Morgunblaðið - 19.08.2005, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. ÁGÚST 2005 15
FRÉTTIR
NIÐURSTAÐA Jóhannesar Sig-
urðssonar er eðlileg út frá þeim for-
sendum sem hann gefur sér.
Þær eru hins vegar rangar og
standast ekki skoðun, segir Árni Páll
Árnason, lögfræðingur Íbúðalána-
sjóðs, um álitsgerð sem Jóhannes
Sigurðsson, prófessor í fjármálarétti
við Háskólann í Reykjavík, vann að
beiðni Samtaka atvinnulífsins og
Samtaka banka og verðbréfafyrir-
tækja um lánasamninga Íbúðalána-
sjóðs við fjármálafyrirtæki hér á
landi.
Í áliti sínu kemst Jóhannes að
þeirri niðurstöðu að sjóðurinn hafi í
raun tekið þátt í fjármálastarfsemi
sem rúmist ekki innan starfsheim-
ilda hans, lánasamningarnir uppfylli
ekki skilyrði laga og reglugerða um
eigna- og áhættustýringu og að með
þeim sé farið í kringum lagaheim-
ildir sjóðsins til íbúðalána.
Ekki til að endurlána
Árni hefur samið stutta greinar-
gerð þar sem gagnrýni Jóhannesar
er svarað og kemur þar fram, eins og
áður sagði, að niðurstöður Jóhann-
esar séu rangar. Árni segir að Jó-
hannes gefi sér að ÍLS láni fjármála-
fyrirtækjum fjármagn til að
endurlána til íbúðarkaupenda.
„Það hefur aldrei verið gert. ÍLS
hefur veitt 31 lán til viðskiptabanka
og sparisjóða til að ávaxta upp-
greiðslufé og endurgreiðsla þess fjár
er samkvæmt samningi bundin
greiðsluflæði íbúðalána sem viðkom-
andi fjármálastofnanir hafa þegar
veitt. Ástæða þess er sú að í því end-
urgreiðsluformi felast möguleikar
fyrir ÍLS að fá betri vaxtakjör til
lengri tíma, samfara minni áhættu.
Jóhannes gefur sér einnig að
heimildir sjóðsins til áhættustýring-
ar séu bundnar við viðskipti með
verðbréf. Svo er ekki. Í lögum er
sjóðnum gert að viðhafa áhættustýr-
ingu og er í greinargerð með lög-
unum tekið fram að gert sé ráð fyrir
að sjóðurinn beiti hefðbundnum
áhættustýringaraðferðum. Skýrt er
tekið fram í reglugerð að aðferðir
sjóðsins til áhættustýringar séu skil-
greindar í áhættustýringarstefnu
sjóðsins, sem staðfest hefur verið af
stjórn sjóðsins, að fenginni umsögn
Fjármálaeftirlitsins. Þar eru heim-
ildir sjóðsins alls ekki bundnar við
viðskipti með verðbréf. Lánasamn-
ingar við fjármálastofnanir eru eðli-
legt form áhættustýringar, sem sést
best á því að greiningardeild Lands-
bankans hefur sérstaklega tekið
fram að sjóðurinn hafi með þessum
samningum brugðist með skynsam-
legum hætti við uppgreiðslum,“ seg-
ir Árni.
Íbúðabréfaviðskipti lagaskylda
Hann bendir á að Jóhannes vé-
fengi heimild ÍLS til að gefa út
íbúðabréf samfara uppgreiðslum en
Árni segir Íbúðalánasjóð hafa laga-
skyldu til að sinna viðskiptum með
íbúðabréf og að sjóðurinn beri
ábyrgð á því að tryggja eðlilega
verðmyndun þeirra á markaði. „Það
lýsir miklu og skilningsleysi á eðli
verðbréfamarkaða að halda að það
sé raunverulegur valkostur fyrir út-
gefanda verðbréfaflokka með alþjóð-
legt lánshæfismat að stærð yfir 300
milljarða króna sem skráðir eru í al-
þjóðlegum uppgjörsmiðstöðvum að
hætta bara um tíma að gefa út
skuldabréf í þessum flokkum. Ef það
hefði verið gert hefði það haft ófyr-
irsjáanleg áhrif á verðmyndun á
markaði og á langtímavaxtastig í
landinu og hefði teflt í tvísýnu mögu-
leikum sjóðsins til fjármögnunar á
síðari stigum. Eins og margoft hefur
komið fram var það ekki raunhæfur
möguleiki að veita öllu uppgreiðslufé
til endurlána nema með miklu tjóni
fyrir sjóðinn. Við þær aðstæður var
sjálfgert að endurfjárfesta upp-
greiðslufé á betri kjörum með lána-
samningum,“ segir Árni og bætir við
að fráleitt sé að halda því fram að allt
fé sem aflað sé með ríkisábyrgð sé
með einhverjum hætti „sérmerkt“
og öðruvísi á litinn en annað fé og að
ráðstöfun þess feli í sér ólögmætan
ríkisstyrk til viðtakenda svo að segja
út yfir gröf og dauða.
ESA samþykkti ríkisaðstoð
og lagaramma ÍLS
„Eftirlitsstofnun EFTA (ESA)
féllst ekki á þau rök sem Jóhannes
setti fram fyrir hönd SBV í kæru
þeirra til stofnunarinnar. Þvert á
móti hefur sú ríkisaðstoð sem sjóð-
urinn nýtur og lagaumgjörð hans –
þar með taldar heimildir hans til
áhættustýringar – verið metnar af
Eftirlitsstofnun EFTA og sam-
þykktar.“
Árni segir að sú ríkisaðstoð sem
Íbúðalánasjóður njóti nýtist honum í
lægri fjármögnunarkjörum, sem
sjóðurinn komi beint áfram til lán-
taka. Þar með hafi ríkisábyrgðin
nýst viðtakanda. Kjósi viðtakandi að
greiða upp lán fyrir gjalddaga er það
hans val og sjóðurinn hafi fullar
heimildir til að verja handbæru fé
eins og hentar best hagsmunum
hans, innan þess ramma sem
áhættustýringarstefna sjóðsins set-
ur.
„Ef byggt er á röksemdafærslu
Jóhannesar í þessu efni sést best að
hún leiðir í algerar ógöngur. Það
hlýtur þá með sama hætti að vera
ólögmætur ríkisstyrkur við banka ef
sjóðurinn kaupir af bankanum verð-
bréf? Samt segir Jóhannes að það sé
það sem sjóðurinn hafi mátt gera. Og
þá hlýtur það líka að vera ólögmætur
ríkisstyrkur við banka ef ÍLS á
bankareikning?“ segir Árni í grein-
argerðinni.
Árni Páll Árnason, lögfræðingur Íbúðalánasjóðs, um álitsgerð um lánasamninga
Niðurstaðan byggð á
röngum forsendum
Morgunblaðið/Arnaldur
Lögfræðingur Íbúðalánasjóðs segir niðurstöður prófessors við HR um að
sjóðurinn hafi brotið EES-reglur byggjast á röngum forsendum.
Eftir Árna Helgason
arnihelgason@mbl.is