Tíminn - 09.09.1970, Page 8

TIMINN
MIÐVIKUDAGUR 9. september 1970
Áhrif
ofbeldis í
sjónvarpi
könnuð
Fréttabréf frá Sameinuðu þjóðunum
Higa fjölmiðiar þátt í því a3 auka ofbeldishneigð?
Enginn, sem les dagblö'ð
reglulega éða horfir á sjón-
varp í Evrópu eða Ameríku,
kemst hjá að verða þess var,
hve ofbeldið er orðinn snar
þáttur í nútímaþjóðfélögum —
fjölmiðlarnir sjá til þess. Jafn-
framt fær enginn starfsmaður
sjónvarps eða dagblaðs umflú-
ið þá vitneskju, áð sá grunur
verður æ almennari. að ef til
vill eigi fjölmiðlarnir sinn þátt
í að magna ofbeldið, sem þeir
kosta kapps um að lýsa. Hingað
til hefur samt ekki verið hægt
að styðja þessar grunsemdir
vísindalegum rannsóknarniður-
stöðum, og menn skiptast mjög
í tvo hópa um málið: annars
vegar þeir sem saka fjölmiðl-
ana um að skapa þörf fyrir
ofbeldi með lýsingum sínum á
ofbeldisverkum, hins vegar þeir
sem legigjast gegn ritskoðun og
benda á, að sjónvarp og dag-
blöð geti orðið sektarlömb að-
stæðna, sem þjóðfélagið getur
elkki eða vill ekki hrófla við.
Menningar- og vísindastofnun
Sameinuðu þjóðanna (UNESOO)
efndi því til alþjóðaráðstefnu
um málið í París 29. júní tii 7.
júlí í því skyni að draga sam-
an og kanna skipuiega þá vit-
neskju, sem er fyrir hendi um
vandamálið, og koma með raun-
hæfar tillögur til úrbóta.
Ráðstefnan hafði að yfirskrifit
„The Impact of Violence in
the Mass Media“ og tók til
meðferðar grundvallarspurning
ar eins og þær, hvernig skil-
greina bæri ofbeldi. hvort of-
beldi sé að færast í aukana, og
hvort breyting sé að verða á
afstöðu almennings til ofbeld-
ÍS. Einnig voru rædd áhrif of-
beldis í kvikmyndum og sjón-
varpi í hlutfalli við hið prent-
aða orð, og sömuleiðis ábyrgð
f jölmiðlanna með tiilliti til þess
að lýsa þjóðfélaginu án þess
að auka á eða magna vandamál
þess.
Ráðstefnuna sóttu 25 sérfræð
ingar frá 22 löndum — blaða-
menn, sjónvarpsmenn, kvik-
myndamenn, sálfræðingar og
glæpamálasérfræðingar — sem
ræddu vandamál ofbeldisins á
grundvelli fyrirlestra, sem báru
heiti eins og þessi: „Könnun á
ofbeldi í þjóðféliagi samtím-
ans“, „Hinn skapandi lista-
maður í ofbeldis-samfélaginu“
og „Skyldur og ábyrgð fjöl-
miðla í ofbeldis-samfélaginu".
— Nánar verður greint frá nið
urstöðum ráðstefnunnar siðar.
Norðurlönd veita hjálp við
M ekong-verkef nið.
í Prek Thnot-dalnum fyrir
vestan Phnom Penh í Kam-
bódíu, þar sem landbúnaður
liggur .niðri mánuðum saman
vegna vatnsskorts, er nú unn-
ið af kappi með tækjum og
búnaði hvaðanæva úr heimin-
um að verkefni, sem gera mun
íbúunum kleift að rækta jörð-
ina allt árið.
Mörg hundruð kílómetrum
fyrir norðvestan þetta svæði,
við Nam Ngumfljótið í Laos,
eru aðrir vinnuflokikar önnum
kafnir við að breyta dal í nám
unda við Víentíane með það
fyrir augum að koma þar upp
raforikuveri og binda þannig
enda á stöðug flóð og þurrka,
sem hráð hafa svæðið öldum
saman.
Bæðj þessi verkefni eru ofar
lega á skrá þróunaráætlunar-
innar fyrir Mekong-fljótið.
Framkvæmd þeirrar áætlunar
er stjórnað af samstarfsnefnd
frá Kambódíu. Laos, Suður-
Víetnam og Taílandi undir
handar j áðri Ef nahagsnefndar
Sameinuðu þjóðanna fyrir Asíu
og Þróunaráætlunar Samein-
uðu þjóðanna (UNDP). Me-
kong-áætlunin nýtur virks stuðn
ings frá 26 löndum, þ. á m.
Danmörku, Noregi og Svíþjóð.
Finnland leggur einnig fram fé
til hennar.
Kambódía bindur miklar von
ir við þessa áætlun, sem mun
gerbreyta lifskjörum fóllksins
á svæðinu. Einn þáttur hennar
er að gera meginstíflu og raf-
orkuver, sem framleiði 18.000
kílóvött, og síðan aukastíflu til
notkunar við áveitur. Gert er
ráð fyrir að verkinu verði lok-
ið árið 1972 oig að það muni
kosta samtals 27 milljónir doli-
ara.
Til að byrja með er ætlunm
að veita vatni yfir um þág öil
5000 hektarar lands, en smám
saman verður áveitusvæðið
stækkað upp í 70.000 hektara.
Meðal verkfæra, sem notuð
eru, má nefna valtara frá Ástr
alíu, sem Hollendingar greiða
fyrir, flutningabíla frá ítalíu.
mulningsvélar frá Danmörku
og krana og rafhreyfla frá Jap
an.
Verkið er unnið af kambód
ísku og japönsku fyrirtæki,
hópi ástralskra verkfræðinga
og framkvæmdastióra frá Sam
einuðu þjóðunum. Kambódía
leggur fram um þriðjung fjár
magsins, þ. á. m. allt fjár-
magn til áð greiða innlend
útigjöld.
Hornsteinninn lagður.
Við þverána Nam Ngum, um
70 kílómetra fyrir norðan Ví-
entíane, hefur vatnið verið leitt
úr eðlilegum farvegi sínum til
að veita 'aðstöðu til uppgraftr-
ar og byggingar stíflu. Horn-
steinn stíflunnar var lagður 23.
febrúar af konunginum í Laos.
Við athöfnina lýsti U Nyun
frá Efnahagsnefnd Sameinuðu
þjóðanna fyrir Asíu yfir því,
að lagning hornsteinsins væri
til marks um einheittan vilja
stjórnarinnar og fólksins í La-
os að hrinda þessu mikla þjóð
þrifamáli í framkvæmd án taf
ar. Hann lét í Ijós von um,
að fyrirtækið mundi bæta lífs-
kjör og horfur á réttlátum og
almennum friði allra landa og
þjóða við neðanvert Mekong-
fljótið án tillits til kynþátta,
stétta eða trúarsannfæringa.
Nam Ngum-stíflan á að gegna
sama hlutverki og stíflan við
Prek Thnot, sem sé því að
tryggja raforku og vatnsmagn
til áveiitu. Reist verður raf-
orkuver sem fmmleiðir 30.000
kílóvött í byriun, en síðar
verður orkuframleiðslan aukin
Framhald á bls. 12
MAL og rnkmu
„Hann forðaði Skúla undan
fári þunga,
fjöri sjáiís síns hlífði klárinn
miður",
kvað Grírnur Thomsen forðum
í Skúlaskeiði. Hann hafði ekki
stigið það merkilega menning-
arspor, sem nú væri á hvers
manns færi, að láta Sörla forða
fárinu. Síðustu áratugina hafa
menn hamazt við það í ræðu og
riti að „forða" hvers kyns land-
plágum, svo sem stórtjóni, slys-
um. fjárfelli, ósigrum í íþrótt-
um og hverjum þeim ósköpum
öðrum, sem nöfnum tjáir að
nefna. Varla er von að ár sé í
landi.
Þegar verkföllin stóðu í sum-
ar, var „stórtjóni bænda forð-
að“ í fyrirsögn forystugreinar
í dagblaði. Og úr því að menn
eru alla daga kóisveittir við að
„forða“ slysum eða stértjóni,
hlaut að reka að því, að menn
færu að bjarga vandræðum.
Það gerðist vonum seinna í út-
varpinu í frásögn af íþrótta-
keppni á nýliðnu vori, og mjór
er mikils vísir.
★★★
Þegar yfirvöld ríkis eða bæja
þ”rfa að senda þegnunum dag-
skipanir um rétta hegðun, nýj-
ar álögur eða afnám þeirra —
sem sjaldnar ber við — verð-
ur orðalagið á stundum íðil-
fagrar málfléttur. Hvað segja
menn um þetta viravirki í aug-
lýsingu fjármálaráðuneytisins
um niðurfellingu á söluskatti
af neyzlufiski snemmendis á
þessu ári:
„Niðurfellingin tekur þó
ekki til sölu á laxi, silungi,
humar, rækju, en hins vegar
tekur hún til sölu á saltfiski,
en að öðru leyti eigi til sölu á
fisin, sem sætt hefur einhvers
konar aðvinnslu umfram venju-
lega aðgerð, ásamt flöikun, bút-
Ua eða hökkun né til sölu tilbú-
inna fiskrétta í veitingahús-
um, matsölum eða öðrum
greiðasölustöðum".
Það er ekki einskis vert, að
fyrirmæli séu gagnorð!
.1 i i
yCTCK
íslendingar eru sárfátækir
að bönkum, eins og alþjóð er
kunnugt, og ekki er hér vitað
um aðra banka en þá, sem
kenndir eru við peninga. seðla
— eða þá atvinnuvegi, sem
þeir eiga öðru frernur að fiár-
magna. svo að maður komi
fyrir sig réttu orði. í útlönd-
um er flest fjölskrúðugra svo
sem allir vita. og þar eru til
fleiri tegundir banka, til að
mynda kvenbankar, eins og
fram kom í dagblaði fyrir
skömmu, er frá því var greiut.
að „kvenbankaræningi“ hefði
látið greipar sópa um þá fögru
mynt. Hlýtur sú spurning að
vakna, hvort ekki sé þjóð-
ráð að stofna svo sem einn
kvenbanka hér á landi til þess
að örva bankastarfsemina.
★★★
Skelegg framganga af opin-
berri hálfu gegn okrurum og
skattsvikarum er góðra gjalda
verð, en þar er kapp bezt með
nokkurri forsjá eins og í öðr-
um orrustum. í dagblaði voru
tíðindi af þessum vígstöðvum
orðuð svo:
„Það var rannsóknadeild
ríkisskattstjóra, sem kærði grun
um meint okur og skattsvik".
Gott er að vera fljótur til, en
einhverjum kynni að þykja
álitamál, hvort kæran hafi
kctnið rétt niður. Var réttmætt
að gæra gruninn í þessa máli?
Hefði réttlætinu ekki verið
betur þjónað með því að kæra
þann, sem grunaður var „um
meint okur eða skattsvik?“
Gæti ekki hugsazt, að almenn-
um borgurum þætti í því nokk-
ur áhætta að bera grun sinn
um lögbrot í tnál við verði lag-
anna, ef þeij ættu yfir höfði.
að grunurinn yrði kærður?
Vonandi hefur „grunurinn"
sloppiS við dóm og tyftun i
þessu tilviki.
★★★
í víðlesnu tímariti, sem gef-
ið er út í nafni fjölmennrar
stéttar hér á landi, var grein
um tiltekna opinbera skattþján
skírð þessu nafni: „Stimpil-
gjaldið er fleigur í holdi við-
skiptalífslns". Þarna er umtals-
verð nýsköpun á ferðinni. Hér
eftir tölum við ekki um flein
í holdi, heldur fleig — meira
að segja með einföldu. Lík-
ingamálið um „hold viðs&ipta-
lífsins“ er svo kóróna sköpua-
arverksins.
★★★
í Alþýðublaðinu var komizt
svo að orði nýlega: „Ungir
Sjálfstæðismenn reiddust yfir
vinning Alþýðuflokksins í kosn-
ingunum 1967 og hófu marg-
víslega gagnrýni á flokkinn".
Alþýðublaðið er því miður
ekki eitt um þessa málsnilli.
Menn eru sífellt að reiðast
yfir einhverju og gleðjast yfir
öðru, en eru hættir að reið-
ast málglöpum, og snjöll orð
gleðja engan framar. Goðanum
sem stóð á Þingvelli árið 1000,
var eins orðs vant. Munur hefði
nú verið að heyra hann segja:
Yfir hverju reiddust goðin, þá
er hér brann hrauniS, er nú
stöndum vér á?
—AK.