Morgunblaðið - 30.08.2005, Qupperneq 37

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. ÁGÚST 2005 37
MENNING
Það eru vísast ekki margirÍslendingar á aldri und-irritaðs, fæddir undir lokáttunda áratugarins, sem
hyggjast sækja tónleika Joe Cock-
ers á fimmtudaginn. Samt sem áður
er þetta sama kynslóð og skreið upp
úr barnæsku með mörg af hans
þekktustu lög í eyrunum. „You Can
Leave Your Hat On“, „Up Where
We Belong“, „Unchain My Heart“
og fleiri tengjast uppvaxtarárum
okkar sömu órjúfanlegu böndum og
„Gleðibankinn“ eða snjóþvegnar
gallabuxur og þennan ráma róm
þekkjum við ennþá, hvar sem hann
heyrist – rödd Cockers er engri lík.
En þrátt fyrir alla þá smelli sem
Joe Cocker söng á níunda áratugn-
um er hann enn frægastur fyrir túlk-
un sína á Bítlalaginu „With A Little
Help From My Friends“. Útgáfa
hans á því lagi er fyrir löngu orðin
ódauðleg og líklega er hún ekki
minna spiluð í útvarpi en sú sem
Bítlarnir gerðu fyrir Sgt. Peppers-
plötuna. En það var ekki síst fyrir þá
gríðarlegu athygli sem Woodstock-
hátíðin vakti á sínum tíma að nafn
þessa Sheffield-búa festist í manna
minnum og situr þar enn.
Cocker hefur verið á stanslausu
tónleikaferðalagi síðan í september
á síðasta ári og því lá beint við að
spyrja þennan rúmlega sextuga
mann hvernig hann færi að því að
djöflast svona árið um kring.
„Hef ekki hugmynd,“ svarar hann
og hlær um leið og vinstri fótlegg-
urinn riðar í takt við hægri höndina
eins og hann sé þegar staddur á
sviði. „Þetta tekur sannarlega á en í
gegnum árin hefur maður lært ýmis
brögð til að koma í veg fyrir hjarta-
áfall.“
Eins og hvað?
„Fyrir það fyrsta hætti ég að
drekka fyrir nokkrum árum. Það
hjálpaði mér mikið,“ segir hann og
hlær svo djúpum en hásum viskí-
hlátrinum.
Joe Cocker hóf feril sinn sem
söngvari í hljómsveitinni The Grease
Band um miðjan sjöunda áratuginn
við misjafnan orðstír. Hljómsveitin
spilaði aðallega á krám í Sheffield en
færði sig undir það síðasta suður til
London. Eitt kvöldið þegar sveitin
lék á staðnum The Marquee í Soho
var Dee nokkur Anthony í salnum.
Eftir tónleikana gekk hann til Cock-
ers og bauð honum og hljómsveitinni
að koma til Bandaríkjanna og spila
fyrir tvö þúsund dali á mánuði.
„Ég man hvað okkur fannst þetta
ótrúlegt. Bandaríkin voru bara eitt-
hvað sem maður sá í sjónvarpinu.
Við tókum boðinu á staðnum. Ári
síðar vorum við byrjaðir að spila fyr-
ir mörg þúsund áhorfendur á kvöldi,
svo tugi þúsunda og áður en við viss-
um af vorum við komnir á Wood-
stock.“
Hvað varð til þess að þú ákvaðst
að syngja „With a Little Help From
My Friends“?
„Ég er ekki viss … á þessum tíma
var ég mikill Ray Charles-aðdáandi
og hann spilaði mikið lög sem voru í
¾ – hæga valsa og fleiri svipuð. Ég
söng mikið af þannig lögum á þess-
um tíma og síðan þegar við vorum
beðnir að spila á Woodstock langaði
mig að gera svipaða hluti og Ray –
setja þekkt lag í gospel-búning og
það var það sem við gerðum.
Veistu hvað Bítlunum þótti um
þetta uppátæki þitt?
„Já, eiginlega,“ svarar Cocker
hlæjandi og strýkur skallann.
„Stuttu eftir tónleikana fékk ég
skeyti frá þeim þar sem þeir sögðu
að þeim hefði þótt það frábært. Fyr-
ir utan það þekkti ég mann sem
vann hjá Apple-fyrirtæki Bítlanna
og hann sagði mér að þeir hefðu ver-
ið frá sér numdir af undrun og að-
dáun á þessari útgáfu minni á lag-
inu.“
Hvar varst þú sjálfur staðsettur í
miðju hippa-tímabilinu?
„Þetta voru sérstakir tímar. Árið
1967 var ég með fitugt hár, greitt
aftur og stóra barta en ári seinna var
það komið í lubba og skeggið óx villt.
Það er erfitt að útskýra þennan
tíma, ég hafði til dæmis aldrei reykt
jónu í Sheffield, Englandi en drakk í
staðinn kippu af bjór á hverju kvöldi.
Síðan kom hippatíminn og allt
breyttist í draum sem varði í nokkur
ár.“
Var mikil tónlist í þinni fjölskyldu
þegar þú varst að alast upp?
„Ég átti frænda sem spilaði á
píanó og pabbi minn söng. Hann
hlustaði mikið á ítölsku tenórana og
söng með þeim þegar þeir voru spil-
aðir í útvarpinu … en hann söng
aldrei opinberlega.“
Var hann með þess sömu rámu
rödd og þú?
„Pabbi?“ spyr hann á móti og
hlær. „Nei, nei, nei. En honum
fannst gaman að syngja, ég man
það.“
Þú hefur sungið fjölmörg vinsæl
lög í gegnum árin. Hvernig velurðu
lögin?
„Þetta var einfaldara hér áður
fyrr og það voru alltaf lög sem ég
vissi að ég vildi syngja. Lög eins og
„Summer in the City“ og önnur
komu mjög eðlilega til mín. Núna er
þetta mun erfiðara. Ég hlusta nátt-
úrlega á útvarpið þegar ég er á tón-
leikaferðalagi og núna hef ég bætt
við lögum eins og „One“ eftir U2 og
„Everybody Hurts“ með R.E.M.
Það er samt eitthvað við söngvara í
dag … eins og þessi James Blunt
sem nú er svo vinsæll í Bretlandi.
Þeir hafa allir svo viðkvæmar raddir
og enginn þeirra þorir að gefa í.“
Níundi áratugurinn var góður
áratugur í þínu tilviki, var það ekki?
„Jú, það er satt. Ég söng lög eins
og „You Can Leave Your Hat On“ og
„Up Where We Belong“ sem urðu
feikilega vinsæl og mér var í raun
gefið annað tækifæri í tónlistarheim-
inum til að ná vinsældum.“
Veistu hvað þú værir í dag ef þú
hefðir ekki lagt sönginn fyrir þig?
„Það er ekki gott að segja. Þegar
ég var ungur vann ég hjá breska
gasfélaginu við að setja upp gas-
leiðslur í hús og seinna gerðist ég
lærlingur meistara við þá iðju. En
satt að segja tók ég það aldrei mjög
alvarlega. Ég var yfirleitt syngjandi
á kvöldin og um helgar á krám svo
að það kom eiginlega aldrei neitt
annað til greina. Og þrátt fyrir að
mér hafi tekist að landa plötusamn-
ingi árið 1964, sem síðan var rift
þegar platan seldist ekki, kom ekk-
ert annað til greina. Vinir og vanda-
menn komu allir að máli við mig og
sögðu: „Ókei, Joe, þú fékkst þitt
tækifæri, einbeittu þér núna að gas-
inu.“
Ég hitti síðan gamlan vin um dag-
inn sem minnti mig á þetta, spurði
mig í gríni hvort ég sæi ekki eftir því
að hafa hætt í gasinu.
Hugsaðu þér, hefði ég hlustað á þá
sem voru mér næstir, ætti ég ekki
risastórt hús í Colorado, né væri ég
staddur hér á landi í dag.“
Veistu hvað þú gerir fram að tón-
leikum?
„Ég fæ tvo frídaga svo að ég hafði
hugsað mér að slappa af. Hlaða raf-
hlöðurnar. Mér hefur verið boðið að
veiða lax og sjálfur veiði ég silung.
Það gæti verið gaman og skoða eyj-
una um leið.“
Þegar hér er komið sögu gengur
umboðsmaður Cockers inn með ljós-
myndara Morgunblaðsins. Hann
gefur mér auga til merkis um að við-
talið sé búið og ég slekk á upp-
tökutækinu.
Þegar ég þakka Cocker fyrir,
reynir hann í þriðja skiptið frá því að
við hittumst að bera fram nafnið
mitt en án árangurs. Ég bið hann að
lokum að kalla mig Höska.
„Husky?“ svarar hann og hlær
svo. „Ég ætti að heita það!“
Breski söngvarinn Joe Cocker hefur verið einn þekktasti söngvari vesturheims allt frá því hann
söng Bítlalagið „With a Little Help From My Friends“ á Woodstock-hátíðinni árið 1969. Síðan þá
hefur hann sungið hvern smellinn á fætur öðrum, á ferli sem spannar rúm fjörutíu ár. Cocker mun
ásamt 17 manna stórsveit vígja nýuppgerða Laugardalshöll næstkomandi fimmtudagskvöld.
Morgunblaðið/Árni Torfason
Joe Cocker hefur verið á tónleikaferðalagi í tæpt ár. Hann varð sextíuogeins árs í maí.
Vakti undrun og aðdáun
Bítlanna á Woodstock
Eftir Höskuld Ólafsson
hoskuldur@mbl.is
ÞEGAR leiðin liggur í sýningarsal
Íslenskrar Grafíkur er ljósmynd af
hjólförum í snjó það fyrsta sem
grípur athyglina. Þessi skemmtilega
mynd er full af húmor og um leið
einföld og tær grafíkmynd. Þrykkið
sem hjólförin skilja eftir í snjónum
virðist úthugsað og ég velti því fyrir
mér hversu lengi listakonan hefði
æft sig til þess að skapa þessi
hjartalaga form. En spjall við Mar-
gréti leiddi í ljós að hjólförin voru
tilviljun ein og það var vakandi auga
hennar að þakka að hún náði þess-
ari mynd þegar bíll sneri við fyrir
utan hús hennar á gamlárskvöld, í
bjarma flugeldanna. Þessi árvekni
listakonunnar og vakandi auga fyrir
umhverfinu, formum og litum kem-
ur einmitt glögglega fram í verk-
unum sem hún sýnir nú.
Nokkuð er síðan Margrét hefur
haldið einkasýningu og við fyrstu
sýn gæti fjölbreytni verka hennar
virst ósamstæð, hún sýnir ljós-
myndir af náttúrufyrirbærum, silki-
þrykk, carborundum-myndir og
klippimyndir. En þegar betur er að
gáð má sjá að baki verkanna í heild
vakandi og leitandi auga sem bæði
heillast af náttúrunni og undrum
hennar en tekst líka að skapa úr
þeim nýjar myndir. Margrét býr yf-
ir reynslu á fleiri en einu sviði, hún
er lærður innanhúsarkitekt til við-
bótar við myndlistarnám en hún
nam við grafíkdeild Myndlista- og
handíðaskólans. Reynsla sem nýtist
henni vel, bæði í verkunum sjálfum
en ekki síður við framsetningu
þeirra. Að mínu mati er sýning
Margrétar eins konar sýnishorn
þeirra möguleika sem verkin bjóða
upp á, en allar seríurnar sem hún
sýnir mætti stækka og vinna. Þetta
rýrir þó ekki endilega gildi sýning-
arinnar heldur vekur upp forvitni
um það sem koma skal. Mér sýnist
Margrét hafa alla burði til þess að
vinna að stærri, metnaðarfyllri og
heildstæðari sýningu og eftir þessa
„prufukeyrslu“ ef svo má segja ætti
ekkert að standa í vegi fyrir slíkri
framkvæmd. Persónulegri verk, þar
sem saman koma óttaleysi og
ákveðnari hugmyndir um tilgang og
markmið, gætu þó verið eftir-
minnilegri en það sem nú má sjá.
Það getur verið afar erfitt að stíga
út fyrir öruggan ramma hefð-
arinnar, leita eftir fleiri þáttum en
þeim sem hrífa og heilla, fylgja hug-
mynd eftir frá upphafi og vinna
hana áfram, allt til enda, kanna þan-
þol allra möguleika og ef til vill upp-
götva eitthvað nýtt, eitthvað sem
ekki birtist við fyrstu sýn. Slík
vinna skilar þó oftast tilskildum ár-
angri.
Skilningur almennings og um-
hverfisins er eitt af því sem oft á
tíðum getur reynst listamönnum og
ekki síst listakonum örðugur þrösk-
uldur, það sem skilur milli stof-
ustáss og metnaðarfyllri verka. Þar
sem ástríða og hæfileikar eru fyrir
hendi er synd ef ekki er gengið út á
ystu nöf, á hæsta tindinn, kafað í
dýpstu djúpin, hæfileikarnir nýttir
til fulls. En um leið og áhorfandinn
skynjar alvöru og ástríðu að baki er
eftirminnilegt listaverk orðið til,
hvort sem um er að ræða kyrralífs-
mynd af blómum eða margmiðl-
unarinnsetningu af stærstu gerð.
Áhugaverðustu verkin á sýningu
Margrétar eru að mínu mati graf-
íkverk hennar, en jafnvægi í sam-
spili lita og forma ásamt auga fyrir
töfrum augnabliksins, einhvers kon-
ar samþætting íhugullar vinnu og
föngun leiftrandi augnablika sýnist
mér vera aðall listakonunnar.
Að hrökkva
eða
stökkva
MYNDLIST
Íslensk grafík, Tryggvagötu
Til 11. september. Sýningin er opin
fimmtudaga til sunnudaga kl. 14–18.
Grafík og ljósmyndir, Margrét
Guðmundsdóttir
Ragna Sigurðardóttir