Tíminn - 04.07.1970, Blaðsíða 8

TÍMINN
LAUGARDAGUR 4. júlí 1970.
Á hinni fornu lnadnámsjörð
Gunnólfs gamla, GUnnólfsá í
Ólafsfirði, nú 'kölluð Ytri-Á,
búa tveir bræður, Finnur og
Anton Björnssynir. Áður hafði
þar búið faðir þeirra, Björn
Baldvinsson, hreppstjóra Ólafs-
sonar í Ósbrekku, en Baldvin
fórst í snjóflóði þar í hlíðinni,
er hann var að huga að fé
sína.
Björn kom að Ytri-Á 19 ára
gamall og var þar síðan allan
sinn búskap, svo er einnig með
syni hans.
Finnur Björnsson hefur ver-
íð forðagæzlumaður i Ólafs-
firði um því nær 30 ára skeið.
Hann er því öðrum fremur
kunnugur höguim og háttuen
bænda þar hvað snertir fóður-
öflan og meðferð búpenings.
Forðagæzla er nú ek'kert sér-
slaklega vinsædt starf og þar
getur stundum verið erfitt að
synda milli skers og bára.
Margir líta svo á, að þeir hafi
sjálfir ekki minna vit á sín-
um ásetningi og hvað þeim er
fært í því efni, heldur en sá
sem kemur til þeirra og enælir
heyin. Aðrir telja sig neydda
til að tefla á fremstu nöf að
halda bústofni sínum í erfið-
um heyskaparárum.
Að mínu áliti gengur þessi
síðasti vetar næst vetrinum
1916, en hann var mjög harð-
ur og snjóþungar hér. Þegar
ég skoðaði heybirgðir um það'
bil mánuði fyrir sumar, taldi
ég að víðast hvar væri til nóg
fóður handa búpeningi bænda
fram í maílok og allir gripir
þá sómasamlega fóðraðir og
hirtir. En veturinn var mjög
snjóþungur, sérstaklega hér
úti á Kleifunum. Um mánaða-
mótin maí-júní sá ekki á dök'k-
an díl, nema hæstu kalbðrðin.
Þann 6. júní leit fyrsta ærin
hjá út úr húsi.
Andrós á Kvíabekk er mvnd-
ar bóndi. Harm á•i
1100 mál af heyi og átti það
í meðalárferði að vera tals-
vert umfram þarfir handa
þeim búpeningi, sem hann
setti á vetur, en í vor gaf
hann upp.
Það þarf mikið til að geta
búið núna. Afurðaverðið svar-
ar ekki tilkostnaði í meðalári
hvað þá heldur að unnt sé
að mæta stóráföllum vegna
veðurfars, kalskemmda og gras
leysis.
Hér í Ólafsfirði var sumarið
í fyrra mjtig' erfitt. Tún voru
víða dauðkalin og sá litli hey-
fengur, sem fékkst nýttist ekki
vel. Þó hygg ég, að heldur
minna hafi verið gefið af kjarn
fóðri í vetur en oft áður. Eitt
hvað lítilsháttar hefur verið
keypt inn í sveitina af heyi.
Búpeningur tel ég að sé vel
frroi genginn.
Hér er víðast erfitt til rækt-
unar, enda ekki stórstígar fram
farir á því sviði fyrr en hingað
komu mikilvirkar vélar. Má
því segja, að aðalkrafturinn f
ræktun hér hafi verið síðustu
10—16 ár.
Á hallæris- eða kreppuárun
um studdust bæjarbúar mikið
við landbúnað, höfðu flestir
bletti og hirtu þá vel. Þá voru
í bænum 29 kýr, á níunda
hundrað ær og um 200 lömb
sett á vetur. Nú eru þessir
blettir nytjaðir af bændum
í nágrenninu og er það fyrir
þá nokkur túnauki.
Hjónin á Ytri-Á, Finnur
Björnson og Mundína F. Þor-
láksdóttur, hafa tæpast getað
haldið að sér höndum um dag-
ana. Þau hafa átt saman 20
börn og af þeim eru 16 á lífi,
611 uppkomin og dugandi mynd
arfólk.
— Þetta er mikið dagsverk.
Finnur?
— Ónei, ekki er það nú,
a.m.k. finnst fólki þa? ekki
nú á tímum. Meöan heilsan
var góð til að halda öllu í hcrf
inu, gekk allt vel. Jafnóðum
og börnin uxu upp, tóku þau
þátt í heimilisstörfum og fjöl-
skyldan vann sameiginlega að
forsjá heimilisins. Flest voru
þau að mestu heima. þangað
til þau stofnuðu heimili sjálf.
Þau eru öll hraust og dugleg
og vðndust þvi í uppvextixnum
að setja það öðru ofar að vera
sjálfbjarga.
— Ég tel það skynsamlegt
fyrir hvert heimili að búa sorv
mest að sínu. Hitt eru engin
hyggindi. að selja eigin fram-
leiðslu og kaupa annað i stao-
inn, sem síður svarar þörfun
um, þótt ódýrara kunni að
vera.
'vöð bræðurnir hér á Ytri-
Á, höfum stundað jöfnum hönd
um land og sjó. Jörðin heíu'
ekki miklar landsnytjar og hef
ur því orðið að sækja heyskar
fram í fjörð, þangað sem kost-
ur hefur verið að fá hann.
Sjö ár heyjaði ég úti á
Hvanndölum og eitt ár inni
í Héðinsfirði. Það var stund-
um erfitt að sæta lagi, en
ég hef talsvert á mig lagt, enda
aldrei komizt í heyþrot.
Oft hef ég þurft að tefla á
tæpasta vað ,en þó aldrei orð-
ið fyrir neinum áföllum,
hvorki á sjó eða landi. Næst
því að komast ekki heim til
minna var, þegar ég, ásamt
Ólafi Baldvinssyni í Árgerði,
fór læknisferð til Dalvíbur.
Kona Antons bróður mins
hafði þá veikzt eftir barns-
'burð. Okkur gebk vel suður
yfir til Dalvíkur. Komum að
Árgerði og hittum lækninn.
Hann treysti sér ekki til að
fara með okkur og mun það
hafa betur ráðizt en ella
mundi, en lyf lét hann, sem að
gagni komu.
Við fórum frá Hóli á Upsa-
strönd klukkan 12 að kvöldi
og komum upp í Ólafsfjarðar-
hom klukkan 7 um morgun-
inn. Höfðum við þá verið að
hrekjast alla nóttima i ófærð,
náttmyrkri og ofsahríð. Finnst
mér, þegar ég renni hugan-
um til baka, að þarna hafi
mjóu munað. Þær vora erfið-
ar læknisvitjanaferðimar með-
an leita þurfti hans til Dal-
vikur.
Ég þurfti aldrei að leita
lœknis fyrir mína konu í sam-
bandi við barnsfæðingar. —
Það er mikið hvað eftir er af
henni. —
Þarna mælir Finnur ekki um
of. Húsfreyjan er sannarlega
ekki þessleg að vera komin
á áttræðisaldur og hafa bonð
undir belti 20 börn. Hún seg,
ist líka alltaf hafa verið létt-
lynd og ekki einblínt á s'kugga
hliðar Iífsins.
— Árið 1927 byggðum við
hér sjóhús og gerðum lengi
út lítinn véibát. Árið 1933
byggðum við svo rafstöð í fé-
lagi við þá á Syðri-Á. Það er
bezta verk sem hér hefur verið
gert fyrir það jarðneska.
Mér lízt Sla á stjómina yör
þessum hólma, sem við búum
á. Það er hver höndin upp
á móti annarri. Jafnvel þeir,
sem sameiginlegra hagsmuna
hafa að gæta, bera ekki gæfu
til samþykkis.
— Við erum ínú orðin tvö
hér heima, gömul hjón. Börn-
in öll hafa leitað sér stað-
festu annars staðar og hafa
það gott. Eru þvi Jitlar líkur til
að nokkurt þeirra spinni áfram
þráðinn hér á Ytri-Á, hvað
sem verður svo um kotið.
Það er einhver tregaMand-
inn tónn í rödd gamla manns-
ins, þegar hann segir þessi
síðustu orð. Sú jörð sem hann
gengur á og hefur erjað langa
athafnasama ævi, er hoaum
heilög jörð.
Þ. M.
Rafmagnsveitan á Syðri-Á.
4