myndum mínum. Ég reyndi þá aðeins að
hvika frá því til að endurtaka mig ekki al-
gjörlega, en stundum hafði hann líka alveg rétt
fyrir sér, sum atriðin þurftu ekta Zimmer-tóna,
sem eru hvort sem mér líkar betur eða verr
orðnir að ákveðnu tungumáli, farnir að standa
fyrir ákveðna spennustemmningu sem leikstjór-
inn var að reyna að skapa.“
Zimmer segist semja tónlistina á meðan sjálf
kvikmyndagerðin stendur yfir. Þannig geti hann
haft meiri áhrif á sjálfa útkomuna og sameinað
tónlistina ritmanum í klippingunni.
„Ég vil hafa bein áhrif á myndmálið einnig.
Eitt atriði þar sem Batman stendur á toppi
byggingar gekk ekki upp hjá Nolan, ekki fyrr en
hann heyrði tónlistina sem ég hafði samið við
það, þá fyrst gat hann klárað að skjóta atriðið.
Þetta er ein af mínum sterkum hliðum; ég hef
gott auga fyrir því hvaða atriði virka með tón-
listinni og hverjum er ofaukið. Stunum nægir
tónlistin til að koma ákveðnum skilaboðum áleið-
is.“
Horfði á 101 Reykjavík
Eins og alkunna er var Batman-myndin að hlut
tekinn upp á Íslandi. Liggur því beint við að
spyrja Zimmer hvort íslenska landslagið hafi
haft einhver áhrif á tónsmíðar hans:
„Hvort það gerði. Eitt meginstef myndarinnar
var samið eftir að ég sá fyrstu skotin sem gerði
voru á Íslandi. Með því var ég að reyna að lýsa
jöklinum með tónum. Þetta stef lagði um margt
línurnar hjá mér. Þú heyrir það strax í upphafi
myndarinnar þegar Wayne er ungur snáði og
það kemur oft fyrir í myndinni. Ég hef aldrei
komið til Íslands en vinir mínir eru alltaf að
segja mér að ég verði að fara. Ég sá 101 Reykja-
vík um það leyti ég samdi tónlistina og það
mætti segja mér að þessi skemmtilega mynd
hafi haft einhver áhrif á tónlistina í Batman, eins
undarlega og það nú hljómar. Ísland var því með
einum eða öðrum hætti ofarlega í huga þegar
tónlistin var samin. Þér er óhætt að skjalfesta
það.“
Næsta verkefni Zimmers verður að semja tón-
listina við kvikmyndagerð á metsölubókinni Da
Vinci-lyklinum. Hann segist einmitt þessa dag-
ana vera að undirbúa sig fyrir hana. „Ég hef
ekki glóru hvað ég ætla að gera, reyni að finna
innblástur í bókum um stærðfræði, leynifélög og
orðið mér út um eldgamla tónlist. Það þarf að
byrja einhvers staðar.“
Innblásinn af íslensku landslagi
Hans Zimmer, höfundur tónlistarinnar í Batman
Begins, er einhver nafntogaðasti höfundur kvik-
myndatónlistar nú um mundir. „Ég fékk inn-
blásturinn víða að, m.a. frá ægifögru íslensku
landslagi,“ segir Zimmer.
Tónskáldið Zimmer: „Ég naut þess að misnota sinfón-
íuhljómsveitina þegar ég var að semja fyrir Bat-
man, notaði hana eins og plötusnúður smalar hljóð-
um og hljómum í hipp-hopptónlist.“
Batman Begins er sýnd í Sambíóunum og
Háskólabíói.
Eftir Skarphéðin
Guðmundsson
skarpi@mbl.is