Tíminn - 22.07.1970, Blaðsíða 9

MTOVIKUDAGUR 22. JÚLÍ 1970.
Útgefandi: FRAMSÓKNARPLOKKURINN
Pramfcvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstlórar Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Tómas
Karlsson Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason. Ritstjórnar-
skrifstofur 1 Edduhúsinu. símaT 18300—18306 Skriístofur
Bankastræti . .LT;~u.Sslusími 12323. Auglýsingasimi 19523
Aðrar skrifstofur sími 18300 Áskriftargjald kr. 165,00 á mánuði
innanlands — í lausasölu kr. 10,00 eint. Prentsm. Edda hf
Línan norður?
Deilurnar um nýja virkjun í Laxá virðist ætla að
fara enn harðnandi og er mikil kergja komin í málið.
Umræður og blaðaskrif hafa nú staðið um þessa virkjun
misserum saman og náði deilan nýju hámarki við mót-
mælaaðgerðirnar á laugardag, er Þmgeyingar fóru í
160 bílum til Akureyrar og afhentu bæjaryfirvöldum á
Akureyri mótmælaskjal.
Upphaflegar fyrirætlanir Laxárvirkjunarstjórnar voru
að veita jökulvatni í Laxá og byggja miðlunarmannvirki,
er legðu Laxárdal undir vatn. Náttúruverndarmenn
nutu góðs og víðtæks stuðnings almennings í baráttu
gegn þessum fyrirætlunum og unnu sigur í málinu í
vor, þegar Iðnaðarráðuneytið taldi sig hafa komið á
samkomulagi um það, að einungis yrði gerð virkjun í
Laxá með sem minnstum vatnsmiðlunum, er hefðu ekki
í för með sér hættu á spjöllum á náttúru og lífi í og við
Laxá og Mývatn. Þegar til kom töldu náttúruverndar-
menn hins vegar aðeins hálfan sigur unninn, því að
stjórn Laxárvirkjunar setur það skilyrði. að fram-
kvæmdum við rennslisvirkjunina sé hagað þannig, að
síðar megi gera vatnsmiðlanir og frekari virkjanir Sitja
nú báðir aðilar fast við sinn keip og óséð er enn, hvernig
málið verður farsællega til lykta leitt.
í liinum geysi viðamiklu og víðtæku blaðaskrifum
og umræðum um þessi mál, virðist lítið sem ekkert hafa
verið rætt um þá leið til lausnar á orkuvandamálum
Norðurlands ,sem talsvert var þó rætt um fyrir all mörg-
um árum, og skylt verður að telja að fulla athugun fái
— ekki sízt nú. þegar slíkar deilur eru hafnar um
Laxárvirkjun og æ brýnna verður að leysa úr orkuþörf
Akureyrar og Norðurlands til nokkurrar frambúðar.
Þessi lausn er línan norður frá orkuveitusvæðum Suður-
og Suðvesturlands, þar sem orka frá Búrfellsvirkjun
verður aflögu á næstu árum.
Það er samdóma álit allra fróðra manna um orku-
og virkjunarmál, að þessi lína verður að koma á næstu
árum eða áratugum, bæði af hagkvæmnis- og öryggis-
ástæðum. Þessi lína kemur, hvernig sem leyst verður úr
orkuþörf Norður- og Austurlands á næstunni
Þingmenn Framsóknarflokksins í Norðurlandskjör-
dæmi eystra hafa á undanförnum árum verið miklir bar-
áttumenn fyrir Dettifossvirkjun og orkufrekum iðnaði
á Norðurlandi. Höfðu þeir á sínum tíma forgöngu, ásamt
sveitarstjórnarmönnum nyrðra og eystra um ráðstefnu
um þessi mál og á iðnaðarráðstefnu Framsóknarmanna
á Akureyri í júnímánuði í fyrra var gerð sérstök ályktun
um stóriðju á Norðurlandi Ef til stórvirkjunar og stór-
iðju kemur á Norðurlandi á næstu árum, hlýtur línan
norður að verða lögð um leið, þvi að hún myndi borga
sig þegar í stað með sparnaði á varaaflsstöðvum, bæði
syðra og nyrðra Það hlýtur því að teljast vel hugsanleg
lausn, sem athuga þyrfti af gaumgæfni, hvort það
yrði ekki hagkvæmara fyrir alla aðila og þjóðarheildina
að flýta því um nokkur ár, að leggja línuna og fresta
um sinn smærri virkjunum á Norðurlandi, meðan frekari
rannsóknir á virkiunarmöguleikum eiga sér stað
Nú standa yíir könnunarviðræður við Svisslendinga
um fr<-ari stóriðjuframkvæmdir, og eí stóriðja yrði stað-
sett norðanlands, þarf annað hvort stórvirkjun nyrðra og
þá yrði samtengilína milli orkuveitusvæða s.iálfsögð t'ram-
kvæmd um leið — eða línu frá Búrfellsvirkjun norður,
ef orkubörfin -’rði leyst með frekari virkjunum og vatns-
miðlunum við Þjórsá. Virkjun í Laxá stærri eða minni
getur aldrei leyst úr orkuþröfinni, ef til stóriðju kemur
á Norðurlandi. — TK
TIMINN
9
C. L. SULZBERGER:
Winston Churchill yngri hefur
tekið sæti í neðri málstofunni
Faðir hans, afi »g langafi hafa allir átt sæti í neðri málstofunni. Saga
þeirra er gagnmerk og samofin sögu brezka þingsins um langt skeið,
en fyrsti maður með þessu nafni tók þar sæti á seytjándu öld
BREZKA þingið stendur á
afar gömlum mer« en er þó
bráðlifandi enn í dag. Þetta
þykir koma fratn á táknrænan
hátt núna eftir kosningarnar
síðustu, en þá tók sæti í neðri
málstofunni í fyrsta sinni i
sögu þingsins fjórði ættliður-
inn í óslitinni röð. Þarna er
utn að ræða dálítið óvenjulega
feðga, en kjarnakarla og heita
þeir Churchill.
Winston Churchill, sem nú
náði kjöri sem fulltrúr íhalds-
flokksins, er 29 ára að aldri,
sonur Randolphs Churchills,
sem átti sæti í þinginu meðan
á heimsstyrjöldinni síðari stóð,
en gengdi þá einnig herþjónustu
Winston er því sonarsonur Sir
Winstons, sem kjörinn var á
þing þegar að Búastríðinu
loknu. Hann er því sonar-sonar
sonur Randolphs lávarðar, en
hann var sonur hertoga og
átti glæsilegan og sögulegan
feril í neðri málstofunni fyrir
nálega heilli öld
SAGA | ^ '-Gfíurchill-áiwá •’•(!
brezku lý(Si‘æ?Si"'fiíer þV! @Hn'
lengra aftur en saga Adam-anna
og Kennedy-anna í Bandaríkj-
unum, og þar á ofan er hún
bæði sérstæð og viðburðarík
Ocr ekki siður merkileg fyrir
það en hitt, hve lönig hún er.
Fyrsti Churchill-inn tók sæti í
neðri málstofunni á seytjándu
öld. Það var Sir Winston, fað-
ir hins mikla hertoga af Mal-
borough, sem kaus sér að eink-
unnarorðum „trúr en óhepp-
inn“.
Þessi orð hefðu átt ákaflega
vel við um Randolph lávarð.
Hann hóf stjórnmálaferil sinn
mjög ungur og varð fjármála-
ráðherra aðeins þrjátíu og sex
ára gamall. En hann féll frá
fyrir aldur fram, áður en hon-
tim auðnaðist að ná því marki
að verða forsætisráðherra.
Hinn óviðjafnanlegi Sir Win-
ston virtist á góðum vegi með
að fara forgörðum og hljóta
sæti í sögunni sem misheppnað
ur stjórnmálam. og málari, en
að vísu sérstæður og góður rit
höfundur. Adolf Hitler bjarg-
aði honum frá þessu hlut-
skipti, en hann átti einnig sinn
þátt í að tryggja glæsilegan
feril Dwight Eisenhower og
Charles de Gaulle.
RANDOLPH, faðir Winstons
yngra, féll frá fyrir tveimur
árum Hann hafði ávallt
dreymt um að ná æðstu met-
orðum Hann las í æsku ævi-
sögiK'Pitts. sem varð forsætis-
ráðherra tuttugu og fjögurra
ára gamall, og játaði í hrein
skilni, að hann ætlaði að feta
í fótspor hans. En honum varð
fljótlega ljóst, eins og hann
játaði í trúnaði við vini sína,
að vaxtarskilyrðin voru ekki
sérlega góð i skugga fiinnar
miklu eikur (föður hans),
„þröngt hlýtur óhjákvæmilega
Winston Churchill (yngrl)
að verða um tvo Churchilla“.
Þessi miskunnarlausa en
hárrétta skilgreining á við um
allan feril þessarar merku og
sérstæðu ættar í brezkum
stjórnmálum. Sir Winston við-
urkenndi eitt sinn við Ran-
dolph son sinn ,að hann gæti
ekki gert sér grein fyrir, hvað
honum hefði sjálfum orðið
ágengt ef faðir hans hefði ekki
fallið frá þegar hann var að
eins nítján ára gamall. Winston
yngri náði ekki kjöri til neðri
málstofunnar fyrri en faðir
hans var fallinn frá.
CHURCHILL-ARNIR hafa
verið miklum hæfileikum
gæddir, og haft fleira til
brunns að bera en kænsku í
stjórnmálum. Sir Winston varð
með tímanum meistari í
mælskulist, en það kostaði
hann harða og langa baráttu.
En hann varð einnig snjall og
stórbrotinn rithöfundur og all-
góður listmálari. Randolph
hafði meiri og betri meðfædda
hæfileika sem ræðumaður,
enda þótt stjórnmálaferill hans
yrði endasleppur.
Feðgarnir Sir Winston. Ran-
dolph og Winston yngri hafa
allir búið yfir mikilli ævintýra-
þrá og notað blaðamannsstarf-
ið til þess að fá tækifæri til að
fara víða og kynnast mörgu, en
það er mjög margbreytilegt
starf í Bretlandi. Engan þeirra
hefur brostið hugrekki. Þegar
læknir Randolph^ heitins sagði
honum. að hann gengi með ban
vænan sjúkdóm lét hann það
ekki uppi við neinn. Hann var
ekki þannig gerður, að hann
þyrfti á neinum að halda ti)
að halda í hönd sina þegar
dauðastundin nálgaðist.
EITT hið eftirtektarverðasta
við þessa gagnmerku og ending
argóðu ætt er einmitt hvað
hún er trú hugsjón hins kjörna
þings. Sir Winston talaði af
stærilæti um sjálfan sig sem
„son neðri málstofunnar" Ár-
ið 1955, pegar hann var orðinn
gamali og þreyttur, fylgdi ég
honum í kosningabaráttunni
og heyrði hann segja með
þunga og stolti: „Ríkið er
þjónn en ekki húsbóndi þjóð-
arinnar".
Churchill-arnir hafa í fjóra |
ættliði verið fulltrúar þeirrar
fornu hefðar, sem enn stendur
á gömlum merg í Bretlandi,
að starfa fyrir ríkið. Þessi
hefð var upphaflega innrætt
drottnandi aðalsstétt, sem nú
er að mestu horfin sem slík,
en lifir góðu lífi í báðum stóru
flokkunum. og þó ef til vill
með enn sérstæðari hætti í
hinum fornfræga en fámenna
Frjálslynda flokki. Þjónustu-
lundin verður ef til vill enn
ljósari þegar tekið er tillit til
þess, hve þingmenn og ráð
herrar hafa í raun og veru
lág laun.
EKKl kemur í Ijós fyrri en
eftir mörg ár. hvort Winston
unga tekst að komast alla leið
upp á tindinn, en það hefur
aðeins einum af hinum nánari
forfeðrum hans tekizt, enda
þótt þeir iátuðu i hreinskilni,
að þeir kepptu að þvi marki.
Hann er meira að segja svo
hygginn að ’át.a fátt uppi þegar
hann er að þvi spurður, hvort
hann ali slíkar vonir f brjósti.
En þeirri staðreynd verður
naumast haggað að það er
ákaflega erfitt að halda aftur
af Churchill-unum eða fela þá
fyrir almenningi Þetta átann-
ast mjög greinilega þegar fer-
ill þeirra er athugaður, hvort
heldur er utan þings eða innan.