Morgunblaðið - 23.06.2005, Side 28

28 FIMMTUDAGUR 23. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
H
ORFA ætti til um-
ferðaröryggissjón-
armiða frekar en
kjördæma við út-
hlutun peninga til
vegamála, að mati Kjartans
Magnússonar borgarfulltrúa sem
segir að leggja ætti áherslu á tvö-
földun Suður- og Vesturlands-
vegar.
Fleiri taka undir þetta og sveit-
arfélög á Suður- og Vesturlandi
hafa krafist þess að vegirnir verði
tvöfaldaðir. Mörg alvarleg slys
verða árlega á þessum vegum og á
árunum 1999–2004 létust þar alls
21 í 17 banaslysum.
Samkvæmt upplýsingum frá
Vegagerðinni myndi tvöföldun
Suðurlandsbrautar frá Reykjavík
til Selfoss og Vesturlandsvegar
frá Mosfellsbæ að Borgarnesi
samtals kosta um 13–14 milljarða
en á móti kæmi um 370 milljóna
króna sparnaður vegna færri
slysa, að því er fram kom í skýrslu
sem Línuhönnun vann fyrir Vega-
gerðina í byrjun janúar.
Samgönguáætlun fyrir árin
2005–8 kveður ekki á um að farið
verði út í þessar framkvæmdir, en
þar verða hins vegar gerðar
ákveðnar umbætur. Nú er unnið
að tvöföldun Vesturlandsvegar
um Mosfellsbæ upp að Skarhóla-
braut og á Suðurlandsveginum
verður bætt við akrein frá Litlu
kaffistofunni að Hveradala-
brekku, sem er um 4 kílómetra
langur kafli. Í leiðinni verða vega-
mót hringvegar og Þrengslavegar
löguð, að sögn Jónasar Snæ-
björnssonar, svæðisstjóra hjá
Vegagerðinni.
Þung og hröð umferð
Kjartan segir að umferð til og
frá höfuðborgarsvæðinu eigi það
sameiginlegt að vera þung og
hröð og stór hluti alvarlegra slysa
verði á þessum vegum. Á bæði
Suður- og Vesturlandsvegi sé ein
akrein í hvora átt og segir Kjartan
slíka vegi hættulega, þar sem mik-
ið sé um framanákeyrslur, sem
eru mjög hættulegir árekstrar og
banatíðni í þeim sé há. Tjón á
Suðurlandsvegi séu að meðaltali
fjórum sinnum dýrari en meðal-
tjón á Íslandi.
„Lausnin er augljós. Hún er sú
að aðskilja umferð í gagnstæðar
áttir. Sumir halda að það verði til
að auka hættuna, en það er ekki. Í
samstuði á slíkum vegum eru báð-
ir að fara í sömu átt, þannig að
kvæmdastjóra framkvæmdasvi
Vegagerðarinnar, myndi umfer
artími á þessum vegum styttast
auk þess sem vegirnir þyldu mu
meiri umferð en þeir gera í dag.
„Umferðin yrði líka afslappað
og ökumenn myndu síður reyna
framúrakstur við jafnvafasamar
aðstæður og þeir gera í dag,“ se
ir Rögnvaldur.
Erfitt að meta áhrif
tvöföldunar strax
Nú þegar hefur hluti Reykja-
nesbrautar verið tvöfaldaður.
Ráðist var í fyrsta áfangann, 12
kílómetra leið milli Hvassahrau
og Strandarheiðar árið 2003 og
febrúar sl. tilkynnti samgöngu-
ráðherra að tvöföldun Reykjane
brautar til Njarðvíkur yrði boði
út í einu lagi í vor. Jónas segir a
kostnaður við fyrsta hluta tvöfö
unarinnar hafi verið um 1200
milljónir, næsti áfangi muni kos
um 1600 milljónir og áætlað sé a
kaflinn frá Hafnarfirði og að
Hvassahrauni muni kosta um 2–
milljarða. Heildarkostnaður er þ
á bilinu 5–6 milljarðar króna.
Erfitt er að meta áhrif tvöföld
unar Reykjanesbrautar á slysa-
tíðni með afgerandi hætti strax.
Bæði hefur aðeins hluti vegarin
verið tvöfaldaður auk þess sem
slíkur samanburður kemur betu
ljós að nokkrum árum liðnum.
Ekki hefur orðið banaslys á
Reykjanesbrautinni það sem af
árinu og segir Ágúst Mogensen
starfsmaður rannsóknarnefnda
umferðarslysa, að eitt banaslys
hafi orðið á Reykjanesbrautinni
árekstrarnir verða ekki jafnalvar-
legir.“
Í skýrslu sem Línuhönnun vann
fyrir Vegagerðina í janúar sl. voru
bornir saman vegir með tvær ak-
reinar, þrjár akreinar með og án
víraleiðara og svo tvöfaldir vegir
milli Reykjavíkur og Borgarness
annars vegar og Reykjavíkur og
Selfoss hins vegar.
Þar kemur meðal annars fram
að ef Vesturlandsvegur yrði tvö-
faldaður myndi það leiða til um
150 milljóna króna sparnaðar
vegna færri óhappa og um 220
milljóna króna sparnaðar ef
Suðurlandsvegur yrði tvöfald-
aður. Þar kemur einnig fram að
þriggja akreina vegur með svo-
nefndum víraleiðara milli aksturs-
átta gefi mestu fyrsta árs arðsemi
og sé hagkvæmasti kosturinn.
Línuhönnun gerir ráð fyrir því
að framanákeyrslur hverfi nánast
alveg með tvöföldun veganna,
hætta á slysum vegna útafaksturs
minnki, aftanákeyrslum á miklum
hraða fækki um 80–90% og
árekstrum þar sem ekið er á ljósa-
staura fækki einnig nokkuð. Ef
farin er sú leið að gera þriggja ak-
reina veg með víraleiðara á milli
myndu framanákeyrslur alveg
hverfa, útafakstur hægra megin
gæti aukist eitthvað en útafakstur
vinstra megin hverfur alveg.
Aftanákeyrslum og óhöppum við
framúrakstur myndi einnig
fækka.
Í skýrslu Línuhönnunar var
ekki unnið heildararðsemismat á
framkvæmdinni, en að sögn
Rögnvalds Jónssonar, fram-
Tvöföldun Suðurlandsvegar að Selfossi og Vesturlan
Öryggissjónarm
þyngra en kjörd
Kostnaður við að
tvöfalda Suður- og
Vesturlandsveg
nemur um 13–14
milljörðum króna.
Árni Helgason
komst að því að
kröfur um aukið
umferðaröryggi og
vaxandi samgangur
milli Borgarness,
Reykjavíkur og Sel-
foss hafa valdið því
að þrýstingur er á
að ráðist verði í
framkvæmdina.





) (  ( +5,5

:617+1   ;,<07
 


9+5,5  1(

+*   8  *(
=0  ,   , 8  *( ( :617 <0





) (  ( / +>
   
0

 

 8+ * 
8  
6

*
$ 
9
30 :  +

*!


7   
( .,

7
*.  
( 
5
49
+


;+ 5:<%=61%
7 9
40 

 


 






 

 )
,( ,

  
! ()* + , 
)-
, . + , ('
    >40. 
51

(
8
;
 
-,!  
:  


  




8

 



  



  




  



  

  #
%
&

&
'$
'
    >40. 
51

(
8
;
 
-,!  
:  

 







8

  

   


 







 


  




 #$
%


$
$
'
    >40. 
51

(
8
;
 
-,!  
:  
 






8

 






 

 







 

   

 #&
%&
#

#

 '
HNATTVÆÐING
OG ESB
Deilur þær sem uppi eru inn-an Evrópusambandsins(ESB) snúast ekki nema að
litlu leyti um fjármál þess þótt
fréttaflutningur af þeim ágreiningi
sé fyrirferðarmikill nú um stundir.
Innan Evrópusambandsins fara nú
fram djúpstæð hugmyndafræðileg
átök sem snúast um aðlögun að
breyttum veruleika, hnattvæðingu
og öllum þeim efnahags- og fé-
lagslega tilflutningi sem henni
fylgir.
Margir Evrópumenn telja nú-
tímann fela í sér ógnun fremur en
tækifæri. Það er að sönnu skelfi-
legt ástand. Í mörgum ríkjum Evr-
ópusambandsins, einkum þeim
„eldri“ í vesturhluta álfunnar,
horfir fólk á störf „sogast“ úr
landi ýmist til ríkja í álfunni
austanverðri eða einfaldlega til
annarra heimshluta. Þar ræðir
einkum um Asíu.
Tilteknar „stéttir“ í Evrópu
horfa fram á óhjákvæmilega fækk-
un starfa. Á mörgum sviðum fram-
leiðslu og iðnaðar er atvinnuleysi
viðvarandi. Heilu „stéttirnar“ eru
við það að þurrkast út. Margt
ungt, vel menntað fólk fær ekki
vinnu. Dæmi eru um það innan
ESB að 25% ungs fólks séu án at-
vinnu. Vonleysi grípur um sig
meðal hinna yngri. Hinir eldri hafa
áhyggjur af afkomuöryggi sínu og
sjá ekki fram á að betri tíð bíði af-
kvæma þeirra.
Í efnahagslegu tilliti má segja að
þessu valdi einkum þrír nátengdir
þættir; hnattvæðing, stækkun
Evrópusambandsins til austurs og
efnahagsuppgangur í Asíu.
Staða mála í Evrópu, og þá ekki
síst mat almennings og ótti, birtist
glögglega er kjósendur í Frakk-
landi og Hollandi felldu nýjan
stjórnarskrársáttmála sambands-
ins. Almenningur í löndum þessum
fær ekki séð að stjórnmálamenn-
irnir hafi brugðist við þeim miklu
og snöggu breytingum sem margir
telja í senn ógna afkomu og öryggi
og ekki fela í sér von um betri tíð.
Og það mat er rétt.
Deilurnar innan Evrópusam-
bandsins snúast um hvernig
bregðast beri við hnattvæðingunni
og þeim efnahagslegu og fé-
lagslegu breytingum sem hún hef-
ur í för með sér. Í raun er það
hnattvæðingin sem ógnar Evrópu-
sambandinu.
Lánlitlir stjórnmálamenn á borð
við þá Jacques Chirac Frakklands-
forseta og Gerhard Schröder,
kanslara Þýskalands, virðast ekki
gera sér grein fyrir þeim straum-
um sem um álfuna leika nú um
stundir. Ef til vill kjósa þeir að
leiða þá hjá sér. Líkur eru enda á
að báðir þessir menn séu á útleið í
stjórnmálum og þeirra verður ekki
minnst fyrir pólitísk afrek, nýja
sýn eða grundvallarbreytingar á
sviði samfélags og þjóðlífs.
Þeir Chirac og Schröder líta á
hnattvæðinguna sem ógnun. Þeir
telja „evrópska samfélagsgerð“ og
„evrópskt gildismat“ í hættu.
Skoðun þeirra er sú að engil-sax-
nesk hugmyndafræði og sýn til
efnahagsmála feli í raun í sér til-
ræði við hina „evrópsku hugsjón“
og velferðarkerfið í álfunni. Þeir
vilja viðhalda lokuðu hagkerfi
styrkja og stýringar suður í álfu.
Og vart er það undarlegt; til
skemmri tíma litið er það ekki til
vinsælda fallið að hverfa frá þeirri
hagfræði og samfélagssýn. Hag-
kerfið er enda engan veginn búið
undir slík umskipti og pólitískur
vilji til að undirbúa skref í þá veru
takmarkaður.
Andstaða við aðild Tyrkja að
ESB er ekki síst komin til sökum
ótta við að enn fleiri störf tapist
við þá stækkun.
Í huga þeirra Schröders og
Chiracs er Tony Blair, forsætis-
ráðherra Bretlands „úlfurinn í
Evrópu“. Hann hefur verið leið-
toga duglegastur í álfunni við að
reyna að leiða mönnum fyrir sjónir
að þeir standi frammi fyrir gjör-
breyttum veruleika. Þótt Blair
hætti á stundum til að leggjast
lágt í málflutningi sínum verður
ekki frá honum tekið að hann hef-
ur raunverulega reynt að greina
ástandið og benda á hvernig
bregðast beri við.
Leiðtogar á borð við þá Schröd-
er, Chirac og Jean-Claude Junck-
er, forsætisráðherra Lúxemborg-
ar, halda hins vegar í hugsjónina
um „sífellt nánara bandalag Evr-
ópuþjóða“ líkt og hún sé þeim
trúarsetning. Þessa menn skortir í
senn þor og nýjar hugmyndir, þeir
eru fastir í viðjum fyrirbrigðis sem
er í raun heilt, niðurnjörvað heim-
spekikerfi. Ef hróflað er við einum
af liðum þess tekur öll byggingin
að skjálfa.
Aðlögun að staðreyndum hnatt-
væðingar – og því skal ekki á móti
mælt að afleiðingar hennar eru
ekki allar jákvæðar og fallnar til
að tryggja afkomu og öryggi –
felst í sveigjanleika. Ríkjabanda-
lag á borð við ESB skortir nú þeg-
ar þann sveigjanleika og hann er
ekki líklegur til að aukast með
frekari stækkun og sífellt meiri
samruna á öllum sviðum samfélags
og efnahagsmála.
Það er með þessum rökum sem
því er haldið fram að hnattvæð-
ingin sé stærsta ógnunin við Evr-
ópusambandið. Sveigjanleiki í
efnahags- og atvinnumálum, skjót
viðbrögð við síbreytilegum veru-
leika og umfram allt fordómalaus
greining á þeim hinum sama veru-
leika, er lykillinn að árangri á tím-
um hnattvæðingar. Sá sveigjan-
leiki er ekki til staðar í ríkjum
ESB og mikil hugmyndafræðileg
átök verða til lykta leidd áður en
hann verður kallaður fram.