Fréttablaðið - 14.09.2003, Blaðsíða 8

Hið sérkennilega nafnorð“skúbb“ (beygist eins og
skrúbb) virðist hafa unnið sér
þegnrétt í íslensku máli þó svo að
ekki finnist það í annarri útgáfu
Íslenskrar orðabókar sem aukin
er og bætt og kom út árið 1983.
Eins og svo mörg orð önnur hefur
skúbbið rutt sér leið fyrir áhrifa-
mátt enskunnar en orðið „scoop“
þýðir skófla, ausa, mál, mokstur,
gryfja og svo hin óformlega
merking: Birting fréttar áður en
keppinautur nær í hana. Eðli
málsins samkvæmt hefur þetta
orð og merking þess löngum verið
fjölmiðlamönnum hugleikið. Það
hlýtur að vera kappsmál hvers
sómasamlegs fjölmiðils að leggja
sig eftir því að skúbba reglulega
og sem oftast. Þetta kom glögg-
lega í ljós í vikunni sem leið þeg-
ar DV sagði frá hinum skelfilegu
atburðum í New York sem kennd-
ir eru við 11. september á undan
öllum öðrum fjölmiðlum landsins
í veglegri opnuúttekt. Þannig
tókst þeim að „skúbba“ skemmti-
lega þó að hér sé strangt til tekið
ekki um frétt að ræða heldur einn
anga sagnfræðinnar. En umfjöll-
un annarra miðla birtist degi of
seint miðað við DV – þann 11.
september. Umfjöllun DV var 10.
september. En svo haldið sé
áfram að rýna í orðabækur á ís-
lenskan auðvitað orð yfir allt sem
hugsað er líkt og Einar Ben sagði
á sínum tíma. Og það þarf ekki að
leita langt yfir skammt. Að
„skubba“ er nefnilega til. Það þýð-
ir að gera eitthvað hroðvirknis-
lega og í flýti; skubba verki af:
„Oddur skubbaði ullinni af kind-
inni.“ Eða éta hratt og græðgis-
lega, fara fram úr einhverju, láta
eitthvað að baki, ýta eða stjaka
við einhverju eða búta óvarlega
niður. Nú er ekki eins og úttekt
hins vandaða blaðamanns til
margra ára, Odds Ólafssonar, sé
hroðvirknisleg. Öðru nær. Þess
vegna er hér lagt til að stytta
merkingunni leið inn í orðabókina
og bæta fimmtu skýringunni við
orðið skubb: „Að vera fyrstur með
fréttina.“ Og henda þar með þessu
skúbbi, með ú-i... ■
Talið er að þjóðir heims, eðaríkisstjórnir, eyði meira en
700 milljörðum dollara til her-
mála á hverju ári. 700 milljarðar
dollara er býsna há upphæð í ís-
lenskum krónum, eða um
56.000.000.000.000 kr, sem gera 56
billjónir.
Vandi er að segja til um hversu
miklu fé Íslendingar vildu verja
til hermála ef til þess kæmi að ís-
lenskur her yrði settur á laggirn-
ar. Hitt er auðveldara að segja til
um hvað hergögn kosta á alþjóða-
markaði, en þau eru dýr miðað við
verð á lífsnauðsynjum.
Ef sjóherinn hefði í hyggju að
eiga að minnsta kosti eitt flug-
móðurskip, þá er hægt að fá slíkt
skip á tilboði fyrir einn og hálfan
milljarð Bandaríkjadala frá BAE
Systems í Bretlandi, en það eru
120 milljarðar króna.
Flugvélar eru heldur ódýrari.
Flottasta vélin er B-2 Stealth
Bomber frá Northrop Grumman í
BNA og kostar einn milljarð doll-
ara, 80 milljarða í íslenskum krón-
um. F-15 Fighter orrustuflugvélar
frá Boeing eru mun ódýrari og
kosta 105 milljónir dollara stykk-
ið, rúma 8 milljarða. Einnig væri
hægt að fá orrustuflugvélar á
góðu verði frá Rússlandi þar sem
Sukhoi S-30 orrustuvélin kostar
20 milljónir dollara, einn og hálf-
an milljarð króna.
Þyrlur, skriðdrekar og
stýriflaugar
Góðar þyrlur má ekki vanta, og
AH-64 Apache Attack frá Boeing
kostar 50 milljónir dollara, um 4
milljarða króna.
Trúlega væri hægt að komast
af án skriðdreka því að ólíklegt er
að skriðdrekaárás verði gerð á
landið. En eitthvað verður að vera
til í vopnabúrinu. Stýriflaug af
gerðinni Tomahawk Block IIIC
frá Raytheon-fyrirtækinu í
Bandaríkjunum kostar rétt um
100 milljónir króna, en hægt er að
fá ágætar klasasprengjur af teg-
undinni Cluster Bomb RBL 755
frá INSYS í Bretlandi fyrir 8.600
dollara stykkið, þ.e. innan við 700
þúsund krónur.
Og þá er röðin komin að hand-
vopnum fyrir fótgönguliðið, og
spurning hvort betra væri að
kaupa AK-47 Kalashnikov fyrir
um 500 dollara (40 þúsund kall)
frá Rússlandi eða M16-riffla frá
Colt í BNA.
Reyndar þyrfti innkaupastjóri
hersins að kynna sér markaðinn
vel, því að margir vopnaframleið-
endur og vopnasalar eru til í heim-
inum. Þeir helstu og stærstu eru:
1. Lockheed Martin í BNA sem
framleiðir einkum orrustuflugvél-
ar, eldflaugar og geimvarnakerfi.
2. Boeing, BNA, flugvélar,
skriðdrekaflaugar og skipaflaugar.
3. Raytheon, BNA, eldflaugar,
njósnakerfi og miðunarkerfi.
4. BAE Systems, Bretlandi, orr-
ustuvélar, kafbátar, tundurskeyti,
eldflaugar, ratsjárkerfi og fjar-
skipta- og eldflaugakerfi.
5. Northrop Grumman, BNA,
herskip, eldflaugar, Stealth-orr-
ustuvélar.
6. General Dynamics, BNA,
kjarnorkukafbátar, herskip, bryn-
varin ökutæki og skotfæri.
7. Thales, Frakklandi, eldflaug-
ar, tækjabúnaður í flugvélar,
tækjabúnaður til sjóhernaðar, rat-
sjárkerfi.
8. EADS, Hollandi, orrustu- og
flutningaflugvélar, þyrlur og eld-
flaugar.
9. Finmeccanica, Ítalíu, flugvél-
ar, flugvélahlutir og eldflaugar.
10. Honeywell, BNA, herflug-
vélar og þyrlur og flugvélahlutir. ■
Staðreyndir
■ Kostnaður við að setja á stofn
her skiptir milljörðum.
8 14. september 2003 MIÐVIKUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Suðurgötu 10, 101 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Undanfarna daga og vikur hafadunið á okkur afar neikvæðar
fréttir af stöðu landbúnaðar í
landinu og þá helst af sauðfjár-
ræktinni. Vandi sauðfjárbænda er
mikill og hefur afurðaverð á inn-
anlandsmarkaði lækkað mikið,
ekki síst vegna offramboðs á
kjöti. Vegna þessa neyðast bænd-
ur til að flytja enn meira hlutfall
af framleiðslu sinni
á erlenda markaði.
Samhliða þessu
dragast tekjur
bænda saman og
ekki mega sauð-
fjárbændur við því.
Landbúnaðarráð-
herra hefur því
skipað nefnd til að meta í alvöru
þann vanda sem nú steðjar að
sauðfjárbændum vegna verulegs
tekjusamdráttar. Það er alveg
ljóst að fáar stéttir liðu það ef
tekjur þeirra myndu skerðast um
15%.
WTO-samningar
En þetta eru ekki einu breyt-
ingarnar sem eru yfirvofandi hjá
bændum. Nýverið hófst í Cancún í
Mexíkó ráðherrafundur Alþjóða
viðskiptastofnunarinnar – WTO.
Tilgangur WTO-samninganna er
að draga enn frekar úr viðskipta-
hömlum og fella fleiri svið við-
skipta undir alþjóðlegar reglur.
Íslensk stjórnvöld taka að sjálf-
sögðu fullan þátt í viðræðunum en
segja má að rauði þráðurinn í
þeim sé að leita leiða til bættra
lífskjara þróunarríkja og þar
kemur landbúnaðurinn inn því
þróunarríkin framleiða nær ein-
göngu landbúnaðarvörur. Ísland
stendur ekki illa gagnvart vörum
frá þróunarríkjunum því vörur
þeirra, s.s. hveiti, sykur, krydd og
ávextir, eru án magntakmarkana
og hárra tolla.
Lausnarorðið er aðlögun
Umræðan í samningsferlinu
núna er að draga verulega úr
framleiðslutengdum stuðningi
við landbúnað og leggja af út-
flutningsstyrki. Styrkir til land-
búnaðar hér í dag eru að miklu
leyti framleiðslutengdir og
myndi slík niðurstaða þýða mikl-
ar breytingar ef ekki umbyltingu
kerfisins. En þarf það að vera svo
slæmt? Ég er þeirrar skoðunar að
við þurfum svo sannarlega á nýj-
um lausnum að halda. Við verð-
um að horfa til framtíðar og
skapa íslenskum landbúnaði góð
starfsskilyrði. Ég tel að lausnar-
orð þessara WTO-samninga sé
aðlögun. Við þurfum að veita ís-
lenskum landbúnaði raunhæft
tækifæri til að aðlagast breyttum
aðstæðum og jafnframt því þurfa
stjórnvöld að berjast fyrir
sveigjanleika í kerfinu fyrir mis-
munandi aðstæður.
Nýtum tækifærið og
stokkum upp
Þessar mismunandi aðstæður
felast í fjölþættu hlutverki land-
búnaðar. Landbúnaður er nefni-
lega ekki bara ær og kýr – með
fullri virðingu fyrir þeim ágætu
dýrategundum. Við þurfum að
tvinna saman búsetu og byggð.
Bóndinn sér nefnilega um marga
fleiri þætti heldur en að hirða
dýrin. Hann tryggir okkur að-
gengi að blómlegum sveitum þeg-
ar við keyrum um landið. Hann
heldur umhverfisgildum á lofti
og margir bændur sinna vel skóg-
rækt og landgræðslu. Þessir
þættir eru ekki viðskiptalegs eðl-
is – en það þarf að taka tillit til
þeirra. Það er hægt með því að
auka hinar svokölluðu grænu
greiðslur, en þær eru ekki við-
skipta- eða markaðshindrandi og
falla því vel að umræðunni innan
WTO. Án efa er frjór jarðvegur
fyrir umhverfisgildi í ríkari mæli
en t.d. til samanburðar mun Evr-
ópusambandið einungis hafa bú-
setu- og umhverfisgreiðslur eftir
árið 2005. Ég held að við ættum
að nota þessa samninga okkur í
hag. Við skulum nýta tækifærið
og stokka upp í spilunum. Við
verðum að treysta á það að
stjórnvöld leiði íslenskan land-
búnað í gegnum ferlið þannig að
hann standi sterkari á eftir. ■
Vangaveltur
borgarbúa
E.H.O. skrifar:
Mér er mjög vel við hunda enþað gilda reglur fyrir hunda-
eigendur og þeir mættu gjarnan
fara eftir þeim. Í kringum mig er
mikið af hundum og því miður eru
sumir eigendur afar kærulausir.
Þeir hirða ekki upp skít, senda
hunda sína inn í næstu garða og
eru jafnvel með hundana lausa.
Lausaganga hunda getur verið
slæm. Margir
eru smeykir
þegar þeir
mæta stórum
hundi sem er
líklegur til að
flaðra upp um
þá. Það er
alltaf verið að
tala um að
þrengt sé að
hundaeigend-
um. Hvernig
er með þá sem
vilja hafa snyrtilegt í kringum sig
og ekki hundaskít fyrir framan
húsið eða í garðinum?
Okkar ágæti borgarstjóri
mætti gjarnan láta líta betur eftir
framkvæmdum sem unnar eru á
vegum borgarinnar. Það eru
grafnar upp gangstéttir, lagðar
aftur, tré brotin við gangstettar-
lagninguna, þau eru ekki klippt,
og svo er ekki gangið frá endum á
gangstéttum og haugar af mold og
jafnvel steypu sitja í haugum. Það
er eins og þessir verktakar komist
upp með að ganga um eins og
þeim sýnist og skilja eftir sig
slóða. Hreint ótrúlegt. ■
Um daginnog veginn
DAGNÝ
JÓNSDÓTTIR
■
alþingismaður og
nefndarmaður í land-
búnaðarnefnd skrifar
um landbúnaðarmál.
Landbúnaður
á tímamótum
■ Bréf til blaðsins
Eyða 56 billjónum
til hermála
Að skúbba vinstri hægri
Smáa letrið
■
Við þurfum að
veita íslenskum
landbúnaði
raunhæft tæki-
færi til að að-
lagast breyttum
aðstæðum.



 

  


 


 

  


!"###$$$ %  &'(()## *(+),#- (#)##*(+)##-
 (,)##*(.)##
 




(!/010 2 
 3'
4
 HERMENN
Það kostar sitt að halda úti her. Talið er að
þjóðir heimsins verji til hermála samanlagt
um 56 billjónum króna á ári.