Tíminn - 22.05.1971, Blaðsíða 9

JAWARDAGUR 22. maí 1971
TÍMINN
9
Útgefandi: FRAMSOKNARFLOKKURINN
PranAvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsjon (áb), Jón Helgason, Indriði G. Þorsteinsson og
Tómas Karlsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisiason Rit
Btjómarskrifstofur i Mduhúsinu. símar 18300 - 18306 Skrif
stoíur Bamkastræti 7. — Afgreiðslusími 12323 Auglýsingasimr
10523. Aðrar skrifstofur sími 18300. Askriftargjald kr 195,00
á mánuSi btnanlands. í lausasölu kr. 12,00 eint. — Prentsm
Edda hf.
Vísitala Eðvarðs
og Hannibals
Undanfarið hefur verið mikið rætt um þá okurvexti,
•em greiða verður af lánum Húsnæðismálastjórnar, sök-
um vísitölubindingar þeirra, sem fylgja lánunum. Rétt
þykir því að rekja sögu þessa máls í höfuðdráttum:
Þegar núverandi ríkisstjórn kom til valda, veitti hús-
næðismálakerfið tvennskonar lán: A-lán, sem oftast voru.
um 70% lánsupphæðarinnar, og á hvíldu 7¥2% vextir,
en engin vísitölubinding, og B-lán, sem oftast voru tæpur
þriðjungur lánsupphæðarinnar og á hvíldu 5,75% vextir
og vísitölubinding á afborganir samkvæmt framfærslu-
vísitölu. Þetta fyrirkomulag helzt þangað til í júlí 1964,
er verkalýðshreyfingin samdi við ríkisstjórnina um þá
meginbreytingu, að vextir yrðu 4%, en öll lánin yrðu
vísitölubundin, þannig að afborganir og vextir hækkuðu
samkvæmt kaupgjaldsvísitölu, er þá fylgdi að mestu
framfærsluvísitölunni.
Það kom brátt í ljós, að það varð lántakendum til
mikils óhagræðis, að öll lánsupphæðin skyldi \dsitölu-
bundin í stað þriðjungs áður. í reynd þýddi þetta stór:.
fellda vaxtahækkun. Framsóknarmenn hófu því baráttu
fyrir því, að vísitölubindingin yrði felld niður að mestu,
og fluttu um það tillögur á Alþingi. Þessi barátta hlaufcem,
eindreginn stuðning lántakenda. Árangur af þessári bar-'
áttu, varð m.a. sá, að í sambandi við verkfallið .mikla,tr »
sem varð hér veturinn 1968, hófu Eðvarð Sigurðsson og
Hannibal Valdimarsson samninga við ríkisstjórnina um
bætt lánskjör á húsnæðislánunum. Þessir samn-
ingar leiddu til þess, að samið var um nýtt fyrirkomulag
á vísitölubindingunni. Hún skyldi ekki lengur fylgja
kaupgreiðsluvísitölu, eða framfærsluvísitölu, heldur
nýrri vísitölu. Þessi nýja vísitala, sem þeir Eðvarð og
Hannibal sömdu um, skyldi miðast við breytingar á dag-
vinnukaupi fyrir almenna verkama^navinnu í Reykjavík
og skyldi reikna hana út fjórum sinnum á ári. Ársgreiðsl-
ur á lánum byggingasjóðs skyldu svo hækka sem svaraði
helmingi þeirrar hækkunar, sem yrði á þessari vísitölu.
Það var bæði trú ríkisstjórnarinnar og þeirra Eðvarðs
og Hannibals, að það yrði til hags fyrir lántakendur að
þurfa ekki að greiða nema helming framangreindrar
hækkunar í stað fullrar kaupgreiðsluvísitölu. í greinar-
gerð stjórnarfrumvarpsins, sem flutt var um þessa vísi-
tölubreytingu, sagði líka, að aðalefni þess væri að breyta
„vísitöluákvæðum í húsnæðislánasamningum til hags-
kóta fyrir lántakendur“. Þingmenn treystu þessu og gekk
frumvarpið því nær umræðulaust gegnum þingið. Af
hálfu Framsóknarmanna var því þó lýst yfir, að þeir
vildu helzt ganga lengra og fella vísitölubindinguna að
mestu eða öllu niður.
Rejmslan hefur svo orðið sú, að þessi vísitala, sem
þeir Eðvarð og Hannibal sömdu um, hefur reynzt enn
óhagstæðari lántakendum en hin fyrri. Lánskjörin hafa
er.n versnað.
Það verður að teljast skylda félagsmálaráðherra, að
gera þegar þá breytingu á þessu, í samráði við þing-
flokkana, að vísitölubindingin verði a.m.k. mun hag-
stæðari en hún var áður en lagabreytingin frá 1968 var
gerð. Það eitt er í samræmi við það loforð, sem verka-
lýðshreyfingunni var þá gefið, og þann ótvíræða þing-
vilia. sem þá kom fram, en allir þingmenn héldu þá, að
breytingin væri til bóta fyrir lántakendur. Aðalstefnan
í þessum málum á annars að vera sú, að vísitölubinda
ekki öll húsnæðislán meðan nær öll lán önnur eru
óvísitölubundin. Þcð or ranglæti gegn fjölmörgum, sem
hafa einna örðugasta aðstöðu í þjóðfélaginu. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
„Byltingín 15. maí“ styrlir
aðstööu Sadats til samniuga
Hver verða nú viðbrögð ríkisstjórnar ísraels?
DAGLEGT líf í Egyptalandi
virðist aftur komið í sinn fyrri
farveg, eftir hina snöggu og
róttæku stjórnarfarslegu breyt-
ingu ,sem varð þar í lok síð-
ustu viku. Svo róttæk þykir sú
breyting, að Egyptar eru byrj-
aðir að tala um „byltinguna
15. maí“, en þann dag fóru
fram margar fjöldagöngur um
gervallt Egyptaland til að lýsa
yfir stuðningi við Sadat for-
seta. Göngur þessar þóttu
órækt merki um, að Sadat væri
búinn að sigra í átökunum við
keppinauta sína, sem vafalitið
hafa stefnt að því að steypa
honum úr stóli. Sadat er nú
óumdeilanlega hinn „sterki
maður“ Egyptalands. Staða
hans er sennilega engu veikari
en Nassers á sínum tíma.
Þegar Sadat varð forseti
Egyptalands eftir bið óvænta
fráfall Nassers í september s.l„
drógu margir í efa, að Sadat
ætti eftir að ná þessu marki.
Helztu keppinautar hans munu
yfirleitt ekki hafa talið hann
^líklegan til þess, og því gekk
"það vafalítið árekstraminna en
ella, að fullt samkomulag. náð-
ist um hann sem eftirmann
Nassers. En Sadat hefur reynzt
slyngari og einbeittari en jafnt
samherjar hans og andstæð-
ingar áttu von á. Keppinautar
hans hafa bersýnilega þótzt
sjá, að hann væri á góðum vegi
að verða svo valdamikill og
vinsæll, að þeim gæti stafað
hætta af. Þess vegna hafa þeir
ætlað að steypa honum úr
stóli áður en það væri of seint.
En Sadat hefur fylgzt með því.
sem var að gerast, og orðið
fyrri til.
FYBSTU merki þess, að hin
samvirka stjórn, sem tók við
forustu í Egyptalandi eftir frá-
fall Nassers, væri að riðlast,
kom í dagsljósið 2. maí, þegar
Aly Sabry varaforseti sagði af
sér, en hann var sá valdamað-
ur Egypta, sem hefur verið
talinn mestur fylgismaður
Rússa. Tíu dögum siðar eða
14. maí, sögðu svo sex ráð-
herrar af sér og voru í þeim
hópi tveir af valdamestu mönn
um Egyptalands. eða Muhamed
Fawzi, sem verið hefur her-
málaráðherra og yfirhershöfð-
ingi síðan 1968, og Gomaa inn-
anríkisráðherra. Þá sögðu
eirinig af sér þrír helztu fram-
kvæmdastjórar Arabiska sósía-
listaflokksins, sem er hinn eini
leyfði flokkur í Egyptalandi.
Afsagnir allra þessara manna
vöktu að vonum mikla athygli,
og ekki minnkaði forvitnin.
þegar það fréttist til viðbótar
að þessir menn, ásamt fleiri
háttsettum mönnum, hefðu ver
ið settir í stofufangelsi. Það
benti ótvírætt til þess. að
meira en lítiT átök héfðu orðið
að tjaldabaki.
MENN fengu nokkra skýr-
ingu á þessu, þegar Sadat for-
ugíi
Sadat
seti flutti útvarpsræðu að
kvöldi hins 14. maí, en hún
stóð á hálfa aðra klukkustund.
Sadat fór þar ekki dult með
það, að samtök hefðu myndazt
um það að steypa honum úr
stóli. Tilraun hefði verið gerð
til að varna honum máls á
miðstjórnarfundi í Arabiska
sósíalistaflokknum, reynt hefði
verið að koma í veg fyrir, að
hann flytti sjónvarpsávarp, og
hlerunartækjum hefði verið
komið fyrir í skrifstofu hans.
Sadat kvaðst ráðinn í því að
brjóta niður alla slíka við-
leitni, enda hefði hann við
forsetakjörið fengið óumdeilan
legt umboð frá þjóðinni til að
fara með völd. Hann lofaði
jafnframt auknu frjálsræði og
að efnt yrði til frjálsra kosn-
inga innan ekki langs tíma. Þá
yrði dregið úr lögregluvaldi og
m.a. yrði símahlerunum hætt.
í ræðu Sadats kom fram, að
verulegur ágreiningur hefði
orðið í stjórninni um fyrirhug-
að sambandsríki milli Egypta-
lands, Libyu og Sýrlands, en
samningur um það var undir-
ritaður 17. apríl s.l. Svo virð-
ist sem keppinautar Nassers
hafi ætlað að nota sér það
mál til að steypa Sadat úr stóli,
þó vafalítið hafi ágreiningur
verið einnig um önnur atriði.
og jafnvel enn meiri um sum
þeirra.
Ræða Sadats vann honum
ótvírætt fylgi þjóðarinnar. —
Miklar göngur voru farnar til
stuðnings honum næsta dag
og daga. Eitt fyrsta verk
Sadats var að skipa nýja ríkis-
stjórn undir forustu sama for-
sætisráðherra og áður, Maham
oud Fawzi. í kjölfar stjórnar-
skiptanna hafa fylgt mikil
mannaskipti á sviði lögreglu-
mála og upplýsingamála, m.a.
hjá sjónvarpi og hljóðvarpi. Þá
munu í undirbúningi að skipta
víða um sendiherra.
MARGT hefur verið rætt um
það, hveí hafi verið mestu
ágreiningsmálin, er leiddu til
átakanna milli Sadats og helztu
keppinauta hans. Glögg vitn-
eskja um þetta virðist ekki
fyrir hendi, en eins og áður
segir, hefur vafalaust verið
deilt um fleira en stofnun áður
nefnds sambandsríkis. Svo virð
ist, sem flestir þeirra forustu-
manna, sem vikið hefur verið
til hliðar, hafi ýmist verið
meira vinstri sinnaðir eða
herskárri en Sadat. Ýmsir blaða
menn benda á, að óróinn innan
stjórnarinnar virðist fyrst hafa
byrjað eftir að Sadat bar fram
hugmyndina um að gerður yrði
sérsamningur um opnun Suez-
skurðar. Þá er bent á, að sér-
staklega hafi verið deilt á
Heykal, aðalritstjóra blaðsins
A1 Ahram, en hann er talinn
náinn samherji Sadats. Heykal
hefur jafnan verið túlkandi
þeirra skoðana, að Egyptar
ættu að hyggja meira að innan
landsmálum en utanríkismál-
um.
Flestir erlendir fréttamenn
í Kairó virðast álíta, að Sadat
hafi ekki látið Rússa fá um það
vitneskju fyrirfram, að hann
hyggðist hreinsa til í stjórn
sinni. Rússa'- séu líka engy.i
veginn ánægðir yfir þeirri
breytir.gu, sem hafi orðið, en
muni þó láta kyrrt liggja. Það
styrkir aðstöðu Sadats, að þeg
Framhald á bls. 12.
j