Tíminn - 16.04.1970, Blaðsíða 9

FIMMTUDAGUR 16. apríl 1970.
TIMINN
9
Cltgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastióri: Kristján Benediktsson Ritstjdrar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andés Kristjánsson. Jón Helaason og Tómas
Karlsson Auglýsingastjóri: Stetngrímur Gislason Ritstjómar-
skrifstofur i Edduhúsinu símar 18300—18306 Skrlfstofur
Bankastræti 7 — AfgreiOslusíml: 12323 Auglýsingasiml- 19523
ASrar skrifstofur sími 18300 Áskrifargjald kr 165.00 a mán-
uði, mnanlands — í lausasölu kr. 10.00 eint. Prentsm Edda hf.
Borgarstjóri flokks-
ins eða borgaranna
• Það hendir tíðum einvaldsherra, þegar þeir eru bún-
ir að vera lengi við völd, að þeir fara að líta á ríkið
og þjóðfélagið líkt og nokkurs konar einkaeign sína.
Frægt dæmi um þetta, eru ummæli franska konungsins:
Ríkið, það er ég.
Sjálfstæðisflokkurinn og fyrirrennarar hans eru búnir
að stjórna Reykjavík í hálfa öld samfleytt. Foringjum
hans finnst líka mörgum hverjum, að það nálgist brot á
Guðs og manna lögum, ef Sjálfstæðisflokkurinn hættir
að stjórna borginni einsamall. í sambandi við próf-
kosningarnar hjá Sjálfstæðisflokknum í vetur, stóð það
hvað eftir annað í Mbl., að Reykjavík væri aðalvígi
Sjálfstæðisflokksins. Gleggst hefur þessi hugsunarháttur
þó birzt í þeirri yfirlýsingu Geirs Hallgrímssonar borg-
arstjóra, að hann vilji ekki vinna áfram í þjónustu borg-
arinnar, ef Sjálfstæðisflokkurinn missir meirihlutann í
borgstjómarkosningunum í vor.
Ástæðulaust er að hanna þessa yfirlýsingu vegna þess,
að ekki séu til fleiri menn, sem geti verið borgarstjórar
en Geir Hallgrímsson. Hann er síður en svo ómissandi í
því starfi. Yfirlýsingu hans ber hins vegar að harma
vegna þess hugsunarháttar, sem felst í henni. Hann er
í stuttu máli sá, að Geir vill aðeins vera borgarstjóri
flokks síns og flokksmanna sinna, en ebki Reykvíkinga
allra, þótt hann ætti kost á því. Hann metur þannig
meira að þjóna flokknum en borginni! Hann setur flokk-
inn og völd hans ofar öðru.
Starf borgarstjora er vaiaamikið starf. Það skiptir því
ekki litlu máli, hvernig borgarstjóri lítur á hlutverk
sitt, hvort hann t. d. heldur vill rækja starfið sem flokks-
maður eða sem fulltrúi borgaranna allra. Geir Hallgríms-
son hefur sagt svo að ekki verður um villzt: Ég vil vera
borgarstjóri sem flokksmaður.
Það er áreiðanlega ekki hollt Reykvíkingum að efla
þann hugsunarhátt að borgarstjórinn eigi að vera full-
trúi flokksins, en ekki borgaranna allra. Þess vegna á
yfirlýsing Geirs Hallgrimssonar að hafa allt önnur áhrif
en þau að efla Sjálfstæðisflokkinn.
Skattamál fyrirtækja
Fjárhagsnefnd neðri deildar hefur nýlega flutt frum-
varp um breytingu á tekjuskattslögunum um skattlagn-
ingu fyrirtækja. Frumvarp var flutt að beiðni fjármála-
ráðherra sökum þess, að ríkisstjórnin hafði enn ekki
tekið endanlega afstöðu. Það hafa fjárhagsnefndarmenn
ekki heldur gert, enda er ætlazt til þess, að málið verði
ekki afgreitt fyrr en á næsta þingi.
í frv. þessu er að finna nokkrar endurbætur á skatta-
málum fyrirtækja, en jafnframt aðrar breytingar, sem
eru umdeilanlegar, eins og niðurfellingu varasjóða.
Við 1. umræðu málsins í neðri deild, lýstu talsmenn
Framsóknarflokksins yfir því, að þeir teldu nauðsyn-
legt að fram færi miklu víðtækari endurskoðun á
skattlagningu fyrirtækja, þar sem tekjuskatturinn væri
ekki nema lítið brot af sköttunum, sem hefði fjölgað
ískyggilega mikið á síðasta áratug. Stefiia bæri að því
að gera skattana færri og auðvelda fjársöfnun fyrir-
tækja. En þá yrði jafnframt að herða á reglum, sem
torvelda að fé sé dregið úr rekstrinum. Þ.Þ.
I. F. STONER'S NEWSLETTERS:
Það eykur aðeins byltingarhættu
að mæta æskunni með ofbeldi
Skilnmgsleysið, sem ógnar valdhöfunum í Hvíta húsinu
„ÆSKUFÓLKIÐ er nú í leit
að tækjum og aðferðum til að
láta samfélagsvélina — hið risa
vaxna skrifstofuveldi Bamla-
ríkja Norður-Ameríku undir
forustu ríkisstjórnarinnar —
þjóna manninum. Þetta er bylt-
ingin, sem yfir vofir. Hún þarf
ekki að verða endurtekning
byltingarinnar 1776. Hún gæti
komið fram í skyndilegri end-
urfæðingu í stjórnmálum. Úr-
slitin fara eftir því, hve skyn-
samlega hið ríkjandi kerfi
bregzt við. Verði það ofan á,
að grípa til vopnabirgðanna og
kúga hina óánægðu, er ég al-
varlega uggandi um afleiðing-
arnar. Bandaríkjamenn standa
andspænis ógnvekjandi
reynslu".
(Douglas hæstaréttardómari:
Um óeirðir)
New York Times birti hinn
13. marz forustugrein, sem fjall
aði um sprengjuæðið og
sprengjuógnanirnar, sem geys-
uðu þá í New York, og heiti
greinarinnar var: „Ekki hug-
sjónamenn, heldur glæpamenn“.
Ritstjórar frj'álslynds blaðs
tóku þannig þann kost, að
hreinsa sig af öllum grun um
að þeir hefðu snefil af samúð
með byltingarkenndri róttækni.
En þetta er hættuleg afstaða.
Sé vandinn greindur rangt
verður gripið tiil rangra læbnis
dóma, »n sjúkdómurinn magn-
ast ef röngum lyfjum er beitt.
TALA sprengjutilræða í borg
um um gervöll Bandaríkin bend
ir tfl, að fyrsta sk-sið skæruliða
hreyfingar í borgunum sé ef
til vill að hefjast. Skæruliða-
hreyfing er af stjórnmálarótum
runnin en flokkast ekki undir
glæpamál, hversu mörg afbrot,
sem framin kunna að vera.
Reynslan hefir sýnt hvað eftir
Iannað að skæruliðahreyfing
verður ekki kveðin niður með
öðru en stjórnmálaaðferðum.
Tilraunir til að kveða skæru-
liðahreyfingu niður sem glæpa
starfsemi einvörðungu, án þess
að bæta stjórnmálaágallana,
sem ullu henni, leiða aðeins til
útbreiðslu hreyfingarinnar og
aukningar þess stuðnings, sem
hún nýtur meðal almennings.
Hvort sprengingarnar í New
York reynast krampakennd eft-
irköst eftir sprengingu sprengju
efnisforða herskárra í Green-
wieh Village eða upphaf alvar-
legra h erm d arverkaf ar aldurs
veltur á viðbrögðum valdhaf-
anna og getu þeirra til að sýna
ró og gætni. Skilningur er
fyrsta, annað og þriðja boðorð-
ið. Líta má á Weatherman-hóp-
inn frá ýmsum sjónarhólum,
og nauðsynlegt er að gefa að
honum fyllsta gaum.
WEATHERMAN-DEILD SDS
(Students for Democratic
Society, sem er herská stúdenta
hreyfing) virðist hafa klofnað
enn einu sinni í nokkra mis-
munandi „athafnaflokka“. Líta
> má á þessa deild sem truflað
barn. Líta má á áhangendurna
sem spillt eftirlætisbörn, sem
ráðast í heift gegn heiminum,
sem vill ekki breytast á einni
nóttu til þess eins að þau fái
viilja sínum framgengt-
Jafnframt eru þessir áhang-
endur tiifinninganæmasti hluti
kyns'lóðarinnar og finnur það
ósjálfrátt á sér, sem við hinir
eidri teljum aðeins óraunveru-
legan möguleika, eða að heims-
byggðin stefni að afmáun með
kjarnorkuvopnum og eitthvað
verði að hafast að til að hindra
það.
Hreyfingin dregur nafn af
Weatherman-yfirlýsingunni, en
hana má telja hrærigraut ým-
issa kenninga óraunhæfa gervi-
marxisma, eða tilraun til að
standast samkeppnina vi® erki-
fjendur hreyfingarinnar, ,,borg
aralega" hugsjónamenn Progr-
essiv Labour, sem er annar
öfgaflokkur.
Yfirlýsingin hefur að engu
þau vandamál, sem venjulega
afla byltingarflokkum fylgis, og
niðurstöðurnar eru mjög fjar-
stæðukenndar: Miðstéttin er
auðvitað einskis nýt, verkalýðs
stéttin spillt og menntaskóla-
kynslóðin snýr skjótlega baki
við hugsjónum sínum. Eina
vonin er bundin við hina ungu
Robespierre-a, sem stunda nám
við æðri skóla.
HERMDARVERKAHREYF-
INGAR eru einmitt afleiðing
slíkrar örvæntingar. Þetta minn
ir á byltingarhreyfinguna
Narodnja Volja (vilja fólksins),
sem uppi var í Rúsislaridi fyrir
byltinguna. Fáeinir miðstéttar-
menn og ungir aðalsmenn
reyndu að notfæra sér hana til
þess að steypa hinu öfluga veldi
zarsins, en rætur þess stóðu
svo djúpt í vitund bændanna,
að það virtist óvinnandi. Hreyf
ing, sem ekki treystir fjöldan-
um, velur úr fáeina taumlausa
hugsjónamenn, sem fúsir eru
að fórna lífi sínu við athafnir,
sem þeir vita þó ef til vill að
eru tiil einskis.
Sumir hafa hneigzt til sjék-
legrar afstöðu að undanförnu,
talið ofbeldið lofsvert ofbeldis-
ins vegna, eins og þegar þeir
hefja Manson til skýjanna af
því að hann myrti „borgaraleg
svín“, — eða fólk, sem var öllu
leyti eins og feður þeirra og
mæður. Þegar litið er á hina
nýju arma vinstri-hreyfingar
eins og hippía og fleiri frá sjón
armiðj stjórnmálanna í víðari
merkingu, — hversu furðuleg-
ir, sem þete annars kunna að
virðast, — má eigi að síður
telja þá viðvörun um það, sem
í vændum er. Þeir telja komm-
únista Sovétríkjanna aðeins þró-
aðri gerð kapítalisma, fjölda-
framleiðslu — samfélag undir
skrifstofuveldi, sem leggi meiri
alúð við að framleiða vörur
en frelsa andann.
Þeir telja verkalýðsstéttina
vera að verða að miðstétt og
finnst brýn þörf á öylti gii
gegn þeirri framvindu, að ein-
staklingurinn verði að hlut í
sálarlausari samtíð, i stað þess
að vera ástríður miðdepill
mannlífsins, sem ætti a@ vera
verulega ánægjuríkt þessa
skömmu stund, sem við stöidr-
um hér við. Þegar við virðum
fyrir okkur heimsku þeirra
verður okkur fyrst ljóst, hve
heicnsk við sjálf erum.
LÆRDÓMURINN, sem dreg-
inn verður af samtímanum, er
þessi: Ef lögregluþjónarnir eru
hvatvísir og áfjáðir í leitinni að
þeim, sem sprengingunum
valda, — og það eru sumir
þetera nú þegar — verða aðeins
enri fleiri hófsamdarmenn að
öfgasinnum. Byltingarsinnun-
um verður að sýna fulit réttlæti
og sanna, affl kerfið geti unnið
í samræmi við sinar göfuguistu
kenningar þó affl á bjáti veru-
lega. En fyrsta skilyrðið er að
hætta styrjöldinni.
Þróað kerfi hefir hvað eftir
annað breytt fámennum sam-
tökum í byltingarhreyfingu með
því að bregðast of hart við og
sýna skelfingu. Sú hefir raun-
in orðið með réttarhöldin
vegna óeirðanna í Chicago. Máls
meðferðin- hefir alið á öfga-
hneigð æskunnar og grafið
undan trausti hennar til dóm-
stólanna. Meðferð áfrýjananna
karin að vera síðasta tækifærið
til að fá hana að nýju til þátt-
töku í rökræðum og efla trú
hennar á friðsamlegar breyt-
ingar.
Eg held, að þessi afstaffla sé
það eina, sem til mála kemur
andspænis blindri og ákafri
byltingarkröfu. Vandinn, sem
erfiðleikunum veldur, stendur
djúpum rótum í sál mannsins
og mætti tækninnar til að gera
hann að þræli. Enn hefir eng-
inn haft gáfur til affl benda á
færa leið, sem hinir ungu geta
einig viðurkennt. Þeir vona
aðeins, affl eitthvað skárra rísi
upp af rústunum. En ég trúi
ekki ,að öngþveitið leiði til
frelsunar.
HATUR og móðursýki '-srir
manninn aldrei affl nýjum manni
og heiminn að betri heimi. Póli
tískt sjálfsmorð er ekk; sama
og bylting. Hitt verð ég að
játa, að ég fæ aðkenningu að
löngun til að brjóta rúður með
grjóti, þegar ég kemst að raun
um, að Julius Hoffman dómari
er heiðursgestur í Hvíta húsinu
og sé Billy Graham boða- þar
saccharín-trúrækni.
Ég get ekki komiffl auga á
neinn ótta, skýrleika eða skiln-
ing hjá Nixon forseta og nán-
ustu samstarfsmönnum hans.
Hvenær hefir verið uppi jafn
sálarlaus forusta á jafn viðsjál-
verðum tímum? Æska hvitu
mannanna er trufluð og æska
svertingjanna verður reiðari og
reiðari og öngþveitið blasir við.
Sprengiefni stefnir okkur í
voða og kveikjuþráðurinn, sem
í þaffl er tengdur, liggur beint
til Hvíta hússins meðan ekki
er bundinn endi á styrjöldina í
suffl-austur-Asíu, kynþáttaágrein
ingurinn er ekki jafnaður og
félagsleg endurredsn er ekki
viðurkennd sem brýnasta verk-
efni okkar.