Tíminn - 03.10.1970, Síða 8

TÍMfNN
Finnur Jónsson gerður
heiðursfélagi i alþjóð-
iegri listaakademíu
Finnur Jónsson, listmálari,
er brautryðjandi abstraktlistar
á íslandi. Hann mam í Berlín
og Dresden á þeim árum, er
ahstraktlistin var að hefja
skeið sitt í Evrópu, og hann
fnun vera meðal fyrstu Norð-
urlandamálara, sem máluðu
umtalsverð abstraktverk. Finn-
ur gekk þó ekki alveg á hönd
þessari listastefnu, heldur mál-
aði sem fyrr mest í hefðbundn-
um stíl, en abstraktlistin hafði
veruleg áhrif á stíl hans, eins
og sjá má viða í verkum hans,
og fyrr og síðar á ævi hefur
faana málað mörg hrein
abstraktverk, sum frábærlega
góð.
Nýlega er fallinn hlutlægur
og athyglisverður dómur um
þetta brautryðjendastarf Finns
og jafnframt um hann sem
ágætan listamann í heild.
í sumar hefur verið haldin
í Strassburg málverkasýning,
sem nefnist „Evrópa 1925“, og
er hún á vegam Evrópuráðsins.
Hlutv. sýningarinnar er að gefa
þverskurðarmynd af stöðu
ayndlistar í Evrópu á þeim ár-
um, sem abstraktlistin var að
brjótast fram, sýna jarðveg
hennar og fyrstu þroskaspor.
Dómnefndin valdi Finn Jóns-
son £ þennan brautryðjenda-
hóp einan íslendinga, oig eru
þarna tvö abstraktmálverk eft
ir Finn, og er hann eini Norð-
urlandabóin-n, sem á abstrakt-
myndir á sýningunni, enda
munu fáir norrænir málarar
hafa verið farnir að taka á
þeirri listgreia á þessum ár-
um.
Þessi verk Finns á sýning-
unni hafa hlotið ágæta dóma
og virðast hafa vakið athygli
víða um heim. Hann hefur til
að mynda nýlega verið gerður
að heiðursfélaga alþjóðlegu
listaakademiunnar í Róm,
„Tommaso Campanella" og
verið veitt silfurmerki akademí
unnar.
Fin-ni hafði einnig borizt til-
boð um að sýna verk stn á sýn
ingum listasafnanna La Garue í
París og Gallarie Wollenbreuse
í Biarritz. Þá hefur heimsfrægt
listatímarit. Panorama des
Arts óskað eftir að fá að kynna
list hans.
Á sýningunni í BrUssel eru
137 þátttakendur frá flestum
Evrópuþjóðum, þar á meðal
margir heimsfrægir meistarar.
Tildrögin að þátttöku Finns '
AbstraktmálverkiS Örlagateningurinn eftir Flnn Jónsson, annað
verka hans á sýningunni „Evrópa 1925".
m
Stjórnsýsla IV
Fyrri hluti:
Ábyrgð og skyldur stjórnsýslu
í grein III var lýst þrenns
konar ætlunarverki stjórn-
sýslu. Þar við mætti bæta 4.
hlutdeildinni — eða öllu heldur
fjórðu víddinni: tímanum. Við
sérhveria athöfn stjórnsýslu
verður að iúa bæði til nútíðar
og framtíðar. Gróði f d ■ g ' m \
ekki vera á kost:ia.í nurgun-
dagsins. Og árinu í ár má ©kki
heldur fórna á altari draum-
sýnar i fjarska. Tíminn er
áskapaður þáttur í allri stjórn-
sýsJu, því að stjórnsýsla ákvarð
ar framkvæmd, og framkvæmd
beinist ætíð að árangri síðar.
Athyglisvert er, að tímabilið,
er þarf til að koma ákvörðun
í framkvæmd og ná árangri,
lengist stöðugt. Þetta er blátt
áfram kjarninn í hag- og tækni
þróun aldarinnar. Fyrir 50 ár-
um tók leiðin frá rannsóknar-
stofu til verksmiðju á að gizka
2 ár, en nú gætu árin orðið 20.
Þá þótti hæflegt, að stofn-kostn
aður greiddist á 2—3 árum, nú
á 10—15 árum, enda er fjár-
festing á starfsmann orðin
margföld. í heimi á hraðri ferð
skiptir meginmáli að horfa
langt fram og taka ráð í tíma.
Pappírsverksmiðja, er eygir
hráefnaskort, verður að gróður-
getja þau tré í dag, sem hún
ætlar til framleiðslunnar að
hálfri ölu uóinni.
En ábyrgð stjórnsýslu snýr
ekki aðeins að efnislegum hlut-
•jtn, heldur einnig að mannfólk
inu. Lítum fyrst a iiluthafana.
Með aukinni velmegun og jöfn
uði, svo sem á var drepið í
síðustu grein, hefur fjárfesting
aukizt. gífurlega og gerzt al-
uitínnari. Til sanns vegar má
færa, að allir skattgreiðendur
séu hluthafar í opinberum
rekstri. Beinir hluthafar eru
þeir hins vegar nefndir, sern
leggja fé i ágóðafyrirtæki á
sviði iðnaðar, verzlunar eða
þjónustu. Siðan koma óbeinir
hlu-thafar. er verða þátttakend-
ur með fjárframlögum í lífeyr-
issjóði, stéttarfélög, byggingar-
félög, tryggingarfélög o. fl. Er
talið, að svo sé um allt að þrjá
af hverjum fjérum fullorðnum
í nútíma þjóðfélagi. Liggur f
augum uppi, að stjórnsýsla og
þeir, sem hana annast, geta
ekki farið eigin götur og virt
þennan fjölda að vettugi. Út-
boð fyrirtækja, forstjóraskipti,
sölusamningar, svo og ytri
ásýnd fyrirtæ-kis, er birtist m.a.
í auglýsingum og vöruhönnun.
eru allt atriði, sem vekja áhuga
almennings nú á dögum, —
ekki aðeins s-em venjulegt
fréttaefni, heldur sem hags-
munamál.
Þátttöku almennings í at-
vinnurekstri leiðir beint af
þjóðskipulagi okkar, sem bygg
ir á frjálsræði og einkafram-
taki. Hlutaféð er ýmsum fyrir-
tækju-m lífsnauðsyn til vaxtar
og viðgangs. Það er oft afl-
taugin sjálf, og eigendur þess.
iiluthafarnir, verðskulda því
fyllsta tillit. Á slíkt vill þó
skorta. í starfsmannaekiu vei-
ferðarrfkisins hneigist áhugi
stjórnenda öðru fremur að
vinnufólkinu og aðbúnaði bess,
en nagsmunir hluthafanna vilja
sitja á hakanum. Mörgum
hlutaféiögum er stýrt af einum
manni eða fámennri fram-
kvæmdastjórn, sem fer duít
mtð viðskiptamál fyrirtækis-
ins og skoðar Hluthafaua nán-
ast sem illa nauðsyn. Aðalfund
um, sein haldnir eru eitt sinn
ár hvert, er hespað af eins og
innihaldslausa formsatriði. Og
útborgun arðs fer ekki ætíð eft
ir rekstrarafkomu, heldur er
við það miðað að halda
óánægju i sk-efjum.
Auðvitað eru gullvægar und
antekningar. Félagsfundum í
sumum fyrirtækjum hefur ver-
ið fjölgað. Þeir eru lialdnir
missirislega, ársfjórðungslega.
jafnvel mánaðarlega. og
gleggri skýrslur eru gefnar. Til
eru fram-kvæmdastjórar og
stjórnarformenn, sem blátt
LATJGARDAGUR 3. október 197«
Finnur Jónsson, listmálari.
sýningunni voru þau, að Selma
Jónsdóttir; forstöðumaður
Listasafns rí-kisins, og Jó-
han-nes Jóhannesson listmálari
könnuðu að beiðni sýningar-
nefndar. hvor-t völ væri á þátt-
takanda héðan og komu til
Finns, þar sem efcki var til að
dreifa öðrum íslenzkum ab-
straktmálurum frá þessum ár-
• um. Voru síðan sendar tvær
myndir, og er mynd af annarri
■ þeirra, Örlágateningnum, í sýn-
ingars-krá, sem er vbnduð og
stór bók. Hitt verkið heitir
Óður til mánans. Smáfletir í
Örlagateningnum eru gerðir úr
gulli.
f heiðursfélagabréfi því, sem
Finni hefur borizt frá alþjóð-
legu listaakademíunni er þess
getið, að kjörið sé vegna mik-
illa afreka í þágu listanna.
Það er fagnaðarefni, að jafn-
góður listamaður og Finnur
Jónsson hefur hlotið verðskuld
aða viðurkenningu á erlendum
vettvangi, og augljóst er, að fs-
land hefur átt þarna góðan
fulltrúa sem haldið hefur á
loft hróðri fslands með mikilli
sæmd. — AK
áfram hvetja hluthafa til beinn
ar þátttöku. Hluthöfunum er
hoðið að heimsækja skrifstof-
ur eða verksmiðjur, og þeim er
jafnvel falið að kynna fram-
leiðsluvöruna og stuðla að sölu
hennar. Löggjöf hefur og al-
mennt stefnt að því að krefja
hlutfélög ítarlegri skilagreina
og gera þeim skylt að birta
þær. Síðast en ekki sízt hafa
hluthafar sjálfir vaknað til
vitundar um rétt sinn og geng-
ið eftir honum.
Sú hlið, er veit að verka-
mönnum, verður aðeins rædd
hér iítillega, því að það efni
fellur undir seinni kafla. Minnt
skal á breyttan tíðaranda.
Verkamenn eru ekki lengur ein
faldlega nöfn á launalista, held
ur einstaklingar með ríku
sjálfstrausti, sem láta til sin
taka — og munu berjast fyrir
því af alefli að fá sinn skerf.
Stiórnendur hafa tiðum háar
hugmyndir um mikilvægi fríð-
inda. Samt er það staðreynd,
að launagreiðslur í peningum
skipta starfstnann meginmáli.
Honu-m er fyrir öllu að tryggja
eiaið fjárhagsl. öryggi og þeirra
sem á framfæri hans eru. Eng-
an þarf því að undra, þó að
stéttarfélag leggi áherzlu á
þann lið kjarabaráttunnar. Hitt
kemur til kasta opinberrar
stjórnsýslu að sjá svo um, að
peningatekjurnar rýrni ekki
um of.
Enda þótt launagreiðslur i
peningum til frjálsra afnota
varði mestu, má stjórnsýsla
ekki vanrækja aðra þætti raun
tekna. Hátt kaup er vlssulega
ekki eins eftirs-óknarvert, ef
það er fengið við óhagræði,
sóðaskap eða harðstjórn á
vinnustað. Þess v-egna er æ
melra á sig lagt til þess að
bæta vinnuskilyrði, og ný „vel
ferðaratriði" koma sífellt tii
skjalanna: Mötuneyti á vinnu-
stað, sameiginlegar skemmtan-
ir starfsfólks, sumarbústaðir
o.fl. Um það má deila, hversu
mjög stjórnsýsla skuli grlpa
inn í einkalíf manna. En á hinu
leikur ekki vafi, að vistleg
húsakynni, fallegt litaval og
góður aðbúnaður að öðru leytl
er til bóta — og mun svara
kostnaði í meiri afköstum og
færri uppsögnum.
Er röðin þá komin að vlð-
skiptavinum. Ein afleiðing
vaxandi velmegunar á seinni
áratugum er síaakin vandfysnl
o-g kröfugerð þeirra, sem end-
anlega nota hina seldu vöru eða
þjónustu. Stjórnsýsla getur því
ekki lengur látið sér nægja
að huga að hluthöfum og starfs
liði; hún verður jafnframt að
beina athyglinni að neytendum.
Sú tíð er liðin, að iðnrekandi
geti sagt: „Þetta framleiði ég
— kaupið það eða ekki.“ Fyr-
irtæki verða að leita að og
fylgjast með því, sem kaup-
andinn vill fá. Neyzluvenjur
breytast stöðugt. T.d. hefur of-
borgunarkerfið haft stórfelld
áhrif í þá átt að beina eyðslu
frá óvaranlegum neyzluvörum
til varanlegra (húsbúnaðar,
bifreiða o.s.frv.).
Upplýst stjórnsýsla eltir þó
ekki alla duttlunga neytand-
Framhald á bls. 14.