Morgunblaðið - 03.11.2005, Blaðsíða 14

14
BÓK
ATLI
Það var ekkert lítið sem mér brá þegar ég opnaði
útidyrnar á föstudagsmorgun. Þar sem áður
höfðu verið auðar götur voru nú snjóbreiður svo
langt sem augað eygði. Árrisulla fólk en ég hafði
þó plægt akurinn hvíta nokkuð svo ég ákvað að
hlaupahjólið væri sem fyrr hentugasti ferðamát-
inn – ekki síst þar sem ég var orðinn of seinn í
skólann.
Með ípóðann í eyrunum þeyttist ég áfram. Sann-
aði þá kenningu mína að hlýleg, allt að því sum-
arleg tónlist, á best við ískalt umhverfi. Hún vek-
ur í huga manns unaðslega nostalgíu og
tilheyrandi áhyggjuleysi. Staðfesti þá ólýsanlega
fegurð miðbæjarins þegar veðurguðirnir hafa
innréttað með hvítu, skýin ákveðið að taka sér frí
og sólin hangir letilega neðan á himninum og
virðist kasta geislunum enn lengra fyrir vikið.
Uppskar marga augngotuna og höfuðsnúninginn
enda ekki á hverjum degi sem ungir menn taka
hlaupahjólið fram eftir að snjóa tekur.
Og hvaða erindi á þessi stutta, ljóðræna og hóg-
væra frásögn síðan við þig, lesanda Málsins? Jú,
maður verður allur svo mjúkur frammi fyrir feg-
urð vetrarins. Löngunin til þess að festa upplif-
unina í orð grípur mann. Veturinn á skilin skrif í
Málið, því það er alltaf verið að skíta íhann. Snjó-
koma, kuldi og myrkur eru ekki í tísku og þar
sem þetta eru helstu einkenni vetrarins þá þykir
ekkert sérstaklega flott að vera vetur eða púkka
upp á vetur á þessum síðustu og verstu.
Veturinn er afskaplega heillandi fyrirbæri að
mínu mati. Í stað langra sumarnótta með vinum
sínum þá koma löng og dimm kvöld þar sem
maður verður oftar en ekki að treysta á sjálfan
sig til skemmtunar. Þetta er áhugaverð þolraun,
en auðleyst: Hvað er skemmtilegra en að flýja
umheiminn með því að draga fyrir gluggana,
draga þykkt flísteppi upp fyrir haus, kveikja á
kertum, opna eyrun og hlusta á vindinn gnauða,
taka sér bók í hönd, setja hundrað ára gamla vín-
ylplötu á fóninn og hverfa inn í órætt ævintýra-
land?
Þetta kann kannski að hljóma full rómantískt, full
væmið, full óraunhæft, en þetta er ótrúlega
skemmtileg stemning og henni er tiltölulega auð-
velt að ná. Þeir sem eru í skóla þurfa að vera
búnir að læra heima til þess að geta verið til-
tölulega áhyggjulausir, og hinir vinnandi verða að
passa að ljúka fyrirliggjandi verkefnum til þess að
eiga ekki von á hringingu frá yfirmanninum.
Sprittkerti duga og kosta ekki mikið. Ef íbúðin
þín er of hlý, þá er bara um að gera að skrúfa
niður í ofnunum, og ef gluggar og dyr eru mjög
þéttar þá er ágætt að skilja eftir smárifu á ein-
hverjum glugganum til að vindurinn hafi hærra.
Ef þú átt enga bók er kjörið að fara á bókasafn-
ið. Plötuspilari er ekki endilega nauðsynlegur,
geislaspilari á að geta sinnt sama hlutverki án
stórkostlegra vandræða. Það er líka ágætt að
laga sér te, kaffi eða heitt súkkulaði til þess að
undirstrika kulda vetrarins og þannig hlýjuna
innra með þér. Kærasta eða kærasti getur síðan
gert kraftaverk þegar kemur að lokaniðurstöðu
og heildaráhrifum aðgerðarinnar. Gangi þér vel.
TIL VARNAR VETRINUM
ATLI BOLLASON
Nú fer flóðbylgja jólabókanna að skella á og nú
sem endranær er úrvalið og fjöldinn mikill og fjöl-
breyttur. Nokkrir rithöfundanna eru að koma fram
með sín fyrstu útgefnu skáldverk og er því sér-
staklega áhugavert að skoða þetta nýja blóð sem
nú er að seytla inn í íslenska bókmenntaflóru.
Heimspekingurinn Óttar Martin Norðfjörð er hluti
af því blóðstreymi en hann er að gefa út hjá Eddu
sína fyrstu skáldsögu sem ber titillinn Barnagælur.
„Mig langaði til að skrifa bók sem hefur eitthvað
að segja. Bók sem hefur brodd,“ segir Óttar en
það er óhætt að segja að það vanti ekki broddinn í
skáldsöguna hans. Það
er eiginlega óhjá-
kvæmilegt þegar við-
fangsefnið er eins ógeð-
fellt og það er í þessari
sögu sem fjallar um
barnaníðing sem verður
ástfanginn af sex ára
stelpu. Kynferðisleg mis-
notkun á börnum er
málefni sem Óttar segir
að sé á afar slæmum
farveg í opinberi um-
ræðu hér á landi. „Mér
finnst það algjörlega fá-
ránlegt hvernig tekið
hefur verið á þessum hlutum,“ segir hann og vill
meina að það sé ennþá til staðar ákveðin þöggun í
tengslum við þetta samfélagsmein. „Það er alls
ekki rétta leiðin til taka á við nokkurt vandamál.
Mér fannst því kjörið að skrifa þessa bók.“
Firrtur á móti
Í bókinni er barnaníðingurinn sögumaður og
aðalpersóna. Lesandinn er því staðsettur í af-
brigðilegum hugarheimi hans en fyrir utan um-
rædda kynhneigð er þessi karakter afskaplega
firrtur og siðblindur einstaklingur. „Það eru til
bækur sem segja sögu fórnarlambsins en mig lang-
aði til segja söguna frá hinum sjónarhólnum og
komast inn í hugarheim klikkhaussins.“ Óttar við-
urkennir að hafa verið undir áhrifum bókarinnar
American Psycho eftir Bret Easton Ellis þegar hann
var að vinna að sinni bók og þá sérstaklega hvað
varðar stemmninguna í frásögninni. „Eina leiðin til
að fjalla um eitthvað svona firrt er að vera firrtur á
móti,“ segir Óttar. Fjarlægðin á milli lesandans og
sögumanns er það mikil að á endanum verður
þessi karakter hlægilegur í augum lesandans. „Í
þessari fjarlægð er hægt að leyfa sér fleiri hluti og
haft smá húmor yfir öllu ógeðinu. Í mínum huga er
sagan svört kómedía.“
Töluverð vinna var lögð í rannsókn og heim-
ildaöflun fyrir skáldsöguna. Eitthvað var notast við
heimasíðu sem alræmdur barnaníðingur heldur úti
þar sem meðal annars er að finna varnarræðu þar
sem barnaníðingurinn gerir tilraun til að réttlæta
hegðun sína. Auk þess sótti Óttar ýmislegt úr rann-
sókn sem breska dagblaðið Observer gerði á
barnaníðingum. Ein af áhugaverðari staðreyndum
sem Óttar rakst þar á var að stór hluti þekktra
barnaníðinga eru hvítir karlmenn sem gegna
valdamiklum stöðum. Hann veltir upp þessari
tengingu á milli valdsins og barnamisnotkunar í
bókinni sinni og lætur þess vegna barnaníðinginn
vera í valdamiklu stöðu þingmannsins.
Sjúkt samfélag
„Fólk spyr gjarnan hvort misnotkun á börnum sé
að aukast eða hvort hún sé einfaldlega að komast
upp á yfirborðið og vilja margir meina að það síð-
ara sé rétt. Aftur á móti sýna lögregluskýrslur að
þetta er líka að aukast og maður spyr sig af
hverju? Það er eitthvað mjög vitlaust í samfélag-
inu.“ Vangaveltur höfundar leiddu hann á end-
anum að auglýsinga-bransanum sem er farinn að
herja á mun yngri markað en áður hefur verið
gert. Hinn nýi markhópur eru börn á aldrinum 7–
10, hópur sem hefur á undanförnum árum orðið
að gífurlegu markaðsafli og það hefur ekki farið
framhjá auglýsingafyrirtækjunum. „Um er að
ræða auglýsingar á mjög opinskáum fatnaði, G-
strengjum og þess konar hlutum, fyrir litla krakka.
Börnin eru sett í fullorðinslegan búning og á vissan
hátt er búið kynlífsvæða þau, ef hægt er að segja
það þannig, af markaðanum.“ Óttar vill þannig
meina að samfélagið, markaðsöflin og klámvæð-
ingin eigi þátt í að skapa barnaníðinginn. „Ein-
staklingurinn er alltaf í samspili við samfélagið
sem ól hann upp. Og ef samfélagið er að gefa upp
rangar myndir þá er alltaf hætta á því að einhver
falli fyrir því.“
Aðspurður um hvernig viðbrögð hann búist við frá
almenningi svarar hann: „Ég er svolítið hræddur
um að mín verði minnst sem barnaníðings-skálds,“
en hann segist þó fyrst og fremst vera spenntur.
„Sem listamaður verður maður að vera reiðubúinn
til að leggja sjálfan sig að veði,“ segir hann og
bætir svo við að lokum að bókin eigi eflaust eftir
að sjokkera marga. Óttar verður síðan með eina
bók í væntanlegum ljóðabókaflokki sem kemur út
frá Nyhil-útgáfunni um jólin. Flokkurinn sem heitir
Norrænar bókmenntir samanstendur af níu bók-
um og mun koma út í tveimur hollum, sitt hvorum
megin við áramótin.
HUGLEIÐINGAR BARNANÍÐINGS
SJOKKERANDI SKÁLDSAGA
Texti
Þormóður Dagsson
Mynd
Sverrir Vilhelmsson
Það er eitthvað mjög vitlaust í samfélaginu