Tíminn - 18.12.1970, Blaðsíða 11

FÖSTUDAGUR 18. desember 1970
11
TÍMINN
Gagnrýni
hvað er það?
Þennan morgun
milli hvítra skara
undir gráum himni
kom sólin til mín
í grænu laufi
í hvassviðri
sólin kom til mín
eftir iangar fjarvistir
loks til mín
min í tjaldi
mín í skógi
mín eftir langa nótt
og ég kyssti á sofandi augu
hennar
þar sem hvergi örlar á skáld-
skap í neinni ljóðlínu:
L X V I :
„Talaðu ekki um bros hinna
fáu vitru
og hlátur hinna mörgu heimsku,
því líf þitt er bundið örlögum
allra manna.
Þeir eru allir þú sjálfur.
f þínu lífi lifa þeir vitru og
heimsku,
og ósigur þeirra einnig ósigur
þinn.
Eyða í heilabúi, smásálar-
háttur, eða minnimáttarkennd?
í mörgum tilfellum hef ég
kynnzt persónum með einhvern
af þessum göllum — sjaldan
þó nema einum, fyrr en við
lestur gagnrýni í dagblaðinu
„Vísi“. Þar er brotið blað.
Smásagnahöfundur, lýriker og
bókmenntagagnrýnandi „Visis“
virðist vera öllum þessum göll-
um gæddur. Dálítið hef ég
kynnzt gagnrýnenduum, greind-
um og heiðarlegum, við lest-
ur annara blaða. íslendingar
hafa hér áó*ur fyrr átt því
láni að fagna, að eiga gagnrýn-
endur, sem skrifuðu bókmennta
lega gagnrýni, eins og t d.
Guðmund Finnbogason, sem
byggði upp, í stað þess að
rífa niður. En það er eins víst
og amen í kirkjunni, að bók-
menntagagnrýnandi „Vísis“
skrifar ævinlega lofgerð um
Guðberg Bergsson og hans líka,
og það er jafnvíst að hann
skrifar órökstutt fleipur um þá
höfunda, sem ekki heyra til
þeirra litlu og ljótu klíku, sem
hann þjónar. Þess vegna er
ákaflega vio'bjóðslegt að vita
til þess, ag þessi „gagnrýn-
andi“ taki sér í munn orð eins
og heiðarleika um sjálfan sig.
Alltaf hafa mér ofboðið „rit-
dómar" þessa „gagnrýnanda".
Svo nokkur dæmi séu nefnd:
Hvað sagði þessi maður um
eitt vinsælasta leikrit eftir ís-
lenzkan rithöfund á síðastliðnu
ári:
„Fjaðrafok“ eftir Matttuas
Jóhannessen. Ekki sýningar-
hæft. Þessu var lýst yfir í Rík-
isútvarpinu — og höfundur-
inn ekki viðstaddur til and-
mæla. Annað dæmi: Jóhannes
helgi skrifar skáldsögu, sem
að dómi allra læsra fslendinga
var í sérflokki. En einkunn
þessa „gagnrýnanda" „Vísis“
var núll. Nú, fimmtudaginn 3.
des. birtist „ritdómur" um ung
an höfund, Hilmar Jónsson, bók
hans er fordæmd sökum þess,
ao' skáldig er talið lítillar ætt-
ar, og vegna skoðana sögu-
persóna. Kannski er það nú-
tímaleg gagnrýni að dæma
skáld eftir ætt hans og skoð-
unum þeirra manna, er hann
lýsir?
Allt þetta hefur mér ofboð-
ið. En þá fyrst kastar tólfun-
um, þegár ég les „ritdóm" í
sama blaði um Gunnar Dal,
þar sem þessi „gagnrýnandi“
skrifar um skáldsöguna: „Á
heitu sumri:“ „Hvorki þessari
sögu Halldórs Sigurðssonar,
eða Gunnars Dals, mun ætlað
að vera annað né meira en
rómantísk og alþýðleg skemmti-
saga, fallin til skammrar dægra
styttingar." Og þetta leyfir
„gagnrýnandinn“ sér ag segja
um sögu, er fjallar um alvar-
©IMDOÍS)
ER FRJÁLST
legustu vandamál samtímans,
og er á engan hátt byggó' upp
sem skemmtisaga eða róman-
tísk skáldsaga. Veit hinn „heiðar
legi“ gagnrýnandi ekki hvað
rómantísk skáldsaga er, eða
er þetta vísvitandi fölsun?
Annars virðist þessi „gagn-
rýnandi" hafa heimspekinginn,
rithöfundinn og ljóðskáldið Gunn
ar Dal sérstaklega á heilanum.
Ég á gréiðan aðgang að úr-
vali innlendra og erlendra bók-
mennta. Ljóð hafa jafnan tek-
ið rnest af mínum frítíma, og
tel ég mig hafa gluggað í flest
af því, sem bezt hefur verið
ort á íslenzka tungu. Og
aldrei hef ég fengió' til lestr-
ar aðrar eins perlur og „Radd-
ir morgunsins“, eftir Gunnar
Dal, þar sem hver lína geymir
vísdóm og er um leið tær lýrik.
Umsögn „gagnrýnanda" „Vís-
is“ um „Raddir morgunsins" er,
ef ég man rétt, á þessa leið:
„Hvergi örlar á skáldskap £
neinni ljóðlínu bókarinnar.“
Síðan nefnir „gagnrýnandinn"
tvö dæmi, er sanna það eitt,
að hann skilur ekki það sem
hann les.
Sjálfur hefur þessi „gagn-
rýnandi" skrifað smásögu og
ort ljóð, en hvorugt hefur
AUGLÝSING
UM NÚMERABREYTINGU !
HiÁ PÓSTI OG SÍMA
Fimmtudaginn 17. desember n.k. brejdist síma-
númer hjá Pósti og síma, verður 26000 í stað
11000.
MUNIÐ NÝTT SÍMANÚMER 26000
PÓSTUR OG SÍMI
nokkru sinni verið sett undir
mælistiku. En ef til viU hefði
þjóðin gaman af að kynnast
eigin verkum þessa stóryrta
„gagnrýnanda"? Eitt Ijóg hans
er svona — í herrans nafni
og fjörutíu:
,4>ennan morgun
kom sólin til mín.
þennan sólarlausa rnorgun"
Ó já, Ó. J. það er nú svo!
Sólarlausan morgun kom sól-
in til mínu, undir gráum
himni, í grænu laufi og hvass-
viðri! Þetta kallar maður víst
myndrænan skáldskap, eða
hvað?
Og megum við svo líta á
hinn talentlausa Gunnar Dal,
Hér gengur enginn síðastur,
enginn fyrstur,
því sigur mannsins er sigur
allra manna.
Og að lokum, þegar orrusta
mannsins er unnin,
mun aðeins hið hreinasta lifa,
og frjálsara mannkyn mun
öo'last voldugri vitund:“
Fríða Guðmundssou.
Nesti,sem örvar hæfileikana!
Unga fólkið þarf að læra meira nú, en fyrrum.
Þegar það kemur út í atvinnullfið, verða mennta-
kröfurnar strangari en þær eru I dag.
Námsgáfur þess þurfa þvi að njóta sin. Rótt fæði er
eln forsendan.
Smjör veitir þeim A og D vitamín. A vítamfn
styrkir t d. sjónina.
Östur er alhllða fæðutegund. i honum eru m. a.
eggjahvftuefni (protein), vftamln og steinefni,
þ. á m. óvenju mikið af kalki.
Öll þessi efni stuðla að eðlilegu heilbrigði.
Kalkið er m. a. nauðsynlegt starfsemi taugakerfisins.
D vítamin smjörsins og ostanna styrki tennur
og B vítamin er nauðsynlegt húðinni. Skortur þess
er ein af ástæðunum fyrir óhreinni húð.
Örvið námshæfileika unga fólksins, geflð því
holla næringu.
Gefið því smjör og osta