Morgunblaðið - 23.06.2005, Qupperneq 34

34 FIMMTUDAGUR 23. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
allt til dauðadags og er það mjög
óvenjulegt með lýríska tenóra. En
hann var alla tíð einstaklega þolmik-
ill tenór og glæsilegur söngvari af
guðs náð.
Við systkinin nutum þess að vinna
saman að heyskap á engjunum á
Hæli. Öll höfðum við ákveðið verk-
svið, a.m.k. frá árinu 1931 og til og
með árinu 1936, eða í sex ár. Sér-
staklega var þetta svo í þurrkum og í
hirðingum. Þá reið á að allir fengju
verk að vinna, sem þeir gætu náð
miklum afköstum við, og yfirleitt
reyndum við að láta það verk, sem
hverjum einum var ætlað, ganga vel.
Einar hafði það verk með höndum
að leggja á heybandslestina og fara
síðan á milli eins og það var kallað og
reiða heyið heim í garð, taka ofan og
sjá um að hlaða úr svo reipin vantaði
ekki á teiginn til sætningarmann-
anna. Steinþór batt allt sem sætn-
ingarmennirnir komu í sátur og
hjálpaði svo Einari að láta upp, en á
Hæli var alltaf borið á átta hestum
og oft verið þrjú kortér á ferðinni. Þá
áttum við Þorgeir að sæta og þrjár
til fjórar konur að hafa við okkur að
koma heyinu í múga. Í hirðingum
þurftu allir að flýta sér því að oft
voru hirðingarnar í þurrklokum og
þá stundum stutt í úrkomu. Það
þætti ekki góður gangur ef sætning-
armaður sætti ekki tíu sátur á
klukkustund eða á fimm tímum 30
hesta. Einkennilegt var það, að alltaf
var það svo að við Þorgeir fylgdumst
nákvæmlega með hvað hvor okkar
sætti og ef annar var kominn hálfri
sátu á undan, þá mátti hinn passa sig
og flýta sér að ná í hann því í sátu á
undan var alltof hættulegt að leyfa
honum að komast. Þorgeir var alls
ekki sterkari en ég og mér sýndist
hann aldrei hamast eða taka nærri
sér við sætningu, en hann var svo
lagvirkur að allt lék í höndunum á
honum og tvíverknaður var aldrei
hjá honum í sætningunni.
En þó að okkur liði vel heima á
Hæli þá varð ljóst vorið 1936, þegar
bræður mínir Einar og Steinþór
ákváðu að gifta sig og stofna hvor
fyrir sig sjálfstæðan búskap á jörð-
inni, að við Þorgeir bróðir urðum að
ráða fram úr hvað nú væri til ráða
fyrir okkur. Eftir heilmiklar vanga-
veltur varð svo úr, að við drifum okk-
ur í 4. bekk MR haustið 1936 með
hjálp frænda og vina. Síðan varð úr
að við fengum leyfi til að lesa 5. bekk
utanskóla um vorið og sumarið 1937
og tókum svo utanskóla stúdentspróf
vorið 1938 með sæmilegum árangri.
Þetta var náttúrlega heilmikil
þrekraun fyrir okkur báða, þar sem
við höfðum fremur lélegan undir-
búning og ekki auðvelt að lesa 5.
bekk í stærðfræðideild utanskóla.
En okkur var hjálp að því að fylgjast
að og okkur kom svo vel saman að
seinna árið sáum við ekki ástæðu til
að vera með nema eina buddu sam-
eiginlega, því að annars vorum við
alltaf að taka krónulán hvor hjá öðr-
um. Ég man það meðan ég lifi að það
var stór stund, eftir að við höfðum
lokið öllum prófum, þegar Stefán
Ólafsson frá Kálfholti, mikill heim-
ilisvinur, ásamt konu og dóttur,
bauðst til að keyra okkur bræður
austur að Hæli sunnudaginn 21. júní
á sínum góða bíl. Veðrið var ágætt og
við vorum orðnir heimfúsir eftir að
hafa setið yfir námsbókunum nærri
tvö ár og náð tilskildum áfanga á
námsbrautinni. Ég man það að það
greip mig mikil eftirvænting þegar
bíllinn stansaði á Kambabrún og lág-
lendið mikla og frjóa breiddi sig út
fyrir framan okkur austur til Eyja-
fjalla.
Síðan var ekið um Selfoss, sem nú
var að verða dálítið þorp með á ann-
að hundrað íbúa. Þegar upp á Skeið
kom var meginhluti landsins undir
vatni, alveg upp undir Reyki. Vegur
var kominn austur yfir Sandlækjar-
mýri og áfram upp undir Geldinga-
holt.
Bíllinn var stöðvaður í Vonar-
skarði, en þar blöstu við bæjarhúsin
á Hæli. Þarna stóð nýja íbúðarhúsið í
gamla umhverfinu, umkringt af
gömlu peningshúsunum sem pabbi
byggði fyrir meira en 20 árum.
Áveiturnar voru enn undir vatni og
þennan dag spegluðu sig í vatnsflet-
inum hæðir og hálsar, en brátt yrði
vatninu hleypt af þeim, en þá hæfist
engjaslátturinn.
Það var búið að flagga á Hæli og
allt fólkið stóð úti á tröppum
Við Geiri undum okkur út úr bíln-
um og upp á stéttina með stúdents-
húfurnar á kollinum, en þá kom hann
afi á móti okkur og greip af sér húf-
una og tók djúpt ofan fyrir okkur.
Þá kom hún mamma og sagði þeg-
ar hún hafði kysst okkur og óskað
okkur til hamingju með prófið, að
pabbi okkar hefði verið búinn að hafa
orð á því, að við börnin ættum öll að
taka stúdentspróf, en síðan yrði að
sjá til með framhaldið. Hún sagði að
hún væri svo glöð að þetta hefði tek-
ist hjá okkur Geira með góðra vina
hjálp. Það væri svo dýrmætt að geta
uppfyllt óskirnar hans Gests, sem
var svo framsýnn og vissi hvað öllum
væri fyrir bestu.
Seint í ágúst þetta sumar skildu
leiðir hjá okkur bræðrum. Ég fór þá
til Kaupmannahafnar til náms í bú-
fræði, en Þorgeir seinna þetta sumar
í læknisfræði við Háskóla Íslands.
Ég lokaðist inni í stríðinu í Kaup-
mannahöfn og komst ekki heim fyrr
en í stríðslokin í júlí 1945.
Þegar ég kom til Reykjavíkur
hafði Þorgeir nýlokið læknisprófi og
gegndi nú starfi héraðslæknis í Ár-
neshéraði á Ströndum til 1946. Hann
gegndi svo héraðslæknisstörfum í
Neskaupstað og síðar á Húsavík og
loks í Hvolshéraði og hafði þá verið í
full tuttugu ár héraðslæknir og
gegnt vandasömum og erfiðum verk-
efnum og sá um t.d. rekstur sjúkra-
húsa bæði í Neskaupstað og Húsavík
en síðast starfaði hann sem heimilis-
læknir í 24 ár í Reykjavík.
Ég heimsótti Þorgeir oft og fylgd-
ist með hans störfum og kynntist því
að hann var alls staðar mjög mikils
metinn og naut einróma trausts hvar
sem hann var og sjálfur kynntist ég
og fjölskylda mín læknishæfileikum
hans og samviskusemi í starfi. Þá
gleymist seint gestrisni þeirra hjóna
þegar við hjónin og börnin komum í
heimsókn og oft var gist þar og börn-
in nutu þess að vera þar eins og
heima hjá sér, enda voru þau bæði,
Þorgeir og Ása, einstaklega barngóð
og höfðingjar heim að sækja.
Þorgeiri voru gefnir miklir hæfi-
leikar, bæði starfsgeta og samvisku-
semi, og söngrödd og músíkalska
hæfileika hafði hann mikla.
Mér sýnist að synir hans þrír, sem
allir eru læknar, séu allir orðnir
miklir læknar og sönghæfileikann
hafa þeir erft einnig.
Ég votta konu Þorgeirs, Ásu Guð-
mundsdóttur, sonum þeirra og kon-
um, og stórum og glæsilegum hópi
barnabarna innilega samúð við and-
lát Þorgeirs Gestssonar. Við fjöl-
skylda hans kveðjum hann öll með
sárum söknuði.
Blessuð veri minning hans.
Hjalti Gestsson.
Mér þykir mjög leitt að geta ekki
verið viðstaddur jarðarför föður-
bróður míns Þorgeirs í dag. Ég
minnist Geira frænda mest sem ung-
ur drengur þegar hann kom í heim-
sókn til móður sinnar, bræðra og
systur á Hæli. Þó oft hafi verið glatt
á hjalla var eins og gleðinni væri
skipt upp í næsta gír þegar Geira bar
að garði. Hann var læknir af lífi og
sál og glatt geð hans og góðvild
læknuðu sjálfsagt ekki síður en vís-
indaleg þekking hans á læknisfræð-
inni. Ég man þegar ég var sjö ára
gamall og fékk flís í tána, að þá var
ég svo heppinn að hann var í heim-
sókn. Átti ég mjög bágt og grét
sáran. Hann og pabbi birtust og það
skipti engum togum að Geiri tók upp
vasahnífinn sinn og sagði við mig:
„Bíttu á jaxlinn og bölvaðu í hljóði.“
Áður en ég vissi var flísin farin og ég
byrjaður að hlæja. Þessi fleygu orð
hafa oft komið upp í hug minn síðan
og breytt tárum í bros. Aðra lækn-
ingasögu kann ég af Geira. Kona
nokkur ónefnd sem giftist einum af
sonum þeirra Hælsbræðra átti
dreng sem fékk flensu tveggja til
þriggja ára. Hann var á batavegi en
alltaf með hitavellu á kvöldin í lang-
an tíma. „Hvernig væri bara að
hætta að mæla hann?“ sagði lækn-
irinn, söngmaðurinn og mannvinur-
inn Þorgeir. Hefur drengnum ekki
orðið misdægurt síðan.
Ásu, Guðmundi, Gesti, Eiríki og
fjölskyldum óska ég guðsblessunar á
kveðjustund. Og Þorgeir, berðu
bræðrum þínum kveðju mína.
Eiríkur Einarsson.
Sumir kveðja
og síðan ekki
söguna meir.
Aðrir með söng
sem aldrei deyr.
(Þorsteinn Vald.)
Rangæingar hafa í tímans rás ver-
ið ánægðir með héraðslækna sína,
virt þá og metið. Vilji gömlu sýslu-
nefndanna var að búa sem best að
þeim, um það voru allir nefndar-
menn sammála. Rangárvallasýsla
átti höfuðbólið og læknissetrið Stór-
ólfshvol þar sem sýslan reisti sjúkra-
skýli 1917 og nýjan læknisbústað
1944 framan við svonefndan Bjalla
þar sem fagurt útsýni heillar og stór
hluti héraðsins blasir við augum.
Í byrjun júlímánaðar árið 1958
flutti í þennan læknisbústað héraðs-
ins glæsileg fjölskylda frá Húsavík,
Ása Guðmundsdóttir húsmæðra-
kennari frá Kaldbak á Melrakka-
sléttu, Þorgeir Gestsson læknir frá
Hæli í Gnúpverjahreppi, sonur Gests
Einarssonar bónda, eins merkasta
manns sinnar samtíðar í bændastétt
og Margrétar Gísladóttur frá Ásum,
organista.
Eplið fellur sjaldan langt frá eik-
inni segir máltækið. Drengirnir þrír,
sem komu með foreldrum sínum í
Hvolsvöllinn heita Guðmundur,
Gestur og Eiríkur Ingvar, allir
læknar hámenntaðir í sínum sér-
greinum og svo sannarlega læknar
af Guðs náð.
Vissulega setti þessi fjölskylda
svip á bæinn. Það var einn sólríkan
morgun á fyrsta eða öðrum degi veru
fjölskyldunnar í Hvolsvelli að ég sá
glæsimennið og heimsborgarann
Þorgeir Gestsson lækni.
Þennan sviphreina mann með
hýruglampa í augum sem fylgir þeim
sem jafnan sjá það broslega í tilver-
unni. Eiginkona mín hafði farið í
fótaaðgerð í Reykjavík og kom heim
með gifsaðan fót, en gifsið hafði
brotnað og laskast. Nú var úr vöndu
að ráða því nýi héraðslæknirinn var
ekki búinn að koma sér fyrir en samt
leituðum við til hans, sem tók okkur
með hlýju brosi. Gifsaði fótinn af sér-
stakri handlagni.
Þannig voru fyrstu kynnin af
manninum sem stofnaði MA kvart-
ettinn með bróður sínum Steinþóri,
Jakobi Hafstein og Jóni frá Ljár-
skógum.
Vissulega hafði grammófónplatan
góða verið óteljandi sinnum spiluð á
mínum bæ og nú stóð 1. tenórinn fyr-
ir framan mig sem átti hinn hreina
tón sem aldrei brást til hæstu hæða.
Það liðu ekki margir dagar þar til
ég bað Þorgeir að syngja með okkur
í Kirkjukór Stórólfshvolskirkju. Já,
ekkert var sjálfsagðara og svo söng
hann með okkur öll árin sem hann
þjónaði læknishéraðinu. En hann
gerði meira, hann stjórnaði í raun
kórnum öll árin, setti á hann nýjan
blæ, ekki með taktslætti og tilsögn í
orðum, heldur miðuðu kórfélagar
söng sinn við rödd þessa virta radd-
vísa söngvara sem hafði svo góða
nærveru sem læknir og félagi sem
gott var að njóta.
Hvernig var hægt annað en þykja
vænt um slíkan mann. Nú er góðri og
hamingjuríkri ævi lokið. Fallega ten-
órröddin þögnuð. En hið innra á hún
enn sinn stað tær og hrein.
Ég og fólkið mitt kveðjum Þorgeir
Gestsson með orðum Fjallræðunnar,
en þar er skráð: „Sælir eru hjarta-
hreinir því þeir munu Guð sjá.“
Pálmi Eyjólfsson.
Snemma árs 1937 barst okkur, fá-
mennum félögum í fimmta bekk
stærðfræðideildar Menntaskólans í
Reykjavík, óvæntur liðsauki. Við
höfðum hafið fjórða bekkjar nám
átján að tölu, en vorum nú ekki nema
fjórtán eftir. Þá bættust skyndilega í
hópinn bræðurnir tveir frá Hæli,
Hjalti og Þorgeir Gestssynir. Þeir
höfðu nokkrum árum áður lokið
gagnfræðaprófi á Akureyri en ekki
haldið áfram námi að sinni. Um
haustið höfðu þeir sest í fjórða bekk
MR, en fljótlega ákveðið að flýta
náminu og taka tvo bekki í senn.
Fengu þeir leyfi rektors til þess að
sitja í tímum með okkur fimmtu-
bekkingum, og áður en langt um leið
voru þeir orðnir fullgildir félagar
okkar.
Við tókum þeim bræðrum opnum
örmum. Ekki eingöngu vegna þess
að okkar fámenna bekk var liðs vant,
heldur miklu fremur vegna þess að
þeir fluttu með sér líf og fjör, gleði og
söng.
Þeir eiginleikar þeirra komu ekki
síður að notum árið eftir, í sjötta
bekk, þegar samvera og samheldni
við máladeildarbekkinn, þar sem
voru nítján stúlkur og sex piltar,
hafði aukist og styrkst.
Um vorið, þegar stúdentsprófi
lauk, fól Pálmi rektor okkur að
kynna þjóðinni hið nýja ljóð Sigurðar
Þórarinssonar „Að lífið sé skjálfandi
lítið gras“, en Sigurður dvaldi þá ein-
mitt í skólanum á heimili rektors. Sú
kynning, við skólaslit og á stúdenda-
móti á Þingvöllum daginn eftir, hefði
verið fátæklegri ef bræðranna frá
Hæli hefði ekki notið við í söngnum.
Nú, þegar Þorgeir Gestsson er
kvaddur, getum við bekkjarsystkin-
in sem eftir stöndum minnst þess af
glöðum og þakklátum huga að hann
skyldi bætast í hópinn.
Jónas H. Haralz.
Ég kynntist Þorgeiri ungur er við
unnum saman að verkefni í siða-
nefnd Læknafélagsins. Hann vakti
strax athygli mína fyrir ljúfa og yfir-
vegaða framkomu en þó aðallega fyr-
ir það hversu honum tókst að sætta
ágreiningsmál sem upp komu.
Þorgeir var húmoristi og gæddur
listrænum hæfileikum sem læknar
gefa sér allt of sjaldan tíma til að
rækta. MA-kvartettinn þar sem Þor-
geir söng hefur yljað okkur um langt
árabil og tónlist hans löngu orðin
klassísk.
Þegar ég flutti til Reykjavíkur og
setti á stofn læknastofu mína árið
1988 fór Þorgeir þess á leit við mig
að ég leysti hann af í veikindum.
Þetta þótti mér mikill heiður. Er
Þorgeir hætti störfum kom mikið af
samlagsfólki hans til mín og kynntist
ég þá mörgu af besta fólkinu sem ég
þekki.
Þorgeir var glæsilegur maður og
kom mjög vel fyrir. Hann var farsæll
læknir og elskaður af sjúklingum
sínum. Þorgeir var víða heiðraður
fyrir læknisstörf sín og aðild að fé-
lagsmálum. Hann var meðal annars
heiðursfélagi í Félagi sjálfstætt
starfandi heimilislækna.
Þorgeir á þrjá syni í stétt lækna og
bera þeir föður sínum fagurt vitni
með tíguleik sínum og gjörvuleik.
Eru þeir jafnt og faðirinn í hæstum
metum meðal lækna.
Ég kveð Þorgeir Gestsson með
þökk fyrir þá leiðsögn sem hann var
mér í lífi og starfi og þá góðu fyr-
irmynd sem hann var öllum starfs-
systkinum sínum.
Jón Gunnar Hannesson.
Einn minna mætustu starfs-
bræðra í læknastétt, Þorgeir Gests-
son, er látinn á 91. aldursári, eftir
langan og gifturíkan starfsferil.
Hann var sjálfstætt starfandi
heimilislæknir í Reykjavík síðasta
aldarfjórðunginn af starfsferli sín-
um, eða þar til hann hætti störfum 75
ára að aldri. Áður átti hann fjöl-
breyttan starfsferil víða um land og
erlendis og á námsárum sínum varð
hann þjóðþekktur af söngferli sínum
með M.A. kvartettinum.
Þorgeir var farsæll læknir og virt-
ur meðal starfssystkina sinna jafnt
sem skjólstæðinga. Hann var ekki
síður farsæll í einkalífi sínu, en hann
kvæntist glæsilegri konu, Ásu Guð-
mundsdóttur, árið 1945 og saman
eignuðust þau synina Guðmund,
Gest og Eirík, sem allir eru læknar.
Óhætt er að fullyrða að góðar gáfur,
listfengi og glæsileiki þeirra hjóna
endurspeglist í afkomendahópi
þeirra, en hann er orðinn býsna stór
og þar er að finna marga lækna og
tónlistarmenn.
Þorgeir var einn stofnenda Félags
sjálfstætt starfandi heimilislækna og
síðar heiðursfélagi þess. Fyrir hönd
okkar starfssystkina hans í röðum
sjálfstætt starfandi heimilislækna
kveð ég Þorgeir með djúpri virðingu
og þakklæti og sendi eftirlifandi eig-
inkonu hans ásamt sonum þeirra og
fjölskyldum einlægar samúðarkveðj-
ur.
Ólafur F. Magnússon.
ÞORGEIR
GESTSSON
Kársnesbraut 98 • Kópavogi
564 4566 • www.solsteinar.is
Elskulegur bróðir okkar og mágur,
EINAR VIGFÚS JÓNSSON,
Köldukinn 20,
Hafnarfirði,
verður jarðsunginn frá Hafnarfjarðarkirkju
föstudaginn 24. júní kl. 13.00.
Halldóra Guðbjörg Jónsdóttir,
Guðni Jónsson, Berta Björgvinsdóttir,
Jóhannes Jónsson, Guðrún Lárusdóttir,
María Jónsdóttir, Jón Pálmi Skarphéðinsson.
Ástkær sonur minn, bróðir, mágur og elsku-
legur frændi,
FRIÐMUNDUR LEONARD HERMAN,
sem andaðist á heimili sínu í San Fransisco
miðvikudaginn 1. júní, verður jarðsunginn
frá Keflavíkurkirkju föstudaginn 24. júní
kl. 14.00.
Ásthildur F. Herman,
Toby Sigrún Herman,
Gunnar Þórðarson,
Karl B. Herman Gunnarsson,
Zakarías Herman Gunnarsson.