Tíminn - 31.10.1970, Qupperneq 8

LAUGARDAGUR 31. október 197«
TIMINN
Niðurstöður nýrra athugana:
Fita þarf ekki að auka
kéksterol-mags!: blóði
Eftirfarandi grein, Bem er
lauslega þýdd úr norska blað-
inu Dagbladet, er ný sönnun
þeirra efasemda, sem ríkja um
sambandi'ð milli fituneyzlu ann-
arsvegar og hjarta- og æðasjúk-
dóma hinsvegar:
Nýlega birt amerísk lækna-
skýrsla lætur í ljós efasemdir
um sambandið milli kólesterol-
magns í blóði og fitumagns i
fæðunni.
Skýrslan, sem frá vísindalegu
sjónarmiði er byggið á traust-
um grunni, er samin af vísinda-
möonum, sem stjórna „Farm-
inghamu-rannsóknunum svoköll-
uðu, rainnsóknum á æða- og
hjartasjúkdómum fólks í lítilli
útborg stórborgarinnar Boston
á ausburströnd Bandaríkjanna
Niðurstaða skýrslunnar er á
þessa leið:
„Það er ómögulegt að sýnn
fram á neitt ljóst samband milli
þess mataræðis, sem tilraur* ,n
er byggð á, og magns kólþmur-
ols í blóði fólksins, sem ræin-
sakað var.“
Skýrsla þessi er byggð á 10
ára ramnsóknum á 912 einstakl-
ingum, 437 körlum og 475 kon-
um.
„Rannsóknarniðurstöðurnar
benda augljóslega til þess, að
sé raunverulega eitthvert sam-
band milli mataræðis tilrauna-
fólksins og kólesterolmagns
blóðsims, þá er það samband
mjög óljóst,“ segir í skýrslunni.
FITAN
Vísindamennirnir leggja þó
áherzlu á, að ekki megi slá því
föstu, að ekki sé neitt samband
milli hjarta- og æðasjúkdóma
og þeirrar fæðu, sem við neyt-
um. Aðalatriðið er, að fitan í
matnum vh'ðist ekki hafa nein
áhrif í þessu sambandi, a. m. k.
ekki í tilraunahópnum í Farm-
ingham.
Arum saman hefur ameríska
hjarta- og æðaverndunarfélag-
ið ráðlagt mataræði með litlu
fitumagni.
t Farminghamhópnum var
hitaeiningafjöldi í dagsfæði
karla 3156 en kvenna 2142. Fita
var um 40% af hitaeiningafjöld-
anum. 70% af fitunni var úr
dýraríkinu, t. d. úr mjólkprvör-
um, kjöti og eggjum.
MATARÆÐIÐ
„Mikilvægt er, að við sköp-
um okkur glögga hugmynd um,
hvað þessar rannsóknarmiður-
stc ”ur segja okkur og hvað þær
láita ósagt“, segir í skýrslunni.
Þetta merkir, aið í Farmingham-
tilraununum hefur ekki komið
fram samband milli mataræðis
og kólesterolmagns blóðsins.
Skýrslan sannar samt sem áð-
ur ekki, að mismunur á kólest-
erolinnihaldi blóðs hjá Farm
inghamhópnum og t. d. sam-
svarandi hópi fólks í Japan, geti
ekki stafað af því, að þessi hóp-
ur hafi ólíkt mataræði. Skýrsl
una má alls ekki túlka þannig
að ekki sé hægt a® breyta
magni kólesterols með breyttu
mataræði.
Læknaritið „Midial World
News“ segir, að þessar rann-
sóknarniðurstöður verði vafa-
laust áfall fyrir marga lækna,
engu síður en almenning.
Sítijör í gæðamerktum umbúðum Osta- og smjörsölunnar.
Ágæt grein um ísland í
Encyclopedia Americana
UMHUGSUNAREFNI
Allt virðist nú benda til þess,
að Laxármálin svonefndu, eða
dcilan um Gljúfurversvirkjun,
séu að komast á nýtt og enn
hættulegra stig en áður, og eiga ]
furðuleg og fráleit viðbrögð iðn-1
aðarmálaráðherra síðustu daga j
veigamikinn þátt í því. Sátta- i
starfið í deilunni virðist eng-
an árangur bera, og raunar er
til þess stofnað á þann hátt, að
vonlítið mátti telja frá upphafi,
að svo yrði!
Það var sömu dagana og fram
f væmdir hófust við sprengingu
cfltnsganga við Laxárvirkjun í
sumar, að iðnaðarmálaráðherra
skipaði sýslumenn Þingeyinga
og Eyfirðinga sáttasemjara I
máli"” r"511s T,axárvirkjunar-
stjórnar og Félags landei"renda
við Laxá og Mýv'-t n
sem byrjað var aö sprongja, j
voru ekki miðuð við þá virkjun, |
sem lög og stjórnarleyfi heim-
iluðu, heldur við fulla Gljúfur-
versvirkjun. Stöðvarhús einnig
við það miðað og pantanir á
vélum. Um réttmæti þessarar
framkvæmdar, um það hvort
þetta væri sjálfstæð virkjun inn
an leyfilegs ramma, eða „fyrsti
áfangi Gljúfurversvirkjunar“,
stóð deilan á þvi stigi. Það var
að sjálfsögðu Iágmarkssiðgæði
af hendi ráðherrans, ef hann
vildi stuðla að nokkrum sáttum,
að fyrirskipa frestun fram-
kvæmda á deiluverkinu, meðan
sáttastarf færi fram. Það gerði
hann ekki. Skipun sáttanefndar-
innar á þessu stigi málsins varð
því í reynd skálkaskjól handa
framkvæmdaaðilunum, tilraun
til þess að veita þeim verkfrið
en halda aftur af hinum deilu-
aðilanum. Þessi framkoma ráð-
herrans varð þegar örlagarík
og gæti átt eftir að draga meiri
d'1T í ‘r‘ií sír.
Furðulegt má það einnig
heita, að skipaðir sáttanefndar-
menn skyldu ekki setja það að
skilyrði fyrir setu í sáttanefnd-
inni, að þessu frumskilyrði.
frestun framkvæmdanna, vrði
fulluægt, áður en þeir hófust
handa. Við það hlaut eina von-
in um árangur að vera bundin.
Nú hafa stjórnir nokkurra
landssamtaka, bændasamtak-
anna, landnáms ríkisins, nátt-
úrufræðistofnunar og veiði-
málanefndar farið þess á leit
við iðnaðarmálaráðherra, að
hann fyrirskipi frestun fram-
kvæmda meðan sáttastarfið
fer fram. Að baki þessari bciðni
ráðherrr. varpað olíu á þann
eld sem sízt skyldi, og hafi nokk
ur von verið áður um sættir,
þá Ör þétta framlag til þess
■' failið að'girða alveg fyrir þær.
Ráðherrann leyfir sér að
svara ábendingu um að aðstaða
sáttasemjaranna sé mjög veik,
þar sem framkvæmdum sé hald
ið áfram við virkjunina. með
þessum orðum:
„Ráðuneytið getur ekki séð, að
þetta þurfi að hafa nein áhrif
Það er verið að framkvæma
virkjunaráfanga. sem er alveg
óháður því, hvað síðar verður.“
Þetta er hreint og beint ósatt.
Það cr verið að sprengja göng
við Laxá, ekki miðað við leyfða
virkjun, heldur miðað við Gljúf-
urversvirkjun, 57 metra háa
stíflu, sem ekki hefur verið
leyfð. Það er líka verið að
byggja stöðvarhús fyrir Gljúf-
urversvirkjun, sem ekk? hefur
verið leyfð, og búið að panta
Encyclopedia Americana er ein
þekktasta og virtasta alfræðibók,
sem gefin er út á enska tungu, og
skarar þar engin fram úr nema
Encyclopedia Britannica. Ency-
clopedia Americana er 30 binda
verk og mikil áherzla lögð á að
endurnýja efni hennar, svo að það
sé í sem beztu samræmi við þekk-
ingarheiminn hverju sinni, og eru
Haliberg Hallmundsson
því greinar um lönd og þjóðir end-
urnýjaðar býsna oft.
í nýkominni endurprentun Am-
erísku alfræðibókarinnar er ný og
ýtarleg grein um ísland eftir Hall-
berg Hallmundsson, og kemur hún
í stað greinar eftir Stefán Einars-
son prófessor, en sú grein var orð-
in allgömul og löngu úrelt, sem
vomlegt er. Grein Hallbergs er ein-
ar ellefu síður, stórar og þéttletr-
aðar, í bókinni, með ýmsum skýr-
ingarmyndum, en auk þess munu
vera í alfræðibókinni nokkrar c.„á-
greinar um einstök íslenzk efni eft-
ir aðra.
Greim Hallbergs er einstaklega
skipuleg og skilgóið og bregður
upp ljósri mynd af sögu og lands-
háttum, lifnaðarháttum þjóðarinn-
ar og framförum á síðustu árum,
stjórnarháttum og menningu.
Gnorge A. Cornish, sem var að-
alritstjóri Americana til skamms
tíma, og var einnig lemgi aðalrit-
stjóri New York Herald Tribune,
hefur látið svo um mælt, að grein
Hallbergs um ísland væri einhver
sú bezta um einstakt land, sem
hann hefði lesið á sínum rits 1 -n-
arferli. Þa® er engimn leikur ð
Framhald a bls 14
Segir iðnaðarráðuneytið þetta satt?
„Verið aö framkvæma virkjunaráfanga, sem
er alveg óháður því, hvað síöar verður"
býr einlægur vilji til að stuðla
að sáttum, og þeir vilja því
reyna að leggja þann grundvöll
sáttastarfsins, sem nauðsynleg-
ur er til þess að árangurs sé að
vænta. Ætla mætti að óreyndu,
að iðnaðarmálaráðherra lands
ins, sá er sáttanefndin
skipaði, tæki vel slíku liðsinni
og mæti að minnsta kosti vilj-
ann. En þá bregður svo við,
að hann ræðst með allt að því
fáryrðum að forsvarsmönnnm
þessara samtaka og veitir þeim
harðar ávítur fyrir að gera til
hans tillögu, sem þeir áííta að
miði í rétta átt. Síðan ; eitar
hann því með hörðum orðum
að verða við beiðninni.
Með þessari framkomu hefur
vélar fyrir virkjun, sem ekki
úefur verið leyfð. Það er því
ósatt og ekkert minna, að „ver-
ið sé að framkvæma virkjunar-
áfanga, sem sé „alveg óháður
því, hvað síðar verður". Hann
ir einmitt háður því og það er
deiluefnið. Þetta heitir a? detta
ofan í kjaftinn á sjálfum sér.
En þetta er ekki eina slysið
í endemisbréfi ráðherrans. Hann
teiur fyrst skilmerkilega upp,
hverjir áfangar Gljúfurvers-
virkjunar séu, eins og þeir voru
upphaflega hugsaðir og segir:
„Þetta er Gljúfurversvirkji'.n".
Síðan er þess getið að '..ætt sé
við 57 mbtra stífk, og vatns-
Hutning og virkjanir í frernri
hluta Laxárdals. Allir sjái því,
að þetta sé ekki óbreytt Gljúf-
urversvirkjun. Gljúfurversvirkj
un, eins og hún var sett fram í
öndverðu, er því og á að vera
úr sögunni. Samt þrástagast
ráðherrann á því í bréfinu, að
það, sem nú sé verið að fram-
kvæma, sé fyrsti áfangi Gljúf-
urversvirkjunar. Hvernig má
það vera, ef Gljúfurversvirkjun
er úr sögunni? Virkjun sú, sem
nú er unnið að, á ekkiað vera,
irlivæmt öllurn lögum og leyf
um, fyrsti áfangi Gljúfurvers-
virkjunar, því að hún á að vera
úr sögu. Þetta er aðeins önnur
og sjálfstæð virkjun, sem gefa
ætti armað ef ráðherrann
viU vera sjalfum sér samkvæm-
ur. Það eitt væri framlag til
sátta. Mergurinn málsins er sá,
að hér er verið að framkvæma
fyrsta áfanga Gljúfurversvirkj-
unar, og það er óheimilt, og
ekki aðeins hann heldur veru-
legan hluta af síðari og óleyfð-
um áföngum Gljúfurversvirkj-
unar. Barnið hrópaði forðum:
Keisarinn er ber. Alþýðublaðið
tók að sér hlutverk barnsins í
fyrrad. og sagði í fyrirsögn á
forsíðu: Iðnaðarráðuneytið um
virkjunarmálið: Ljúkum 1.
hluta sjáum svo hvað setur.
Keisarinn er ber i Laxárvirkj-
unarmálinu að söga Alþýðu-
blaðsins. Játar hann það með
þögninni?
— AK